بخشی از مقاله
چکیده :
یک ماده معدنی دارای خواص فیزیکی فراوانی مانند چگالی، سختی، رنگ، شکل بلور و... تا خواص فیزیکی کاربردی می باشد و هر یک از صنایع بستگی به اینکه محصول هدف آن چه محصولی باشد به یکسری از خواص فیزیکی خاص نیاز دارد. با بررسی و پژوهش روی چند کانی خاص در 2 معدن اسکوق وزمهریر صرفاً روی ده نوع از خواص فیزیکی اعم از شیرینکیج - انقباض بعد از پخت - ، ویسکوزیته، استحکام خشک و خام، استحکام پخت، میزان جذب آب، ضریب انبساط حرارتی خطی، رنگ پخت، سختی، دما و سیکلپخت مشخص شد، که اطلاعات کافی از خواص فیزیکی مواد معدنی مختلف استحصال شده از معادن خاک صنعتی سبب افزایش سودآوری آن معدن میگردد.
با انجام این مطالعه به این نتیجه میرسیم که در مرحله اکتشاف ماده معدنی علاوه بر انجام مراحل مختلف معمول در فرآیند اکتشافات مقدماتی و تفضیلی اعم از عملیات پی جویی و انجام بررسی های مختلف دورسنجی، نمونه برداری و ژئوشیمیایجاد سینه کار اکتشافی، حفاری و گمانه زنی و... به منظور تعیین کیفیت و کمیت ذخیره ماده معدنی بایستی مطالعات کافی روی ساختار و ترکیب کانی های مختلف برای تعیین کانیها و خواص فیزیکی آن صورت پذیرد.
مقدمه :
امروزه استفاده بهینه از منابع اولیه و کاربرد آنها در صنایع مختلف به شکلی که بهرهوری بالایی را به همراه داشته باشد از مسائل مهم بشری و از شاخصهای توسعه پایدار میباشد. صدها نوع ازمواد معدنی دارای خصوصیاتی هستند که هریک با توجه به نیاز بشر به آنها در صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرند. گروهی از این مواد معدنی بسیار مهم کانیهای رسی و فلدسپاتی هستند، با اندکی تأمل در منابع مطالعاتی موجود که در خصوص کانیهای رسی یا فلدسپاتی نوشته شده در مییابیم که این بررسیها و توجهات عموماً در خصوص مباحث مربوط به ژنز و نحوه تشکیل این کانیها و مدلهای زمین شناختی، ژئوفیزیکی، ژئوشیمیایی و اطلاعات ماهوارهای برای کشف این کانیها میباشد نه در حوزه کاربرد آنها.
گرچه در حوضه کاربرد توجهات دقیقی به بررسی آنالیز شیمیایی و کانی شناسی - XRF, XRD - شده است ولی به خواص فیزیکی کانیهای مذکور تنها اشارهای آنهم به جهت شناسایی این کانی از یکدیگر شده است. تعداد خواص فیزیکی کاربردی، حد و مرز خاصی ندارد و هر یک از صنایع بسته به اینکه محصول هدف آن چه محصولی باشد به یکسری از خواص فیزیکی خاص نیاز دارد و بررسی این خواص فیزیکی است که در تعیین ارزش واقعی آن معدن موثر می باشد.
براساس بررسیهای صورت گرفته، دلیل عمده تعطیلی بسیاری از معادن کانیهای رسی یا فلدسپاتی در کشور، همین عدم وجود اطلاعات کافی از خواص فیزیکی و مکانیکی آنها از قبیل پلاستیسیته، شیرینکیج، مقاومت خشک و خام، مقاومت بعد از پخت، دانسیته، میزان جذب آب، ضرایب انبساط حرارتی، رنگ پخت در دماهای مختلف و..... میباشد.
هدف از انجام این پژوهش، معرفی یکسری از خواص فیزیکی کاربردی کانیها که در کنار آنالیز شیمیایی و کانیشناسی در مرحلهی اکتشاف برای جلوگیری از هزینههای زیاد همچون شبکه راههای دسترسی، ایجاد سینهکار و دپوسازی امری ضروری به نظر میرسد.
روش تحقیق:
به منظور بررسی تاثیر مطالعه خواص فیزیکی بر اقتصاد جمعا از سه معدن تعداد 80 نمونه دربازه زمانی یکساله از خرداد 93 تا خرداد 94 و به روش شیاری نمونه برداری شد. تعداد نمونه های استحصال شده از هر معدن به تفکیک عبارتند از: معدن کائولن زمهریر 30 - نمونه - ، معدن آراز گون آی - 30نمونه - ، معدن اسکوق - 20نمونه - . در مرحله بعدی نمونه ها برداشت شده در آزمایشگاه های مرجع مورد بررسی به لحاظ خصوصیات فیزیکی، کانی شناسی و شیمیایی قرار گرفت.
بطوریکه در آنالیز شیمیایی به روش ذوب قلیایی و خوانش آن با کمک روش شیمیایی ICPoes و آنالیز کانی شناسی به روش XRD در آزمایشگاه زرآزما صورت پذیرفت. خواص فیزیکی حاصل کار تحقیقاتی در آزمایشگاه های معتبر صنایع مصرف کننده این خاکها اعم از صنایع کاشی و سرامیک و پرسلان و چینی و مظروف و چینی بهداشتی و مقره سازی و صنایع رنگ میباشد بدین صورت که جهت بررسی خواص کاربردی مواد معدنی که هدف اصلی این رساله است بدنههای آزمایشی توسط پرس هیدرولیکی و فشار 300 بار قالبگیری شدند و در دماهای مختلف پخت سریع در کارخانجات مختلف بکار گرفته که برای این کار از کوره های صنعتی خط تولید کارخانجات مصرف کننده استفاده گردید. خواص فنی که توسط انجام آزمایشات ویژه روی بدنه های آزمایشی بررسی شدند.
بحث و بررسی
زمین شناسی
معادن مورد نظر همگی در امتداد شمال غربی- جنوب شرقی و منطبق با زون ارومیه - دختر به موازات پهنه دگرگونی سنندج - سیرجان و پهنه زاگرس قرار گرفته اند - شکل 1 الف - . که در بررسی های بعمل آمده می توان به ارتباط مستقیمی بین رخدادهای اتفاق افتاده طی دوران سوم بخصوص دوره ائوسن در پهنه های زمین شناسی اعم از ارومیه - دختر، سنندج - سیرجان و ژنز و نحوه تشکیل این کانسارها هک اکثراً حاصل فرآیند آلتراسیون سنگهای آذرین با ترکیب اسیدی و نیمه اسیدی بوسیله سیالات گرمابی ناشی ازحرکات پلوتونیسم بعد از آن دوره می باشند پی برد.
