بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی اثر محلولپاشی اسیدسالیسیلیک و لایم سولفور - کلسیم پلیسولفید - بر شاخصهای کمی گیاه سیبزمینی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1394 در مزرعه شخصی واقع در شمال گرگان انجام شد. فاکتور اول، محلولپاشی اسیدسالیسیلیک در دو سطح شامل عدم مصرف - 0 - و 4 - ؛ - 10 مولار و فاکتور دوم، لایم سولفور در سه سطح شامل عدم مصرف - 0 - ، - 15% - و - 30% - بود. نتایج آزمایش نشان داد برخی از خصوصیات گیاه از جمله ارتفاع بوته، وزن کل بوته، تعداد برگ و طول میانگره به طور معنیداری تحت تأثیر تیمارهای اعمال شده قرار گرفتند.
به طوری که نتایج آزمایش نشان داد بیشترین وزن کل بوته 1150 - گرم - و ارتفاع بوته 83/66 - سانتیمتر - مربوط به تیمار لایم سولفور با غلظت %1/5 بود و همچنین کمترین میزان وزن کل بوته و ارتفاع بوته در تیمار شاهد مشاهده شد. همچنین بیشترین تعداد برگ در تیمار اسیدسالیسیلیک و لایم سولفور با غلظت %1/5 و لایم سولفور %3 وجود داشت و کمترین میزان تعداد برگ در تیمار شاهد مشاهده شد. بیشترین طول میانگره در تیمار اسیدسالیسیلیک، شاهد، لایم سولفور با غلظت %3 و اثر متقابل اسیدسالیسیلیک و لایم سولفور با غلظت %1/5 مشاهده شد و کمترین میزان آن در تیمار لایم سولفور %1/5 و تیمار اثر متقابل اسیدسالیسیلیک و لایم سولفور %3 وجود داشت.
مقدمه
سیبزمینی با نام علمی Solanum tuberosum. L از جنس سولانوم - Solanum - و از خانواده سولاناسه - Solanaceae - است و شامل 2000 گونه میباشد که 8 گونه آن کشت میشود. غدههای تازه سیب زمینی دارای 75 تا 80 درصد آب، 12 تا 20 درصد نشاسته، یک درصد چربی 1/5 تا 2 درصد پروتئین و 2 تا3 درصد الیاف و مواد معدنی میباشند - ساجدی و همکاران، . - 2012 سیب زمینی گیاهی غدهای و جزء سبزیهای فصل خنک میباشد. این گیاه بومی آمریکای جنوبی بوده و به احتمال زیاد کشور پرو اولین مکانی میباشد که کاشت
سیبزمینی در آنجا گزارش شده است - وار و همکاران، . - 1959 سیبزمینی نقش مهمی در تغذیه و سبد غذایی انسان دارد و بعد از گندم، برنج و ذرت بیشترین سهم را در میزان تولید محصولات غذایی، در جهان دارا بوده و در ایران بعد از گندم رتبهی دوم را به خود اختصاص داده است
سازمان خواروبار و کشاورزی جهانی - FAO - در سال 2012 میلادی سیبزمینی را به عنوان یک محصول کشاورزی اشتغالزا و تامین کننده امنیت غذایی آینده در دنیا معرفی کرده است
سازگار بودن این گیاه با شرایط آب و هوایی مختلف سبب شده است که کاشت آن در تمام مناطق دنیا و تقریباً در تمام مناطق ایران صورت بگیرد
با توجه به اهمیت گیاه سیبزمینی هر گونه اقدامی در جهت افزایش عملکرد این گیاه امری ضروری خواهد بود. اسیدسالیسیلیک یا اورتی هیدروکسی بنزوییک اسید دارای یک حلقه آروماتیک با یک گروه هیدروکسیل میباشد که به گروه ترکیبهای فنلی تعلق دارد، این ماده به عنوان یک تنظیم کننده رشد درونی در گیاه میباشد که در غلظتهای کم به طور وسیعی بر متابولیسمها و فرایندهای فیزیولوژیکی گیاهان تأثیر میگذارد
با توجه به تولید سالانه سیبزمینی در کشور که حدود چندین میلیون تن برآورد میشود، فقط مقدار کمی از آن به صورت تازه به مصرف میرسد و بیشتر آن در انبارها نگهداری و به تدریج جهت مصارف مختلف به بازار فرستاده میشود. اما هر ساله در اثر شرایط نامناسب نگهداری و مناسب نبودن غدهها درصد زیادی از غدهها جوانهزده و یا دچار پوسیدگی میشوند
پایین بودن میزان پروتئین و نشاسته در غدهها باعث بروز مشکلات فراوان در طول دوره انبارداری میشود، تحقیقات نشان داده است تیمار غدهها با اسیدسالیسیلیک باعث افزایش میزان نشاسته و پروتئین در غدهها میشود که این امر انبارداری غدهها را بهبود میبخشد
در بررسی اثر سالیسیلیک اسید و تنش خشکی بر روی پارامترهای رشد در دو رقم سیب زمینی بیان کردند، اسید سالیسیلیک میتواند باعث افزایش عملکرد و افزایش طول دوره انبارداری میشود. اسیدسالیسیلیک باعث گلدهی، افزایش طول عمر گل، به تأخیر انداختن پیری و افزایش سرعت فعالیتهای متابولیکی درون سلولی میشود
تیمار به وسیله اسیدسالیسیلیک، محتوای کلروفیل و کاروتنوئید را در ذرت افزایش میدهد - خوداری، . - 2004 میوههای توتفرنگی که با اسیدسالیسیلیک 2 میلیمولار در محلول غذاییشان تیمار شدند، دارای وزن و استحکام بیشتر و فسادپذیری کمتری نسبت به گیاهان شاهد بودند
نقش محوری این ماده در تنظیم فرایندهای فیزیولوژیک مختلف مثل رشد، تکامل گیاه، جذب یونها، افزایش پروتئین سازی، فتوسنتز و سبز شدن گزارش شده است
با توجه به مشکلات سیب زمینی، هدف از اجرای این پژوهش بررسی تأثیر غلظتهای مختلف اسیدسالیسیلیک بر روی برخی خصوصیات کمی و موثر در گیاه سیبزمینی رقم سانته میباشد.
مواد و روش ها
این پژوهش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با شش تیمار در چهار تکرار در سال زراعی 1394 در روستای لاملنگ واقع در شهرستان گرگان انجام شد. عامل اول، محلولپاشی اسیدسالیسیلیک در دو سطح شامل عدم مصرف - 0 - و 4 - ؛ - 10 مولار و عامل دوم، لایم سولفور در سه سطح شامل عدم مصرف - 0 - ، - 15% - و - 30% - بود. برای کشت گیاهان، ابعاد هر کرت 3 در 3 متر و فاصله بین کرتها نیم متر در نظر گرفته شد. در هر کرت چهار ردیف گیاه، با فاصله 30 سانتیمتر روی ردیف و 60 سانتیمتر بین ردیف کشت شدند.
در این آزمایش 40 بوته در هر کرت پیشبینی شد. عملیات مربوط به داشت شامل آبیاری هر دو هفته یکبار، وجین علفهای هرز با توجه به وجود علفهای هرز سه بار در طول فصل رشد به صورت دستی انجام شد. آبیاری گیاهان به روش جویچهای انجام گردید که 10 روز قبل از برداشت غدهها، آبیاری قطع گردید.
اولین مرحله محلولپاشی تیمارهای اسیدسالیسیلیک پس از چهاربرگی شدن بوتهها انجام شد. در ادامه محلولپاشی در هفت مرحله و به فاصله هر10 روز یکبار، توسط سمپاش دستی با فشار یکسان روی بوتههای سیبزمینی اسپری گردید و در زمان برداشت فاکتورهای زیر اندازهگیری گردید: از هر کرت به صورت تصادفی، 10 بوته را از خاک بیرون آورده و پارامترها و صفات وزن کل بوته - ترازوی دیجیتال با دقت یک گرم - ، ارتفاع بوته - خطکش - ، تعداد برگ - شمارش - و طول میانگره - خطکش - اندازه گیری شد.
تجزیه و تحلیل دادهها: دادههای آزمایش به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با پنج تیمار در چهار تکرار با استفاده از نرمافزار آماری SAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. مقایسه میانگین دادهها با استفاده از آزمون LSD در سطح آماری 5 درصد انجام شد.
نتایج و بحث
نتایج حاصل از جدول تجزیه واریانس نشان داد که بین تیمارهای مورد بررسی شامل ارتفاع بوته، تعداد برگ، وزن کل بوته - عملکرد - و طول میانگره در سطح احتمال 1 درصد تفاوت معنیدار وجود داشته است. همچنین بیش-ترین وزن کل بوته 1150 - گرم - و ارتفاع بوته 83/66 - سانتیمتر - مربوط به تیمار لایم سولفور با غلظت %1/5 بود. همچنین بیشترین تعداد برگ در تیمار اسید سالیسیلیک و لایم سولفور با غلظت %1/5 و تیمار لایم سولفور با غلظت %3 بود و بیشترین طول میانگره در تیمار اسید سالیسیلیک، شاهد، لایم سولفور با غلظت %3 و ترکیب اسید سالیسیلیک و لایم سولفور با غلظت 1%/5 مشاهده شد.
جدول.1 اثر تیمارهای مختلف اسیدسالیسیلیک و لایمسولفور بر خصوصیات کمی سیبزمینی
