بخشی از مقاله
چکیده
امروزه با توجه به ماشینی شدن جهان امروز و عدم وجود آرامش در زندگی و وجود استرس شدید و کاهش آرامش خاطر امری طبیعی است. همچنین در معماری امروز، با توجه به تاثیر محیط بر رفتار کاربران، شاهد تلاش معماران در پی یافتن ایده هایی برای طراحی محیط هایی برای کنترل استرس و ایجاد آرامش محیطی می باشیم. از مهمترین بناهای قابل توجه در این مقوله، مراکز درمانی بیماران اعصاب و روان است که امروزه با طراحی و معماری شفابخش در جهت بیشترین تاثیر محیط و تسریع در روند بهبود بیمار تلاش می شود.
در این مقاله سعی شده است با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی تاثیرات روانشناسی رنگ در بیمارستان اعصاب و روان در جهت شناسایی تاثیرات رنگ های مختلف در روان و رفتار فرد بپردازیم. نتایج این تحقیق نشان می دهد چگونه می توان با استفاده از رنگ های مختلف در فضا با توجه به کاربری فضاهای درمانی باعث کاهش استرس، ایجاد نشاط و سرزندگی، ایجاد میل و رغبت و انگیزه در بیمار شد. نتایج این مقاله می تواند به طراحان کمک کند تا با استفاده از تاثیر رنگ ها باعث کاهش مدت زمان بستری و تسریع در روند بهبود بیمار شوند.
.1مقدمه وهدف
دنیای امروز با روابط پیچیده آن بیش از هرچیز نزدیک شدن به سیستم ماشینی را می طلبد .علاوه بر عوارض جسمی ،مشکلات روانی را نیز برای افراد به ارمغان آورده است. گذشته از صداهای گوش خراش کارخانه ها و وسایل نقلیه، نیازهای بیش ازحد انسان، رقابتها، تعصبات، جنگهای سرد وگرم و... از یک سوی و دامنه گسترده جهان امروز وافزایش علوم وفنون مختلف و توجه انسان به آنها و بهت و حیرت روزافزون آدمیان از سوی دیگر، ازجمله عواملی هستند که می توانند تعادلی روانی و عاطفی انسان را برهم زده و موجبات ناراحتی و پریشان حالی وی را بیش از پیش سبب گردند.
آماری که در ایالات متحده آمریکا انتشار یافته نشان می دهد که سالیانه یک میلیون دلار جهت نگاهداری بیماران روانی خرج می شود و نصف تخت های بیمارستان به بیماران روانی اختصاص دارد. براساس تحقیقات انجام شده از هر 7 نفر شخص بالغ یک نفر جهت کمک در مورد مسائل روانی از روانپزشک کمک خواسته است.
ارتباطات انسانی چه به صورت کلامی و بیانی و چه به صور غیر ازآن از قبیل ارتباطات نوشتاری، تصویری هنری همگی به عنوان تمایز دهنده ی انسان از غیر از انسان، شناخته شده اند. شاید این ارتباط آنقدر دائمی وپیوسته گشته اند که وجود آنها فراموش شده است. کلیه نیازهای انسانی از طریق ارتباط با یکدیگر بیان گشته و برطرف می گردند.
تصور حذف امکان برقراری ارتباط با دیگران می تواند به کابوس هولناکی بدل شود که در نهایت به از میان رفتن انسانیت و عواطف انسانی منجر گشته و انسان را به یک موجود بدوی و تنها تبدیل می نماید. با این دید،بیمار روانی شخصی است که توانایی برقراری ارتباط با محیط و اطرافیان را از دست داده یا در حد پایین تر از میزان مطلوب از این امکان برخوردار است.
این عدم توانایی ارتباط با دیگران تدریجاً باعث برطرف نشدن نیازهای مادی و معنوی او شده و تعادل روانی او باز هم بیشتر از پیش برهم خورده و در نهایت یک دوره تسلسل زیاد شونده پدید می آورد.
لذا آشنایی با اهمیت بهداشت روانی، حساسیت به موقع در مورد اختلالات روانی و پیگیری در مراحل اولیه برای جلوگیری ازتبدیل آن به بیماری حاد روانی، نحوه رفتار اعضای خانواده با فردی که دچار اختلال روانی شده، علل بروز بیماری روانی، نقش مشاوره های روانشناختی در درمان اختلالات روانی، از مواردی است که در جامعه باید رعایت شود وبرای رسیدن به آن تلاش شود.
امروزه علی رغم وجود امکانات و سطح بالای تکنولوژی، بیماران روانی هم مانند سایر بیماران سنجیده می شوند و در محیط هایی مانند سایر مراکز تحت درمان قرار میگیرند. در صورتی که اینگونه بیماران برای درمان موفق نیاز به محیطی کاملا مناسب و سنجیده شده دارند. وبا توجه به مشکلات اجتماعی و اختلالات روانی موجود در هر جامعه ای نیاز به مکانی تخصصی برای اینگونه بیماران امری الزامی است.
نقش ساختار محیط در محدود کردن واکنش ها،در تعریف موقعیت و متعاقباًدر نشان دادن نحوه رفتار صحیح به مردم است که بسیار مهم است.محیط، ماندد فرهنگ، به طور سنتی در شناساندن هنجارهای مناسب رفتاری در گروه نقش داشته است.بدون چنین مساعدتی رفتار صحیح سخت و طاقت فرسا می شود.درک بهتر این روند استفاده بیشتر از نقش محیط را ممکن می سازد.
در این پژوهش به رنگ در فضای معماری وتاثیر آن بر آسایش روانی و همچنین ویژگی های کالبدی در بیمارستان اعصاب و روان در روند بهبود پرداخته شده است.هدف از این پژوهش برقراری ارتباط میان علم پزشکی و پرورش حس نشاط و ایجاد محیطی مطلوب، بدون ترس و استرس برای بیماران روحی از طریق استفاده صحیح از عنصر رنگ در طراحی است.
.2تئوری و پیشینه تحقیق:
روانشناسان صاحب نظر در علم روانشناختی و روانپزشکی
جدول شماره .1بررسی تحقیقات گذشته در علم روانشناسی - شفیع آبادی، - 1386
امروزه شاهد تلاش معمارانی هستیم که با بازنگری قواعد رایج و مرسوم و طراحی و ساخت بیمارستان، فضای غمبار و کسالت آور آن را به مکانی سرزنده و پرامید تبدیل نموده اند. تا دهه هشتاد میلادی مهم ترین نکته در طراحی بیمارستان ها رفع نیازهای فیزیکی بیمار بود و نیازهای روانی و اجتماعی او نادیده گرفته می شد، اما اکنون در طراحی بیمارستان ها قدرت شفابخش طبیعت به منظور تسریع روند بهبودی مورد توجه معماران و طراحان فضای سبز قرار گرفته است.
در این خصوص استفاده از آب به منزله عنصری حیات بخش نقشی پررنگ در ساختار معماری محوطه دارد. فضاهای واسط میان محوطه و داخل بنا که معمولاً مکان های انتظار و پذیرش را تعریف می کنند و با کیفیتی سرزنده، انتظار، اضطراب و تشویش ذهن مخاطبین را تسکین می دهند و در معماری برخی از این فضاها نفوذ فضای سبز به داخل کیفیت و تازگی را دو چندان می کند
انسان با توجه به نیازها، ارزشها و هدف های خود محیط را دگرگون می کند و به طور متقابل، تحت تأثیر محیط دگرگون شده قرار می گیرد. محیط های ساخته شده، برخی الگوهای رفتاری و نقش های اجتماعی نوینی را برساکنان خود تحمیل می کنند یا برخی الگوها و معیارهای رفتاری را تقویت و برخی دیگر را تضعیف کرده و به طور خلاصه، جهت و ابعاد جدید به رفتار ساکنان خود می بخشند.
جدول شماره .2 ارائه تعاریف از روانشناسی محیط توسط نظریه پردازان
براساس تعاریف ارائه شده توسط افراد مختلف می توانیم روانشناسی محیط را فصل بین انسان محیط بیان کنیم. انسان برای ارضاء بسیاری از نیازهای خود به محیط نیاز دارد. محیط یکی از اصلی ترین منبع برآورده سازی نیازهای انسان می باشد. در معماری هم، طراح با استفاده از محیط طبیعی بسیاری از خواسته های مورد نیاز استفاده کنندگان را برآورده می سازد. و سعی براین دارد، بنایی که خلق می کند بیشترین تأثیر را از محیط طبیعی بگیرد و کمترین آسیب را به آن برساند.
