بخشی از مقاله
چکیده:
افزایش سریع جمعیت شهرنشین و گسترش افقی شهرها ، بسیاری از جوامع را بر آن داشته که توجه به مسکن را بعنوان یکی از الویتهای مهم برنامه های توسعه خود قرار دهند .به دنبال این پدیده، بلند مرتبه سازی و آپارتمان نشینی نیزتقریباً بعداز انقلاب صنعتی که افزایش شتابان جمعیت شهری را بدنبال داشت، مطرح گردید. تامین مسکن برای جمعیت رو به رشد شهرها چاره ای جز توسعه روز افزون ساخت و ساز ساختمان های بلند مرتبه را باقی نمی گذارد.استقرار در ارتفاع، مشکل کمبود زمین در شهرهای بزرگ را حل می کند؛ اما انسان را از طبیعت و زمین دور می کند.
با توجه به اهمیت محل سکونت و کیفیت محیط مسکونی ، استفاده از طبیعت و طراحی محیطهای طبیعی تاثیر گذار بر روحیه و ن شاط ساکنان مجموعه های م سکونی که از محیط های مهم زی ستی-ان سانی ا ست، ضروری میبا شد.با توجه به اینکه ا ستفاده از طبیعت از زمان های قدیم بطور بالقوه باعث ایجاد آرامش و راحتی برای ساکنان می شود.در این پژوهش سعی شده است تا با بهره گیری از طبیعت در معماری و ساختمان سازی آرامش را به ساکنین ساختمان های بلند مرتبه بازگردانده شود تاثیر طبیعت بر سلامت روان و روحیه ساکنین بررسی شود.
واژه های کلیدی:بلند مرتبه سازی،طبیعت،معماری،سلامت روان،روحیه ساکنین
مقدمه:
مسکن به عنوان ا سا سی ترین نیاز انسان از ابتدا مورد توجه ویژه بوده ا ست.در جوامع و فرهنگ های گوناگون در طول اع صار انواع مختلفی از مسکن به وجود آمده اند. از مسکن انسان های اولیه در غارها گرفته تا خانه های شخصی و ویلا ها و در نهایت آپارتمانها و ساختمانهای بلند مرتبه. بلند مرتبه سازی در جهان پدیده ای است که از اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20 چهره خود را به ثبت رسانده است . بلند مرتبه سازی در ابتدا برای جوابگویی بشر به کمبود فضا و اقتدار قدرتها برای به رخ کشیدن قدرت های اقتصادی خودشان بود. یکی ازمدلهای ساخت و ساز درشهرهای امروزی ایجادسازه های مرتفع به عنوان ساختمانهای بلند مرتبه مسکونی به میزان زیاد ا ست که این الگو برگرفته از شهر سازی غربی ا ست و بالاترین مزیت آن جنبه اقت صادی ا ست اما ان سانهایی که دراین ساختمان ها زندگی می کنند علیرغم داشتن بالاترین امکانات همچنان زندگی دریک خانه داری حیاط و باغچه که با طبیعت درارتباط باشند را آرزودارند.
فطرت انسانها گرایش ذاتی به طبیعت دارد. نیاز انسانها از ابتدای خلقت به گیاه و طبیعت نیازی زیستی و حیاتی بوده است. یک نیاز از دیدگاه »موری« یک سازه فرضی است که وقوع آن تصور میشود تا بعضی واقعیتهای عینی و ذهنی را توجیه کند. امروزه زندگی در شهرها امکان بهرهگیری از طبیعت را به حداقل رسانده است اما با توجه به زندگی ماشینی و آپارتماننشینی همچنان این نیاز - پناه بردن به طبیعت - در آدمی احساس میشود تا انسان به آرامش و آسایش برسد منظور از آرامش، راحتی فکر و خیال و روان آدمی است.چه بهتر است که انسان در کنار منابع طبیعی زندگی کند و طبیعت جزیی از زنگی انسان باشد تا انسان بتواند از آن بهره ببرد. باید توجه دا شت که برای دارا بودن سلامت کامل ،تنها نیاز ج سمی نی ست که باید بدان پرداخته شود .بی تردید نیازهای روانی اگر اهمیت برتری نداشته باشند به هیچ وجه از اهمیت کمتری برخوردار نیستند .
آمارهای متعدد در سطح جهانی ،نشانگر این واقعیت هستند که وجود فضای سبز بیشتر ،بویژه در جوامع شهری متراکم ،افزون برسلامت جسمانی ،موجب آرامش روان ،بازده کاری بیشتر ،بزهکاری کمتر ودیگر موارد است.اصولاً فضا ی سبز مناسب در شهرها افزون بر سلامت جسمانی موجب آرامش روان، بازده کاری بیشتر و کیفیت زندگی برترمی شود و ا ین در حالی است که در طراحی شهرها به این جنبه ها توجه چندانی نمی شود و در نتیجه در شهرها بیشتر از روستا ها سلامت روا ی و سلامت اجتماعی در معرض آسیب است از جمله تأ یرات ناشی از زندگی در فضا ی سبز کاهش تأ یرات منفی نا شی از ا ستر سی ا ست که امروزه به میزان زیادی افزایش یافته ا ست .در سال های اخیر جامعه با چالش های زیادی در زمینه بیماری های مرتبط با استرس مواجه شده است و این بیماری ها به یک مشکل بزرگ جهانی تبدیل شده اند.
طبق آمار سازمان بهدا شت جهانی به نظر می ر سد که تا سال 2020 ، اختلال های ذهنی و بیماری های قلبی عروقی مهم ترین علت بیماری در افراد هر دو جنس و در هر گروه سنی با شند. ا سترس طولانی مدت تأثیرات خطرناک و جدی بر همه اع ضای حیاتی مانند قلب وعروق خونی بر جای می گذارد . بنابراین اگر مردم راهی برای کاهش ا سترس نیابند سلامتی آنها از طرق مختلفی به خطر می افتد .این درحالی است که تحقیقات نشان داده اند که بین ادراک محیط اطراف وسلامتی انسان رابطه وجود دارد، بنابراین دانش موجود در زمینه راهی که مناظر دیداری و طبیعت سلامتی و رفاه افراد را تحت تأثیر قرار می دهد می تواند به کاهش استرس و افزایش ترمیم و بازسازی کمک کند هدف از این تحقیق افزایش دانش درباره اینکه چگونه طبیعت می تواند موجب ارتقای سلامت روان می گردد و نیز بررسی رابطه میان انسان و طبیعت و تاثیر طبیعت بر سلامت روان و روحیه انسان در ساختمانهای بلند مرتبه میباشد.
انسان و طبیعت:
از نظر زیباییشناسی تماشای درختان سرسبز و گلهای زیبا و رنگارنگ و آرایش بدیع گونههای مختلف گیاهان که در ابعاد مختلف در کنار یکدیگر به چشم میخورد انسان را به آرامش و آسایش فکری میرساند و امروزه ثابت شده است که بعضی درختان با ترشح مادهای به نام فیتونسید ایجاد یک حالت آرامش و خلسه در انسان میکنند. بنابراین فضای سبز در ایجاد تعادل عصبی انسان نقش عمدهای ایفا میکند.گیاهان با توجه به سیمای ظاهری خود میتوانند در تزئین محیط و ایجاد چشماندازی مطلوب کمک کنند. در بحث زیباسازی فضای سبز تلطیف و پاکسازی هوا، اصلاح و بهبود شرایط زیستمحیطی شهر و شرایط طبیعی و ساختاری مطلوبتر نقش انکارناپذیر دارد و هر چه قدر آرامش بیشتری را بهوجود میآورد به این دلیل است که ارتباط انسان با طبیعت در چنین محیطی بهتر حا صل می شود.
فضاهای سبز شهری و بخ صوص پارکها، باید بهگونهای طراحی شوند که کلیه اق شار جامعه نهتنها امکان بهرهگیری از آنجا را داشته باشند بلکه محیط این اماکن بهگونهای جذاب و آرامشبخش باشد که افراد ناخودآگاه جذب آن شوند. با توجه به اهمیت طبیعت و تعادل اجزاء آن در کمک به ر شد صحیح و متنا سب روانی در دوران کودکی و نوجوانی لازم ا ست تدابیر اصولی اندیشید تا این گروه سنی هر چه بیشتر با فضای سبز شهری مأنوس شده و از مواهب کوتاه و درازمدت آن استفاده نمایند.هر کجا که آبی و درختی باشد، ناخودآگاه صدای پرندگان هم شنیده میشود و محیط را دلپذیرتر میسازد. بنابراین کاشت درختان و درختچهها، پرندگان مختلف را به محیط وارد میکند و محیط حالت بیروحی خود را از دست میدهد. و انسانی که از بدو تولد با طبیعت انس گرفته است و روابطی جدایی ناپذیر با آن دارد ناخودآگاه به سوی طبیعت روانه میشود.
طبیعت ومسکن
د ستر سی فیزیکی یا ب صری به ف ضاهای باز وطبیعت از معیارهای کیفیت ساختمان وم سکن مح سوب می شود. اگر طرح معماری امکان دسترسی به نور و تهویه طبیعی را داده وچشم انداز طبیعی و سبز را درمعرض دید واستفاده قرار دهد در تامین سلامت موثر خواهد بود. پیوند عنا صر طبیعی مانند آب وپو شش گیاهی با ساختمان ومحیط اثرات مثبت روانی بر ساکنان دارد. وجود درختان درف ض اهای مجاور مجتمع های م سکونی به افزایش منا سبات دو ستانه وهم سایگی کمک می کند. بر ا ساس تحقیقات، وجود پنجره هایی با چ شم انداز به پو شش گیاهی وف ضای سبز در مقای سه با ارا ضی بایر، کارکرد شناختی کودکان را ارتقا بخ شیده و از سوی دیگر، اثرات زیان بار نور مصنوعی نظیر نور تلوزیون ونمایشگر رایانه وبرخی لامپ های روشنایی نیزدر مطالعات مختلف به اثبات رسیده است ساختمان های بلند، ساکنان خود را از محیط طبیعی جدا می کنند و در برج های مسکونی، فقدان فضای سبز وحس عدم ارتباط با محیط بیرونی جزو کمبودهای عمده محسوب می شود .
در مصاحبه های انجام شده، بیشتر ساکنان خواستار تدابیری چون کاشت درختان ونفوذ نور طبیعی برای ارتباط ف ضاهای داخلی ساختمان با محیط بیرونی ه ستند . سکونت در برج های م سکونی به دلیل کاهش فعالیت های فیزیکی به مشکلات رفتاری وحرکتی منجر شده وبیماری های تنفسی، اختلالات عصبی وانزوای اجتماعی را در کودکان به دنبال می آورد. با توجه به موارد یاد شده، فضاهای سکونتی طبیعت گرا، مانندچشم انداز ها، مناظر و بوستان های
