بخشی از مقاله
چکیده
مهمترین سنگ مخزن میدان نفتی منصوری در 45 کیلومتری جنوبشرق شهرستان اهواز واقع شده و سازند آسماری، این میدان میباشد. در این مطالعه، به منظور بررسی نقش شکستگیها و سایر فرایندهای دیاژنزی در کیفیت مخزن آسماری، از اطلاعات پتروفیزیکی و پتروگرافی 90 حلقه چاه استفاده گردید. ترسیم نقشههای همشیب و تراکم شکستگیها - نشان میدهد که شیب یال شمالی تاقدیس منصوری بیشتر از یال RMSدر محیط نرمافزار سیستم مدیریت مخازن - جنوبی آن بوده و گسترش شکستگیها در یالهای شمالی و جنوبی این تاقدیس در حد بسیار کم تا صفر است. مطالعه پتروگرافی بیش از 500 مقطع نازک میکروسکوپی نیز نشان میدهد که سازند آسماری این میدان از تناوب لایههای کربناته و ماسهسنگی تشکیل شده و تحت تاثیر فرایندهای دیاژنزی مختلفی قرار گرفته است. در قسمتهای بالایی مخزن، این فرایندها عمدتا تاثیر مثبت داشته و باعث بهبود کیفیت مخزنی شدهاند که از جمله آنها میتوان به پدیدههای انحلال و دولومیتیشدن اشاره نمود. در حالیکه در قسمتهای پایینی، عملکرد فرایندهایی مثل سیمانیشدن، انیدریتیشدن و تراکم، سبب تخریب خواص مخزنی شده است. لذا بر خلاف دیگر میادین هیدروکربوری حوضه زاگرس، که در آنها شکستگیها عامل اصلی ایجاد و بهبود خواص مخزنیاند، در میدان منصوری شکستگیها نقش چندانی در این مورد ندارند و سایر پدیده های دیاژنزی نقش موثرتری در ایجاد تخلخل و تراوایی مخزن داشتهاند.
کلیدواژهها: تخلخل، شکستگی، دیاژنز، مخزن آسماری، نرمافزار RMS
-1 مقدمه
خواص مخزنی یک سازند به پارامترهای مختلفی از جمله بافت رسوبی، نوع رخساره، گسترش جانبی و فرایندهای دیاژنزی اعمال شده بر روی آن بستگی دارد .[1] طبق تعریف، دیاژنز شامل کلیه فرآیندهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی است که پس از مرحله تهنشست رسوب تا قبل از مرحلهی دگرگونی بر روی رسوبات اعمال میشود. این فرآیندها باعث ایجاد تغییراتی در بافت، ترکیب و حجم اولیه رسوب در اثر فشردگی، انحلال و رسوبگذاری مواد محلول بصورت سیمان میشوند .
[2] از دیدگاه نفتی، در طول زمان، عملکرد برخی از فرایندهای دیاژنز بر روی لایههای رسوبی، نظیر یجاد شکستگی، سبب میشود خواص مناسبی برای ذخیره هیدروکربورها ایجاد شود و بالعکس گروهی از این فرایندها مثل سیمانی شدن خواص مخزنی را از بین خواهند برد .[3] سازند آسماری مهمترین سنگ مخزن میادین هیدروکربوری ایران بوده که خصوصیات پتروفیزیکی قابل ملاحظهاش، آنرا به یک دریاچه نفتی زیر زمینی در خاورمیانه تبدیل کرده است .
[4] یکی از فرایندهای دیاژنزی متداولی که عامل اصلی ایجاد این خصوصیات پتروفیزیکی بوده، شکستگی میباشد .[5] بطوریکه حتی در سنگ-های غیر رسوبی - مانند سنگ مخزن ایجاد شده در گرانیتهای لیبی - نیز ایجاد شکستگی میتواند سبب تشکیل مخزن هیدروکربوری گردد .[6] با توجه به نقش چشمگیر شکستگیها در بهبود کیفیت مخازن هیدروکربوری جنوب غرب کشورمان، در این مطالعه به بررسی و مقایسه آنها با سایر فرایندهای دیاژنزی در مخزن آسماری میدان نفتی منصوری پرداخته که برای این منظور از نرمافزار مدلساز مدیریت مخازن - RMS - استفاده شده است.
-2 موقعیت میدان نفتی مورد مطالعه
میدان نفتی منصوری در 45 کیلومتری جنوب شرق شهرستان اهواز، در محدوده طولهای جغرافیایی 06 48 44 تا 48 59 41 و عرضهای جغرافیایی 30 46 16 تا 31 04 16 واقع شده است. به لحاظ زمینشناسی این میدان در محدوده فروافتادگی دزفول - شمالی - و در مجاورت میادین نفتی اهواز، آبتیمور، شادگان و رامشیر قرار دارد - شکل -1 - الف - - . از نظر ساختمانی، تاقدیس منصوری تاقدیسی کشیده و متقارن با روند زاگرسی - شمال غرب - جنوب شرق - بوده که در افق آسماری دارای 30 کیلومتر طول و 3/5 کیلومتر عرض می باشد - شکل -1 - ب - - . .[7]
-3 بحث
سازند آسماری سنگ مخزن اصلی میدان نفتی منصوری است که ضخامت آن در این میدان بطور میانگین 300 متر بوده و از تناوب لایههای آهک و ماسهسنگ تشکیل شده است .[8] مطالعات پتروگرافی و پتروفیزیکی چاههای حفاری شده در این میدان نشان میدهد که فرایندهای دیاژنتیکی موثر بر خواص مخزنی سازند آسماری را میتوان در سه گروه به شرح زیر تقسیمبندی نمود:
تاثیر شکستگیها و سایر فرایندهای دیاژنزی بر کیفیت مخزن آسماری میدان نفتی
شکل : - 1 - الف- موقعیت زمینشناسی منطقه مورد مطالعه. :BF گسل بالارود، :MFF گسل جبهه کوهستان، :HBF گسل هندیجان-
بهرگانسر و :KF گسل کازرون میباشد. ب- نقشه خطوط تراز زیرسطحی روی افق آسماری میدان منصوری و چاههای حفاری شده درآن - با تغییر از . - [7]
-1-3 شکستگی ها
به منظور بررسی نقش شکستگیها در کیفیت مخزن آسماری میدان منصوری از اطلاعات 90 حلقه چاه حفاری شده در این میدان استفاده گردید. بدین ترتیب که ابتدا اطلاعات عمق مربوط به سر سازندهای آسماری و پابده در چاههای مختلف همراه با مختصات چاه، پس از تبدیل به فرمت مناسب LAS - و - DXF وارد نرمافزار
RMS شد.
نرم افزار RMS این قابلیت را داراست که با استفاده از اطلاعات رقومی نمودارهای پتروفیزیکی - مانند نمودارهای پیوسته انحراف چاه - ، شیب سازند را محاسبه نماید. لذا پس از وارد کردن اطلاعات این نمودارها - که
