بخشی از مقاله
مقدمه
وضعیت خاک و فقر مواد آلی، استفاده از کودهای شیمیایی و آلی را امری اجتناب ناپذیر کرده است. کودهای شیمیایی هر ساله باید استفاده شوند چرا که تاثیر آنها زودگذر است اما کودهای آلی دارای تاثیر طولانی مدتتری هستند.
فیلتر کیک یک محصول جانبی صنعت نیشکر است. از فیلتر کیک برای اصلاح خاک به دلیل افزایش حاصلخیزی خاک، دارابودن مواد غذایی و بهبود کیفیت خاک و افزایش مواد آلی استفاده میکنند. فیلترکیک به دلیل اینکه یک مادهآلی است مواد غذایی آن بتدریج مورد استفاده گیاه قرار میگیرند و موجب اصلاح فیزیکی و شیمیایی خاک میشود
گرسنگی پنهان، بروز عوارض ناشی از عناصر ریزمغذی در جیره غذایی میباشد. یک استراتژی برای افزایش غلظت عناصر کم مصرف در دانه کوددهی گیاهان با خاک یا محلول پاشی است. مسئله کمبود روی در جوامع انسان را می توان از طریق افزایش غلظت روی در دانه غلات و به ویژه گندم برطرف نمود - مارسچنر،. - 1995 هدف از اجرای این پژوهش بررسی تاثیر فیلترکیک و سولفات روی بر عملکرد کمی وکیفی گندم و همچنین استفاده از فیلتر کیک نیشکر به عنوان کود آلی بوده است.
مواد و روشها
آزمایش بصورت کرتهای یکبار خرد شده در قالب بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سطوح فیلتر کیک نیشکر - صفر، 15، 30، 45 تن در هکتار - به عنوان کرت های اصلی و کرتهای فرعی شامل چهار سطح سولفات روی - صفر، 20، 40، 60 کیلوگرم در هکتار - در نظر گرفته شد. هر کرت شامل 10 خط کشت به طول 2 متر و به فاصله 20 سانتی متر از هم تشکیل گردیده بود. پس از تهیه زمین و آماده سازی کرتها سطوح فیلترکیک به دقت توزین و پس از آن در داخل کرتها و در عمق توسعه ریشه گندم با خاک مخلوط گردید. فاکتورهای مربوط به سولفات روی پس از توزین با ترازوی دیجیتال به علت پودری بودن با ماسه بادی نرم مخلوط و بر روی خطوط کاشت ریخته شد. صفات مورد بررسی شامل ارتفاع بوته، عملکرد دانه، میزان روی دانه و فسفر دانه بود.
نتایج و بحث
با توجه به نتایج تجزیه واریانس - جدول - 1 همه صفات مورد بررسی تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار گرفتند. تجزیه دادهها نشان داد که تأثیر فیلترکیک نیشکر و سولفات روی بر عملکرد دانه معنی دار شد. همه سطوح فیلتر کیک نسبت به شاهد تفاوت معنی داری نشان دادند. در بین سطوح فیلتر کیک بیشترین عملکرد دانه مربوط به 30 تن در هکتار با میانگین 4761/5 کیلوگرم در هکتار وکمترین میزان با میانگین 3611/5 کیلوگرم در هکتار به شاهد اختصاص داشت - جدول . - 2 دلیل افزایش عملکرد در سطوح فیلترکیک نسبت به شاهد، فراوانی ماده آلی در فیلترکیک است.
فیلترکیک دارای ماده آلی فراوان است. مواد غذایی آن بتدریج آزاد و مورد استفاده گیاه قرار میگیرد - کروز و فرناندز، . - 1980 بیشترین میزان عملکرد دانه در تیمارهای سولفات روی مربوط به 40 کیلوگرم سولفات روی در هکتار با میانگین 4827/27 و کمترین با میانگین 3713/54 کیلو گرم در هکتار به شاهد اختصاص یافت - جدول. - 2
بیشترین ارتفاع بوته با میانگین 91/09 مربوط به 45 تن در هکتار فیلترکیک میباشد و کمترین ارتفاع با میانگین 79/6 در شاهد بدست آمد - جدول . - 2 یکی از عوامل اصلی تعیین کننده ارتفاع گیاه ، تامین عناصر
جدول -1 تجزیه واریانس صفات مورد بررسی تحت تیمارهای آزمایشی
غذایی مورد نیاز گیاه است، تیمارهای کودآلی، با تامین تدریجی عناصر غذایی این عمل را به خوبی انجام داده و باعث افزایش ارتفاع گیاه میشوند - احمد و جبین ، . - 2009 نتایج نشان داد که سولفات روی باعث افزایش ارتفاع بوته شده است. بیشترین ارتفاع بوته در تیمار 40 کیلوگرم در هکتار با میانگین 89/21 سانتیمتر حاصل شد و کمترین ارتفاع بوته با میانگین 81/33 مربوط به شاهد بود - جدول. - 2
کمبود روی به علت تأثیر سوء بر بیوسنتز اکسین میتواند باعث کاهش ارتفاع ساقه و عملکرد گیاه شود - ملکوتی و تهرانی، . - 1999 بیشترین میزان فسفر دانه با میانگین 35/5 میلی گرم در کیلوگرم مربوط به شاهد و کمتیرین میزان فسفر دانه با میانگین 28/5 میلی گرم در کیلوگرم به 15 تن در هکتار فیلترکیک اختصاص یافت. با افزایش میزان سولفات روی مصرفی میزان فسفر دانه کاهش نشان داد.
بیشترین میزان فسفر دانه با میانگین 37/1 میلی گرم در کیلو گرم مربوط به شاهد و کمترین میزان فسفر دانه با میانگین 27/3 به 60 کیلوگرم سولفات روی در هکتار اختصاص داشت - جدول. - 2 همه سطوح سولفات روی نسبت به شاهد کاهش نشان دادند. کاهش در مقدار فسفر دانه میتواند به علت مصرف کود سولفات روی بوده باشد، و با توجه به آنتاگونیسمی که بین فسفر و روی وجود دارد میتوان گفت که با افزایش میزان سولفات روی مصرفی جذب روی هم افزایش نشان داده است.
اثر متقابل فیلترکیک و سولفات روی بر میزان روی دانه معنی دار شد - جدول. - 1 بیشترین مقدار روی دانه با میانگین 65/62 میلیگرم درکیلوگرم به 45 - F3Z3 تن در هکتار فیلترکیک و 60 کیلوگرم سولفات روی در هکتار - و کمترین میزان با میانگین 39/4 میلیگرم درکیلوگرم به F0Z0 - عدم کاربرد فیلترکیک و سولفات روی - اختصاص یافت - شکل. - 1 درF3Z3 فیلتر کیک با فراهم آوردن شرایط مطلوب رشد ریشه و همچنین به دلیل دارا بودن عناصر غذایی، باعث شده تا ریشه گندم گستردگی بیشتری داشته و روی بیشتری جذب کند ولی F0Z0 به دلیل عدم فراهم بودن چنین شرایطی روی دانه افزایش نداشت.
جدول -2 مقایسه میانگین مربوط به صفات مورد بررسی در تیمارهای مختلف
شکل-1 اثر متقابل فیلترکیک و سولفات روی بر روی دانه
