بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی اثرات اسید هیومیک و کود اوره بر خصوصیات شیمیایی سرخارگل آزمایشی در قالب فاکتوریل با طرح پایه بلوک کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد تیمارهای آزمایش شامل اسید هیومیک - هیومستر تاپ - در سه سطح، صفر، 500 میلیگرم برلیتر و 1000 میلیگرم بر لیتر و کود نیتروژنه به فرم کود اوره در چهار سطح ، صفر، 100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار میباشد. براساس نتایج بدست آمده مصرف 500 و 1000 میلیگرم در لیتر اسید هیومیک باعث افزایش اکثر صفات مورد مطالعه در سرخارگل گردید.
.1 مقدمه
سرخارگل با نام علمی Echinaceae purpurea - L. - Monch گیاهی علفی و چند ساله متعلق به تیره گل ستاره بوده و منشا آن شمال آمریکا گزارش شده است. در حال حاضر در بیشتر فارماکوپههای معتبر از سرخارگل به عنوان گیاه دارویی مهمی یاد شده و خواص آن مورد بررسی قرار گرفته است . تمام پیکر این گیاه اعم از ریشه و پیکر رویشی حاوی مواد موثره ارزشمندی از قبیل ترکیبات آلکیل آمیدی، اسید شیکوریک، اکیناسئین، اکیناکوزید، اکینولون و نیز حاوی اسانس است . مواد نام برده خاصیت ضد قارچ، باکتری و ویروسی داشته و ازآنها داروهای پیشگیری کننده و همچنین معالجه کننده سرماخوردگی تهیه میشود. مواد موثره سرخارگل سبب تقویت سیستم دفاعی بدن میشود .
بومیان آمریکا از اوایل قرن 17 اکیناسه را برای درمان مارگزیدگی، بیماریهای لثه و دهان، سرماخوردگی، سرفه، مسمومیتهای خونی، گلو درد، درد معده و روده استفاده می نمودند. این گیاه همچنین از دیر باز برای درمان مخملک، سیفلیس، مالاریا و دیفتری به کار می رفت.
در طول دهه های 1800، گیاه مزبور پر استفاده ترین گیاه دارویی در ایالات متحده بود که توسط پزشکان سنتی و پزشکان تجربی تجویز می شد. خواص بهبود زخم و ضدعفونیکنندگی اکیناسه در 1920 مطرح و تایید شد و این گیاه در لیست کتاب National Formulary قرار گرفت . گیاه فوق تا دهه 1940در فهرست ملی داروهای گیاهی ایالات متحده قرار داشت اما به دلیل جایگزینی انواع آ نتی بیوتیکها از فهرست مزبور حذف شد . با این وجود در سالهای اخیر مجدداً مورد توجه قرار گرفته است به طوری که در آمریکا سالانه بیش از 300 میلیون دلار به فروش میرسد.
سرخارگل بومی حوزه آتلانتیک ایالات متحده آمریکا و کانادا است . مراکز توزیع جغرافیایی آن در آرکانزاس، کانزاس،میسوری و اوکلاهامای ایالات متحده آمریکا میباشد.
کشت تجاری اکیناسه عمدتاً در شمال غرب ایالات متحده آمریکا و غرب کانادا می باشد. اما امروزه بیشترین میزان کشت درکشورهای اتریش، آلمان، روسیه،نیوزلند، اوکراین،یوگوسلاوی و آفریقای جنوبی میباشد.
اجزای شیمیایی گونههای اکیناسه شامل بخش های لیپوفیلیک - مثل آلکامیدها و پلی استیلنها - ، پلیساکاریدهای محلول درآب، مشتقات اسید کافئیک مثل - اکیناکوزید، اسید شکوریک و اسید کافئیک - و فلاونوییدها است . اولین ترکیب منحصر به فرد این گیاه اکیناکوزید است که شامل اسید کافئیک ، مشتقی از اسید کافئیک، گلوکز و رامنوز است سایر مشتقات اسید کافئیک شامل اسید شیکوریک، اسید کلوروژنیک و سینارین است
ترکیبات شیمیایی اصلی شناسایی شده در سرخارگل عبارتند از:
آلکامیدها، پلی ساکاریدها، پلی آلکینها، مشتقات کافییک اسید، روغنهای فرار، ترکیبات ایزو بوتیلآمید و سایر ترکیبات مثل آلکالوییدها. مشتقات کافییک اسید ترکیب عمده در قسمت اندام هوایی اکیناسه میباشد.
مواد موثره موجود در گونههای مختلف سرخارگل خاصیت ضد قارچ، ضد باکتری و ضد ویروسی داشته و از آنها داروهای پیشگیری کننده و همچنین معالجه کننده سرماخوردگی و بیماریهای تنفسی تهیه می شود.این مواد با افزایش تولید ایمونوگلوبولین در خون سبب تقویت سیستم ایمنی بدن میشوند
اکیناسه دارای خواص آنتی ویروس بر علیه ویروس مولد بیماری ایدز، آنتی اکسیدان و خاصیت ضد سرطانی میباشد.[4] کتاب کمسیون E استفاده از گیاه را در درمان عفونت های مزمن دستگاه تنفسی و دستگاه ادراری تحتانی و استفاده از آن را در زخم های دیر خوب شونده و مزمن تائید کرده است.
موارد کاربرد تایید شده مصرف اکیناسه شامل:سرماخوردگی، سرفه، برونشیت، تب و لرز، عفونت مجرای ادراری، التهاب دهان و حلق، استعداد برای عفونت، زخمها و سوختگیها میباشد. کاربرد غیر رسمی این گیاه داروئی در درمان لکوپنی - کاهش غیر عادی گلبولهای سفید خون - به وجود آمده در نتیجه درمان های تابشی و در جلوگیری از عفونت پس از شیمی درمانی می - باشد.
در طب هومیوپاتی به عنوان تنظیم کننده بد مزاجی خون از آن نام برده شده است که در علایم مسمومیت خونی، شرایط کلی عفونت، باد سرخ، قانقاریا، مسمومیت با زهر و نیش مار و احساس خستگی مصرف دارد .مشتقات کافییک اسید سبب محافظت کلاژن از تخریب ایجاد شده توسط رادیکالهای آزاد میشود همچنین مشتقات کافییک اسید اثر ضد ویروسی دارند.
.2 مواد و روشها
-1-2 موقعیت جغرافیایی محل آزمایش
آزمایش در سال زراعی 1395 در روستای خلیلآباد واقع در شرق اردبیل در 10 کیلومتری جاده اردبیل به خلخال انجام گرفت. ارتفاع محل آزمایش از سطح دریا 1350 متر میباشد. عرض جغرافیایی منطقه 38 درجه و 15 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی آن 48 درجه و 15 دقیقه شرقی و متوسط بارش سالیانه بین 280 تا 300 میلیمتر میباشد.
- 2-2 استخراج موادموثره سرخارگل
روش عصاره گیری به روش اولتراسونیک توسط امواج ما فوق صوت ص ورت گرفت . برای این منظور 5 گرم از پودر گیاه در حمام اولترا سونیک حاوی 8 میلی لیتر متانول 70 درصد در حرارت اطاق به مدت 40 دقیقه و با فرکانس 40 کیلوهرتز عصارهگیری شد. این عصاره اولیه در دستگاه سانتریفوژ مدل اپندروف 5702 ساخت آلمان با دور 6000 دور در دقیقه به مدت 10 دقیقه سانتریفوژ شده و مایع رویی حاصل از فیلتر عبور داده شد . این عصاره به دستگاه کروماتوگرافی مایع تزریق می - گردد.
مقدار 50 میکرولیتر از عصاره صاف شده به ستون کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا - HPLC - توسط سرنگ مخصوص تزریق میشود. دستگاه کروماتوگرافی مدل Unicam-crystal-200 ساخت انگلستان میباشد.این دستگاه دارای دو فاز ثابت و متحرک - موبایل - به مشخصات زیر می باشد: فاز ثابت، ستونی به طول 25 سانتی متر و قطر داخلی 4.6 میلی متر و قطر ذرات 5 میکرو متر از نوع 100 RP-18e و فاز متحرک مخلوطی از 10 درصد استونیتریل و 90 درصد H3PO4 میباشد که با شیب غلظت از صفر تا 100 در طی 30 دقیقه برای شستشو استفاده می گردد.
سرعت عبور فاز متحرک 1.5 میلی لیتر در دقیقه است. دتکتور دستگاه از نوع ماورا بنفش - - UV-Visible در طول موج 330 نانومتر میباشد. پیکهای خروجی با پیک های استاندارد مطابقت داده شده بر اساس زمان بازداری و سطح زیر منحنی تعیین ماهیت و تعیین غلظت میگردند. از این روش برای شناسایی مشتقات کافئیک اسید - کافتاریک اسید، کلروژنیک اسید، اکیناکوزید، سیناریک اسید و شیکوریک اسید - استفاده میشود.
محتوای فنل کل گیاه بر اساس روش کلرومتری - رنگ سنجی - توسط دستگاه اسپکتروفتومتری اندازه گیری میشود. بدین منظور 100 میلی گرم پودر خشک قسمت های مختلف بافت گیاه با محلول استخراج شامل 3 میلی لیتر متانول 60 درصد و .3 درصد اسید کلریدریک به مدت 60 دقیقه مخلوط میگردد و سپس در دستگاه سانتریفوژ در g 18000 به مدت 15 دقیقه سانتریفوژ شده و از محلول حاصله مقدار 20 میکرولیتر برداشت خواهد شد . بر روی آن 200 میکرولیتر محلول سدیم کربنات - 2 - Na2CO3 درصد و 10 میکرولیتر فولین اضافه می گردد و به مدت 30 دقیقه در حرارت معمولی اتاق می ماند. مقدار جذب نور تابیده شده توسط دستگاه در طول موج 725 نانومتر قرائت و بر اساس منحنی استاندارد تعیین غلظت و مقدار میشود.
-3 تجزیه و تحلیل داده ها
تجزیه واریانس دادهها در مورد تمامی صفات مورد بررسی بر اساس آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی انجام گرفت برای مقایسه میانگین ها از روش دانکن استفاده شد . برای تجزیه و تحلیل داده ها و مقایسه میانگین ها از نرم افزار SAS و برای رسم نمودارها از برنامه EXCEL استفاده گردید.
