بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی اثر دور آبیاري و کاربرد سطوح مختلف کود اوره در زراعت ارزن رقم پیشاهنگ این آزمایش مزرعه اي در شرایط آب و هوایی اراك و در سال 1390 اجرا شد. آزمایش به صورت استریپ پلات در قالب بلوك هاي کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. عوامل مورد آزمایش شامل مصرف نیتروژن در چهار سطح N1=50, N2=200, N3=350, N4=450 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره در کرت هاي اصلی و دور آبیاري در پنج سطح شاملI1 - آبیاري در مرحله استقرار - ، - I2استقرار+ساقه دهی - ، - I3استقرار+ساقه دهی+آبستنی - ، - I4 استقرار+ساقه دهی+آبستنی+گلدهی - ، - I5 استقرار+ساقه دهی + آبستنی+ گلدهی +پر شدن دانه - در کرت هاي فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد هرچند اثر تیمارهاي آزمایشی بر وزن هزار دانه ارزن معنی دار نشد ولی تیمارهاي مختلف نیتروژن بر عملکرد علوفه خشک تاثیر معنی داري را نشان داد. بنحوي که بیشترین عملکرد مربوط به تیمار N3I1 و به میزان10/33تن در هکتار بود. همچنین اثر تیمارهاي آزمایشی بر عملکرد دانه معنی دار شد بنحوي که تاثیر نیتروژن و دور آبیاري در سطح احتمال %0/01 درصد اختلاف معنی داري را بر عملکرد دانه ایجاد نمود. بالاترین میزان عملکرد دانه در هکتار در تیمار N3I3 به میزان2/08 تن در هکتار بدست آمد.
واژه هاي کلیدي: وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد علوفه خشک، دور آبیاري، سطوح کود اوره
مقدمه
گیاهان علوفه اي نقش عمده اي در تغذیه دام دارند و از مهمترین گیاهان زراعی دنیا محسوب می شوند. با این وجود در اکثر کشورهاي جهان پژوهش و پیشرفت در امر تولید و مدیریت این گیاهان، در مقایسه با تلاش و توجهی که براي سایر محصولات معطوف می شود، اندك است. در کشور ما با توجه به کمبود مراتع غنی و همچنین فشار شدید چراي دام بر آن ها، بررسی و مطالعه پیرامون کشت این محصولات اهمیت ویژه اي می یابد. . - 14 - نیتروژن از جمله عناصري است که کمبود آن در خاكهاي مناطق خشک و نیمه خشک قابل توجه است، زیرا مقدار مواد آلی که عمدهترین منبع ذخیره ازت هستند در این مناطق خیلی کم بوده ودر صورت وجود سریع تجزیه میشود . - 8 -
شاهوردي نشان داد که مصرف کود نیتروژن تا 100کیلو گرم در هکتار، عملکرد علوفه تر سورگوم را افزایش می دهد ولی مقادیر بیشتر نیتروژن تاثیر معنی داري بر افزایش این صفت ندارد . - 13 - در بررسی چند هیبرید ارزن مرواریدي به این نتیجه رسید که در سالهاي کم باران هیبرید متوسطرس و زود رس بیشترین میزان تجمع ماده خشک را داشتند . - 9 -
در بررسی مقادیر مختلف نیتروژن و کاربرد آن در مراحل کاشت، پنجهزنی و طویل شدن ساقه و یا تقسیط آن در مراحل یاد شده به این نتیجه رسید که عملکرد دانه به طور مثبت و معنیدار، به نیتروژن مصرف شده در مرحله طویل شدن ساقه کمتر بود، هرچند آنگوس و فیشر با مصرف نیتروژن در مرحله طویل شده ساقه به عملکردهاي بالا دست یافتند - . - 5
بر اساس گزارش جانگ و همکاران، با مصرف 56 ، 112، 168 و 224 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در خاك در زمانهاي 5، 6، 7 و 8 هفته پس از کاشت ذرت، مصرف نیتروژن تا میزان 168 کیلوگرم در هکتار - صرف نظر از زمان مصرف آن - موجب افزایش عملکرد دانه و علوفه ذرت شد - . - 6 عباسزاده مشخص نمود که کاربرد نیتروژن در افزایش تعداد ساقههاي جانبی بادرنجبویه، موثر میباشد - . - 1 بیست و سبران نشان دادند که با افزایش مقدار نیتروژن میزان اسانس شوید افزایش یافت - . - 3
طبق نتایج پژوهش دادوند سراب و همکاران مبنی بر تغییرات میزان اسانس و عملکرد گیاه دارویی ریحان تحت تأثیر تراکم و کود نیتروژن مشاهده شده که این افزایش کود نیتروژن تا 100 کیلوگرم در هکتار سبب افزایش علمکرد اسانس و ماده خشک در واحد سطح شده که این افزایش عملکرد اسانس ناشی از افزایش عملکرد ماده خشک بوده است - . - 4
بزرگوار در مطالعه دو سطح 300 و 500 کیلوگرم در هکتار کود اوره در سورگوم اسپید فید به این نتیجه رسید که افزایش کود اوره باعث افزایش عملکرد سورگوم می گردد . - 2 - اسپرینگر و همکاران در بررسی تاثیر سطوح مختلف کود نیتروژن بر علوفه بوفالوگراس نتیجه گیري نمودند که افزایش مصرف کود نیتروژن تا 120 کیلوگرم در هکتار افزایش معنی دار عملکرد ماده خشک علوفه را باعث می گردد . - 14 -
مواد و روشها
به منظور بررسی اثردور آبیاري و سطوح مختلف کود اوره بر ارزن رقم پیشاهنگ در شرایط آب و هوایی اراك تحقیقی در بهار و تابستان سال 1390در مزرعه دانشگاه آزاد اسلامی اراك به صورت آزمایش استریپ پلات در قالب بلوکهاي کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عوامل مورد آزمایش شامل نیتروژن در چهار سطحN1=50, N2=200, N3=350, N4=450 کیلوگرم در هکتار در کرت هاي اصلی و دور آبیاري در پنج سطح - I1 آبیاري در مرحله استقرار - ، - I2 استقرار + ساقه دهی - ، - I3 استقرار + ساقه دهی +آبستنی - ، - I4 استقرار + ساقه دهی + آبستنی + گلدهی - ، - I5 استقرار + ساقه دهی + آبستنی + گلدهی +پر شدن دانه - در نظر گرفته شد.آزمایش در 20 تیمار و 3 تکرار اجرا شد.
آبیاري در مراحل اولیه بصورت بارانی و با رسیدن به مراحل مدنظر بصورت جوي و پشته اجرا گردید. فواصل آبیاري پنج روز یکبار بود. میزان مصرف کود ازته را بصورت کود اوره و بصورت سرك طی سه مرحله به مزرعه اضافه شد بعد از انجام آزمایش جوانه زنی بذور در مزرعه با دست در طرفین پشته هایی که به فاصله 60 سانتیمتر از هم قرار داشتند و به عمق یک سانتیمتر و به صورت خطی کاشته شدند.
صفات اندازه گیري شده شامل وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد علوفه خشک می باشند. براي آنالیز داده ها نیز بعد از وارد کردن اعداد در برنامه Excel با نرم افزار sas آنالیز کرده و براي رسم نمودارها نیز از Excel استفاده گردید.
نتایج
نتایج آزمایش تیمارها به شرح زیر است:
عملکرد علوفه خشک
اثر بلوك در هپچکدام از روزهاي پس از کاشت تفاوت معنی داري بر عملکرد علوفه خشک نداشت. اثر تیمار نیتروژن در تمام روزهاي پس از کاشت این صفت در سطح احتمال %0/5 تحت تاثیر معنی داري قرار گرفت. اثر تیمار دور آبیاري در هپچکدام از روزهاي پس از کاشت تفاوت معنی داري را نشان نداد. اثرمتقابل نیتروژن و دور آبیاري در هپچکدام از روزهاي پس از کاشت تفاوت بر عملکرد علوفه خشک تاثیر معنی دار نداشت. با توجه به جدول معلوم شد نیتروژن تنها عامل اثر گذار بر عملکرد علوفه خشک بود.
عملکرد دانه
اثر بلوك در تمام روزهاي پس از کاشت بر عملکرد دانه در سطح احتمال %0/1 تفاوت معنی داري را نشان داد. اثر تیمار نیتروژن در تمام روزهاي پس از کاشت بر این صفت در سطح احتمال %0/1 تفاوت معنی داري را نشان داد. اثر تیمار دور آبیاري در تمام روزهاي پس از کاشت بر عملکرد دانه در سطح احتمال %0/1 تفاوت معنی داري را نشان داد.
اثرمتقابل نیتروژن و دور آبیاري در تمام روزهاي پس از کاشت در سطح احتمال %0/5 تحت تاثیر معنی دار قرار گرفت.
در صفت مورد بررسی اثر همه تیمارهاي آزمایشی بر عملکرد دانه تحت تاثیر تفاوت معنی داري قرار گرفت. با توجه به جدول معلوم شد تمام تیمارهاي آزمایشی بر عملکرد دانه تفاوت معنی داري را نشان می دهند. همچنین با توجه به جدول بالاترین عملکرد دانه مربوط به تیمار N3I3و به میزان 2/08 تن در هکتار بود.
وزن هزار دانه
اثر بلوك در هپچکدام از روزهاي پس از کاشت بر وزن هزار دانه تفاوت معنی داري را نشان نداد. اثر تیمار نیتروژن در هپچکدام از روزهاي پس از کاشت بر وزن هزار دانه تفاوت معنی داري را نشان نداد.
