بخشی از مقاله
چکیده
حرکات اصلاحی شاخهای از علوم کاربردی در سطح جامعه به ویژه در مواردی است که مشتمل بر اهداف عمده شناسایی، آموزش، پیشگیری، بهبود و اصلاح ناهنجاریهای بدن و عادات غلط حرکتی افراد است. هدف از این مطالعه، بررسی تأثیر حرکات اصلاحی با فیزیوبال بر تغییر انحنای لوردوز دانشآموزان دختر 10-12 سال میباشد. جامعه آماری این تحقیق شامل 400 دانشآموز دختر 10-12 سال مدارس ناحیه یک مشهد میباشد. تعداد 30 نفر از دانشآموزان که مبتلا به قوس کمری افزایشیافته میباشند بهعنوان نمونه آماری انتخاب شدند و در گروه تجربی حرکات اصلاحی با فیزیوبال قرار داده شدند.
اطلاعات مورد نیاز از طریق صفحه شطرنجی، خط کش منعطف و ترازوی قد و وزنسنج دیجیتال جمعآوری شد. تمرینات ویژه گروه شامل هشت هفته حرکات اصلاحی، هر هفته سه جلسه و هر جلسه 60 دقیقه میباشد. در آغاز و پایان دوره از آزمودنیها پیش و پسآزمون گرفته شد. اطلاعات جمعآوری شده توسط نسخه 16 spss و با استفاده از آزمونآماری t وابسته و t مستقل مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
کلیه تحلیلها در سطح معناداری 0/05 انجام گردید. در گروه تجربی، کاهش معناداری در میزان زاویه لوردوز کمری دیده شد . - p=0/00 - بعد از انجام هشت هفته حرکات اصلاحی، درجه لوردوز کمری در گروه تمرینی به صورت معناداری کاهش یافت . تمرینات اصلاحی با فیزیوبال، باعث کاهش زیادی در زاویه لوردوز کمری شد.
مقدمه
حرکت و فعالیت نقش اساسی و حیاتی در زندگی انسان دارد. در اثر عدم حرکت و کاهش فعالیتهای بدنی، انواع بیماریها و ناراحتیهای جسمی و روانی در انسان به وجود خواهد آمد که میبایست با صرف هزینههای بسیار زیادی این بیماریها و ناراحتیها مقابله نمود که خود هزینههای هنگفتی بر اقتصاد کشور تحمیل خواهد کرد - . - 1 وضعیت بدنی به طور معمول بهعنوان آرایش نسبی قسمتهای مختلف بدن در ارتباط با یکدیگر تعریف میشود. درواقع وضعیت بدنی مطلوب، حالتی از تعادل عضلانیاسکلتی است که از ساختارهای حمایت کننده در مقابل آسیب یا ناهنجاری محافظت مینماید. اعتقاد براین است که به موجب این تعادل عضلانیاسکلتی، کارایی عضلات در بالاترین حد خود میباشد کمترین میزان فشار بر بدن وارد میآید
درساختار ستون فقرات ساز و کارهایی وجود دارند که به تعدیل فشارهای وارده بر مهرهها کمک میکنند. در این ساختار سه قوس مهم گردنی، پشتی و کمری وجود دارد که قوس کمری به دلیل تحمل بیشتر وزن بالاتنه، در معرض خطرها و آسیبهای متعددی قرار دارد. به علاوه ضعف عضلاتی که روی این قسمت عمل میکند برنحوه شکلگیری و ایجاد تغییرات این قوس مؤثر است. تنها راه تقویت این بخش از بدن، داشتن تحرک کافی و تقویت از طریق انجام تمرینات و فعالیتهای ورزشی و حفظ وضعیت مطلوب بدنی است .
حرکات اصلاحی شاخهای از علوم ورزشی و دانشی کاربردی در جامعه و بهویژه در مدارس است که مشتمل بر اهداف عمده شناسایی، پیشگیری، بهبود و اصلاح ناهنجاریهای بدن و عادات حرکتی افراد می باشد. از اینرو، شناسایی علل و عوامل مشترک بروز چنین وضعیتهای ناهنجار و آثارکلی این عوارض، ضروری بهنظر میرسد . - 4 - افزایش بیش از حد گودی کمر را گودپشتی یا لوردوزیس مینامند. در این تغییر شکل، میزان گودی کمر بیش از حد طبیعی میشود و زاویه کمریخاجی که در افراد سالم حدود 30 درجه است، افزایش مییابد. .
عواملی مانند سن، جنس، وزن بدن، فقرحرکتی، عادات نامناسب حرکتی،نوع شغل افراد، بیماریهای مختلف ستون فقرات و ناهنجاریهای مرتبط با راستای ستون فقرات و غیره در تغییرات میزان زاویه طبیعی لوردوز موثرند . - 6 - نادر رهنما و همکاران در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که تمرینات اصلاحی، روشی مطمئن و مفید برای بهبود ناهنجاریهای ستون فقرات است و میتواند از بروز مشکلات و ناراحتیهای دوران پیری بکاهد
علی اصغرکاظمی و همکاران در تحقیقی دریافتند که برنامه تمرینی با توپ فیزیوبال برای بهبود ناهنجاری کیفوزپشتی، افزایش تعادل و کیفیت زندگی افراد مبتلا به مواد مخدر در حال ترک مفید است و میتواند به عنوان یک روش درمان غیردارویی در بازتوانی این افراد مؤثر واقع شود
اریک و جان در مطالعهای نشان دادند که در گروه تجربی، عارضه لوردوز کمری کاهش یافت درحالیکه در گروه شاهد تغییر عمده ای به وجود نیامد . - 9 - ادریک برسل و همکاران در تحقیقی به این نتیجه رسیدند که تمریناتی که فعالیت عضلات شکم را در مردان سالم افزایش می دهد، تمرینات فرح بخش و فیزیوبال است
تمرینات فیزیوبال علاوه بر اینکه برای اصلاح ناهنجاری استفاده میشود، سبب بهبود تعادل در افراد میشود و نیز بازخوردی فوری برای فرد فراهم میکند. از دیگر فواید استفاده از توپ، احساس نشاط و سرگرمی است که برای فرد مهیا میشود و این عامل به فرد انگیزه بیشتری برای ادامه تمرینات می دهد. تمرین بر روی این توپ برای هر رده سنی امکانپذیر است که میتواند در سطوح آسان و مشکل اجرا شود .
حرکات اصلاحی با و بدون استفاده از توپ فیزیوبال، که در این تحقیق مد نظر قرار گرفته است بسیار کم هزینهتر از دیگر شیوههای تمرینی از قبیل آب درمانی و... میباشد و نیز در مدارس کشور به راحتی قابل اجرا میباشد و محدودیتی برای دانشآموزان ایجاد نمیکند.
با عنایت به تحقیقات اندکی که در تاثیر تمرینات فیزیوبال بر اصلاح ناهنجاریها در افراد صورت گرفته است، امید است که با انجام چنین تحقیقاتی تفکر و اندیشه کارشناسان امر و برنامهریزان را چه در میادین ورزشی و چه در مدارس کشور، به اصلاح ناهنجاریها بیش از پیش معطوف داشت. با توجه به اینکه ارائه برنامههای اصلاحی در سنین کمتر و مخصوصا در دختران که مادران آینده هستند و در آینده با بارداری دچار لوردوز بیشتری میشوند - 12 - ، اهمیت این موضوع را دوچندان میکند.
نظر به این که تحقیقات کمی در این رابطه وجود دارد، انجام این تحقیق ضروری است. با توجه به توضیحاتی که داده شد ، محقق قصد دارد با ارائه یک دوره حرکات اصلاحی با توپ فیزیوبال برای افرادی که دچار ناهنجاری لوردوز هستند، سعی در رفع این ناهنجاری نموده و بررسی کند که قبل و بعد از انجام تمرینات، انحنای کمری این افراد چه تغییری میکند.
مواد و روشها:
تحقیق حاضر از نوع نیمه تجربی میباشد. جامعه آماری شامل 400 دانش آموز دختر 10-12 سال غیرورزشکار مدارس ناحیه یک مشهد می-باشد. کلیه این افراد جهت شناسایی و تفکیک مبتلایان به قوس افزایشیافته کمری به صورت تصادفی - خوشه ای - و با استفاده از روش آزمون سازمانی نیویورک غربالگری اولیه گردیدند. از میان افراد جامعه تعداد 120 نفر که دارای لوردوز بوده، توسط خطکش قابل انعطاف جهت اندازهگیری دقیق قوس کمریمجدداً مورد ارزیابی قرار گرفته و در پایان تعداد 30 نفر از افرادی که دارای زاویه انحنایی بیش از 30 درجه بوده و دارای شاخص توده بدنی مشابهی بودند به عنوان افراد مبتلا، گزینش و به صورت تصادفی در گروه تمرینات اصلاحی با توپ فیزیوبال قرارگرفتند .
گروه تمرینات منتخب اصلاحی با استفاده از توپ فیزیوبال را به مدت دو ماه، هر هفته سه جلسه و هر جلسه 60 دقیقه انجام دادند. بعد ازگذشت این مدت، انحنای کمری این افراد توسط خطکش منعطف دوباره محاسبه شد تا تاثیر تمرینات اصلاحی با توپ فیزیوبال بر روی این افراد مورد بررسی قرار گیرد. از خط کش منعطف برای اندازهگیری لوردوز کمری استفاده می شود. بدین منظور ابتدا زوائد خاری مهره های S2 - میان دو خار خاصرهای فوقانی خلفی قرار دارد - و T12 و گودترین نقطه قوس کمری را نشانگذاری کرده سپس با قراردادن خطکش منعطف بر روی قوس و ثبت آن بر روی کاغذ با استفاده از فرمول زاویه لوردوز را محاسبه می کنیم.
:L فاصله میان نشانه S2 و T12
:H فاصله گودترین نقطه قوس تا خط L
هدف از برنامه تمرینی کاهش زاویه لوردوز آزمودنیها بود که برای این منظور تمرینات کششی و تقویتی مد نظر قرارگرفت. تمرینات کششی برای عضلات عضلات خم کننده ران - سوئز خاصرهای و راست رانی - و نیز عضلات باز کننده ستون مهرهها در ناحیه کمری و تمرینات تقویتی برای عضلات سرینی، شکم و همسترینگ درنظر گرفتهشد. کلیه این تمرینات بر روی توپ فیزیوبال انجام شد.
یافته ها
با توجه به اینکه نتایج آزمون کلموگرف اسمیرنوف - جدول - 1 حاکی از این است که توزیع دادههای متغیر انحنای لوردوز در گروه حرکات
اصلاحی با توپ فیزیوبال نرمال است؛ در نتیجه، باید از آزمونهای آماری پارامتری برای مقایسه متغیرها در حالت پیش آزمون پس آزمون - تی همبسته - استفاده کرد.
جدول :1 مقایسه درونگروهی تغییر انحنای لوردوز در گروه حرکات اصلاحی با توپ فیزیوبال
