بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی اثرات اسید هیومیک و کود اوره بر خصوصیات رشدی سرخارگل آزمایشی در سال زراعی 1395به اجرا درآمد تیمارهای آزمایش شامل اسید هیومیک در سه سطح، صفر، 500 میلیگرم برلیتر و 1000 میلیگرم بر لیتر و کود اوره در چهار سطح ، صفر، 100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار میباشد. کاربرد تلفیقی اسید هیومیک - 500 و 1000 میلی-گرم در لیتر - با کود شیمیایی اوره - 100 و 150 کیلوگرم در هکتار - صفات کمی سرخارگل افزایش یافته و تفاوت معنی داری در مقایسه با زمانی که هریک از این کودها به تنهائی استفاده میشود مشاهده گردید.
.1 مقدمه
سرخارگل با نام علمی Echinaceae purpurea - L. - Monch گیاهی علفی و چند ساله متعلق به تیره گل ستاره بوده و منشا آن شمال آمریکا گزارش شده است. در حال حاضر در بیشتر فارماکوپههای معتبر از سرخارگل به عنوان گیاه دارویی مهمی یاد شده و خواص آن مورد بررسی قرار گرفته است . تمام پیکر این گیاه اعم از ریشه و پیکر رویشی حاوی مواد موثره ارزشمندی از قبیل ترکیبات آلکیل آمیدی، اسید شیکوریک، اکیناسئین، اکیناکوزید، اکینولون و نیز حاوی اسانس است . مواد نام برده خاصیت ضد قارچ، باکتری و ویروسی داشته و ازآنها داروهای پیشگیری کننده و همچنین معالجه کننده سرماخوردگی تهیه میشود. مواد موثره سرخارگل سبب تقویت سیستم دفاعی بدن میشود .
بومیان آمریکا از اوایل قرن 17 اکیناسه را برای درمان مارگزیدگی، بیماریهای لثه و دهان، سرماخوردگی، سرفه، مسمومیتهای خونی، گلو درد، درد معده و روده استفاده می نمودند. این گیاه همچنین از دیر باز برای درمان مخملک، سیفلیس، مالاریا و دیفتری به کار می رفت. در طول دهه های 1800، گیاه مزبور پر استفاده ترین گیاه دارویی در ایالات متحده بود که توسط پزشکان سنتی و پزشکان تجربی تجویز میشد.
خواص بهبود زخم و ضدعفونیکنندگی اکیناسه در 1920 مطرح و تایید شد و این گیاه در لیست کتاب National Formulary قرار گرفت . گیاه فوق تا دهه 1940در فهرست ملی داروهای گیاهی ایالات متحده قرار داشت اما به دلیل جایگزینی انواع آنتی بیوتیکها از فهرست مزبور حذف شد . با این وجود در سالهای اخیر مجدداً مورد توجه قرار گرفته است به طوری که در آمریکا سالانه بیش از 300 میلیون دلار به فروش میرسد.
سرخارگل بومی حوزه آتلانتیک ایالات متحده آمریکا و کانادا است . مراکز توزیع جغرافیایی آن در آرکانزاس، کانزاس، میسوری و اوکلاهامای ایالات متحده آمریکا میباشد.
کشت تجاری اکیناسه عمدتاً در شمال غرب ایالات متحده آمریکا و غرب کانادا می باشد. اما امروزه بیشترین میزان کشت درکشورهای اتریش، آلمان، روسیه،نیوزلند، اوکراین،یوگوسلاوی و آفریقای جنوبی میباشد
اجزای شیمیایی گونههای اکیناسه شامل بخش های لیپوفیلیک - مثل آلکامیدها و پلی استیلنها - ، پلیساکاریدهای محلول درآب، مشتقات اسید کافئیک مثل - اکیناکوزید، اسید شکوریک و اسید کافئیک - و فلاونوییدها است . اولین ترکیب منحصر به فرد این گیاه اکیناکوزید است که شامل اسید کافئیک ، مشتقی از اسید کافئیک، گلوکز و رامنوز است سایر مشتقات اسید کافئیک شامل اسید شیکوریک، اسید کلوروژنیک و سینارین است
ترکیبات شیمیایی اصلی شناسایی شده در سرخارگل عبارتند از:
آلکامیدها، پلی ساکاریدها، پلیآلکینها، مشتقات کافییک اسید، روغنهای فرار، ترکیبات ایزو بوتیلآمید و سایر ترکیبات مثل آلکالوییدها. مشتقات کافییک اسید ترکیب عمده در قسمت اندام هوایی اکیناسه میباشد.
مواد موثره موجود در گونههای مختلف سرخارگل خاصیت ضد قارچ، ضد باکتری و ضد ویروسی داشته و از آنها داروهای پیشگیریکننده و همچنین معالجه کننده سرماخوردگی و بیماریهای تنفسی تهیه می شود. این مواد با افزایش تولید ایمونوگلوبولین ج در خون سبب تقویت سیستم ایمنی بدن میشوند.
اکیناسه دارای خواص آنتی ویروس بر علیه ویروس مولد بیماری ایدز، آنتی اکسیدان و خاصیت ضد سرطانی میباشد.[4] کتاب کمسیون E استفاده از گیاه را در درمان عفونت های مزمن دستگاه تنفسی و دستگاه ادراری تحتانی و استفاده از آن را در زخم های دیر خوب شونده و مزمن تائید کرده است.
موارد کاربرد تایید شده مصرف اکیناسه شامل:سرماخوردگی، سرفه، برونشیت، تب و لرز، عفونت مجرای ادراری، التهاب دهان و حلق، استعداد برای عفونت، زخمها و سوختگیها میباشد. کاربرد غیر رسمی این گیاه داروئی در درمان لکوپنی - کاهش غیر عادی گلبولهای سفید خون - به وجود آمده در نتیجه درمان های تابشی و در جلوگیری از عفو نت پس از شیمی درمانی می - باشد. در طب هومیوپاتی به عنوان تنظیم کننده بد مزاجی خون از آن نام برده شده است که در علایم مسمومیت خونی، شرایط کلی عفونت، باد سرخ، قانقاریا، مسمومیت با زهر و نیش مار و احساس خستگی مصرف دارد .مشتقات کافییک اسید سبب محافظت کلاژن از تخر یب ایجاد شده توسط رادیکالهای آزاد می شود همچنین مشتقات کافییک اسید اثر ضد ویروسی دارند
.2 مواد و روشها
-1-2 موقعیت جغرافیایی محل آزمایش
آزمایش در سال زراعی 1395 در روستای خلیلآباد واقع در شرق اردبیل در 10 کیلومتری جاده اردبیل به خلخال انجام گرفت. ارتفاع محل آزمایش از سطح دریا 1350 متر میباشد. عرض جغرافیایی منطقه 38 درجه و 15 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی آن 48 درجه و 15 دقیقه شرقی و متوسط بارش سالیانه بین 280 تا 300 میلیمتر میباشد.
-2-2 صفات اندازهگیری شده
بعد از رشد و نمو کامل گیاه و در زمان گلدهی صد درصد اقدام به برداشت به صورت دستی و بعد از حذف اثر حاشیه صورت گرفت.
-1-2-2 ارتفاع بوته
از محل طوقه تا انتهایی ترین نقطه گیاه توسط متر و برحسب سانتیمتر اندازهگیری شد.
-2-2-2تعداد برگ در بوته
برگ پنج بوته نمونه برداری شده شمارش و میانگین آنها حساب شد.
-3-2-2 تعدادگل در بوته
تعداد کل گلهای پنج بوته در طول دوره رویش شمارش و میانگین آنها حساب شد.
-4-2-2 تعداد ساقههای جانبی
با شمارش تعداد ساقههای جانبی بوتهها و بطور میانگین بدست آمد.
-3 تجزیه و تحلیل دادهها
تجزیه واریانس دادهها در مورد تمامی صفات مورد بررسی بر اساس آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی انجام گرفت برای مقایسه میانگین ها از روش دانکن استفاده شد . برای تجزیه و تحلیل داده ها و مقایسه میانگین ها از نرم افزار SAS و برای رسم نمودارها از برنامه EXCEL استفاده گردید.
-4نتایج و بحث
جدول -1-نتایج تجزیه واریانس تأثیر اسید هیومیک و اوره بر صفات کمی سرخارگل
-1-4ارتفاع بوته
نتایج مقایسه میانگین ارتفاع بوته تحت تأثیر کود اوره و اسید هیومیک - نمودار - 1 نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته در تیمار 100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار کود اوره همراه با کاربرد 1000 میلیگرم در لیتر اسید هیومیک به میزان 96، 91/66 و 92 سانتیمتر و کمترین ارتفاع بوته به میزان 81 سانتیمتر در تیمار 1000 میلیگرم در لیتر اسید هیومیک در عدم مصرف کود اوره به دست آمده است.
