بخشی از مقاله
چکیده :
امروزه با رشد شهر و کمبود اراضی جهت احداث بنا در مناطق شهری و همچنین تراکم بالا شهر ها بجای افقی رشد کردن به صورت عمودی رشد کرده اند و این در شرایطی صورت می پذیرد که شناخت صحیحی از موضوع وجود ندارد و قانون و مقررات کنترل کننده ای نیز در دست نیست. عدم وجود ضوابط و معیارهایی برای کاربرد اجرایی بلندمرتبه سازی، این نگرانی را باعث می گردد که عوارض نامطلوب آن بعلت وجود نارسایی های دیگر بسیار فاجعه بارتر از آنچه دربرخی از کلانشهر ها رخ داده خود را بنمایاند.
وجود این نگرانی ها و نیاز به تنظیم ضوابط برای کاربرد صحیح پدیده بلندمرتبه سازی، انجام تحقیق و بررسیهای گوناگون را در این زمینه واجب و ضروری می گرداند. . این مقاله قصد دارد تا به اساسی ترین اصول یا رهنمودهای صحیح بلندمرتبه سازی در شهر رشت دست یابد.
در این زمینه از دیدگاه شهرسازی و با تأکید بر فضای شهری، دیدگاههای متفاوت دیگر و مرتبط با این موضوع اعم از اجتماعی ، اقتصادی، زیست محیطی را مد نظر قرار می دهد ولی باید به این نکته توجه نمود که اولاً بخش مهمی از تأثیرگذاری بلندمرتبه ها بر کالبد و تصورات شهروندان و مباحث تجربی و زیباشناختی مرتبط با فضاهای شهریی مباشد.
ثانیاً کلیه دیدگاههای مرتبط با موضوع باید به گونه ای هدایت و بکار بسته شوند که نهایتاً بتوان به الگوی بهینه استقرار بلندمرتبه ها در شهرها دست یافت و یک فضای شهری مطلوب را عینیت بخشید. لذا حضور دیدگاه طراحی شهری به عنوان رابط و هماهنگ کننده سایر دیدگاهها در راستای دستیابی به اهداف این مقاله ضروری می باشد .
روش تحقیق به صورت کیفی بوده و در جمع آوری اطلاعات در آن از منابع کتابخانه ای و برداشتهای میدانی استفاده شده است. در این پژوهش یافتن اصولی است که مکان ساختمان بلند چه از نظر مسائل معماری و شهرسازی و زیبایی شناسی و چه از لحاظ عملکردی و مسائل زیست محیطی براساس آن تعیین گردد.
مقدمه :
مفهوم بلند مرتبه سازی:
اگرچه ساختمان های بلند مرتبه در ایران بر اساس ضوابط و مقررات شورای عالی معماری و شهر سازی ایران مصوب سال1377 به ساختمانهای بالای 6 طبقه گفته شده ، اما این تعریف بر اساس طرح جامع تهران، مصوب سال 1386 به ساختما ن های بالای 12طبقه اطلاق شده است
مشکل اساسی تعریف ساختما ن های بلند مرتبه از بعد منظر شهری این است که این تعریف از انعطاف لازم برخوردار نیست . زیرا"ساختمان بلند " دارای یک مفهوم نسبی است که باید علاوه بر ارتفاع آن، به موارد دیگری نیز توجه شود . به همین دلیل، تعریف ساختمان های بلند دررابطه با مسایل شهری می تواند ترکیبی از متغیرهای کمی و کیفی باشد . به طور مثال در برخی مناطق انگلستان، ساختم ان های بلند بر اساس ارتفا ع ، تأثیرگذاری بر محیط اطراف یا تأثیر عمده بر خط آسمان تعریف می شود
اگر بنایی یکی از این شرایط را داشته باشد، ساختمان بلند مرتبه محسوب می شود . به طور مثال با این شرایط یک ساختمان با ارتفاع متوسط هم به شرط تأثیرگذاری در خط آسمان یا محیط اطراف می تواند تابع ضوابط بلند مرتبه سازی باشد.
بر اساس ضوابط این مقررات، هر بنایی که ارتفاع آن فاصله قائم بین تراز کف بالاترین طبقه قابل تصرف، تا تراز پائین ترین سطح قابل دسترس برای ماشین های آتش نشانی از 23 متر بیشتر باشد، عمارت بلند محسوب شده .سازه های مرتفع که به طور معمول مورد تصرف انسان قرار نمی گیرند و نیز برجهای نگهبانی و کنترل، مناره ها و نظایر آنها با بار متصرف 5نفر یا کمتر، مشمول مقررات این بخش نخواهند بود.
در ساختمان های بلند، راههای خروج باید حداقل دارای 110 سانتیمتر عرض مفید باشند، مگر آنکه در ضوابط اختصاصی تصرف، عرض بیشتری برای راه خروج مقرر شده باشد.
در ساختمانهای بلند، برای هر طبقه یا هربخش از یک طبقه، از جمله طبقات زیر طبقه تخلیه خروج، تأمین حداقل دو خروج مجزا و تا حد امکان دور از هم الزامی است. در ساختمان های بلند، برای هرطبقه یا هر بخش از یک طبقه که بار متصرف آن از 500 نفر بیشتر 2، خروج مجزا و دور ازهم در نظر گرفته شود باشد، در مواردی که چند خروج مقرر می شود، موقعیت خروجها باید به گونه ای انتخاب گردد که برای دسترسی به هر خروج، راهی مجزا و در جهتی جداگانه فراهم باشد. البته در ابتدای دسترس خروجها از ها نقطه، مسیر مشترک به طول حداکثر 15 متر مجاز است.
در ساختمانهای بلند، هیچ بن بستی با طول بیش از 15 متر در راههای خروج مجاز نخواهدبود طول دسترسی های خروج در ساختمان های بلند، حداکثر 30 متر می باشد، مگر آنکه تمام بنا یا سازه با شبکه بارنده خودکار تائید شده محافظت شود، در آن صورت این طول می تواند به حداکثر 45 متر افزایش یابد
در ساختمان های بلند، راههای خروج باید روشنایی کافی و علایم مناسب، مطابق ضوابط این مقررات داشته باشند.
در ساختمان های بلند، راههای خروج باید به روشنایی اضطراری مجهز باشند، مگر آنکه ساختمان فقط در ساعات روز مورد استفاده قرار گیرد، در آن صورت اگر راههای خروج از روشنایی طبیعی کافی برخوردار باشند، با موافقت کتبی مقام قانونی مسئول، میتوان از روشنایی اضطراری صرفنظر نمود.
ضوابط ویژه زیر برای محافظت ساختمان های خاص که بر اساس نظر مقام قانونی مسئول تعیین میشود الزامی است.
همه ساختمان های بلند با ضوابط ویژه باید توسط شبکه های بارنده خودکار تائید شده مجهز به سیستمهای نظارت الکتریکی محافظت شوند. این شبکه هاباید مطابق روشهای استاندارد، نصب شده و در هر طبقه دارای شیر کنترل و وسایل کنترل جریان آب باشند.
در ساختمان های بلند با ضوابط ویژه، علاوه بر شبکه هشدار حریق، نصب شبکه اعلام حریق نیز ضروری است.این شبکه ها باید به تائید مقام قانونی مسئول برسند. تمام ساختمان های بلند با ضوابط ویژه، باید به منظور استفاده مأموران آتش نشانی و نجات، دارای سیستم کنترل ارتباط تلفنی دوسویه باشند و این سیستم بین ایستگاه مرکزی کنترل، اتاقک هر آسانسور، سرسراهایی که آسانسورها در آن قرار دارند، و تمام طبقاتی که توسط پلکان خروج به هم مربوط می شوند، ارتباط برقرار کند.
در مواردی که سیستم ارتباط رادیویی سازمان آتشنشانی بتواند به عنوان معادل این سیستم مورد تائید قرار گیرد،استثنائاً می توان از نصب چنین تجهیزاتی صرفنظر نمود. هر عمارت بلند با ضوابط ویژه، باید به مولد نیروی برق دوم که همواره آماده استفاده است وحداقل یکی از آسانسورها را برای ماموران آتش نشانی درهنگام حریق قابل استفاده می نماید، مجهز باشد. ظرفیت مولد نیرو باید برای کارکرد همزمان و تأمین همه تجهیزاتی که در زیر نامبرده شده، کافی و مناسب باشد:
الف: شبکه روشنایی اضطراری
ب : شبکه های هشدار و اعلام حریق
ج : پمپ های آتش نشانی ساختمان د: تجهیزات ایستگاه کنترل مرکزی
ه :دست کم یکی از آسانسورهای مربوط به همه طبقات بنا
