بخشی از مقاله
چکیده
بمنظور برسی تاثیر اسیدسالیسیلیک بر ارتفاع و قطر ساقه، ماده خشک ساقه و ریشه و محتواي آب نسبی - %Rwc - گیاه ذرت علوفه اي تحت تنش شوري - NaCl - ، آزمایشی به صورت فاکتوریلبا طرح کاملاً تصادفی با 2 تیمار - تیمار شوري در دو سطح 0 و mM 125 و تیمار اسیدسالیسیلیک در دو سطح 1 و - mM 2 و 3 تکرار در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات فارس انجام شد. در هر گلدان حاوي 15 کیلوگرم خاك، 4 عدد بذر ذرت رقم 704 کاشته شد که پس از جوانهزنی، گیاهچه ها به یک عدد در هر گلدان کاهش یافتند.
هنگامی که گیاهچه ها به 15 cm رسیدند، برگپاشی اسیدسالیسیلیک با غلظت هاي 1 و mM 2 با آبفشان دستی به مقدار 15 ml/plant صورت گرفت. پس از گذشت یک هفته از برگپاشی، آبیاري با آب شور mM 125 شروع و تا پایان آزمایش ادامه یافت. نتایج نشان داد که شوري موجب کاهش پارامترهاي اندازهگیري شده نسبت به شاهد گردید.
مصرف اسیدسالیسیلیک با غلظت 1mMهمراه با شوري موجب افزایش پارامترهایی شد که نسبت به تیمار شوري کاهش یافته بودند. ولی مصرف اسیدسالیسیلیک با غلظت 2 mM به همراه شوري در پارامترهاي ماده خشک ساقه، ارتفاع ساقه و ارتفاع ریشه موجب افزایش و در ماده خشک ریشه و محتواي آب نسبی، موجب کاهش نسبت به تیمار مصرفی غلظت 1 mM اسیدسالیسیلیک همراه با شوري شد ولی اختلاف معنی داري مشاهده نشد.
.1 مقدمه
اراضی شور استان فارس، بیش از یک میلیون هکتار تخمین زده شده است.[1] به دلیل محدودیت شوري منابع آب و خاك، بارندگی کم و پتانسیل بالاي تبخیر، پایداري تولیدات کشاورزي در استان فارس در معرض تهدید قرار گرفته است. تنش شوري یکی از مهمترین عوامل محدود کننده رشد و تولید گیاهان است. مکانیسم تحمل به نمک در گیاهان، مکانیسم پیچیدهاي است که در آن فرآیندهاي بیوشیمیایی، فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی وارد عمل میشوند
کاربرد برونزاي برخی از ترکیبات از جمله تنظیم کننده هاي رشد با کاهش آثار تنشهاي محیطی به افزایش رشد و محصول گیاهان زراعی کمک می کند 9]و.[3 اسید سالیسیلیک، تنظیم کننده رشد گیاهی با ماهیت فنلی است که با تغییر در جذب مواد غذایی، وظایف غشاء، روابط آب و افزایش رشد، باعث افزایش مقاومت به تنش شوري می شود
مطالعات متعدد حاکی از آن است که ذرت به تنش شوري حساس می باشد 2]و.[12 ذرت علوفه اي در تنشهاي شوري بالاتر از 1/8 دسی زیمنس بر متر با افت کمی و کیفی عملکرد همراه است .[8] لذا این تحقیق با هدف افزایش رشد و مقاومت گیاه ذرت علوفه اي به تنش شوري، تأثیر سالیسیلیک اسید بر کاهش اثر تنش شوري بر رشد گیاه ذرت علوفه اي مورد برسی قرار گرفت.
.2 مواد و روش ها
این پژوهش بصورت گلدانی در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح کاملاً تصادفی با 2 تیمار و 3 تکرار در در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات فارس انجام شد. فاکتور هاي آزمایش عبارتند از: تیمار شوري در دو سطح 0 و mM 125 و تیمار اسیدسالیسیلیک در دو سطح 1 و.mM 2 در هر گلدان، 15 kg خاك ریخته شد. نتایج تجزیه شیمیایی خاك مورد آزمایش در جدول1 نشان داده شده است.
با توجه به نتایج تجزیه خاك، مقادیر کودي 400kg/ha اوره - سه قسط - ، 100kg/ha سوپر فسفات تریپل، 150kg/ha سولفات پتاسیم، 30kg/ha سولفات روي، 20kg/ha سولفات مس، 40kg/ha سولفات آهن و 30kg/ha سولفات منگنز به خاك مورد آزمایش اضافه شد. 4 عدد بذر ذرت رقم 704 در هر گلدان کاشته شد وآبیاري با آب غیر شور صورت گرفت.
چند روز پس از جوانه زنی گیاهان به یک عدد در هر گلدان تنک شدند. گیاهچه ها تا 15 سانتی متري با آب غیر شور آبیاري و سپس برگپاشی اسیدسالیسیلیک با غلظت هاي مختلف صورت پذیرفت. پس از گذشت یک هفته از برگپاشی تا زمان برداشت محصول آبیاري با آب شور اعمال شد.گیاهان 65 روز پس از کشت برداشت شدند. قبل از برداشت، ارتفاع گیاهان با متر دستی و قطر ساقه از قسمت طوقه با استفاده از کولیس دیجیتالی و با دقت0/01 میلی متر اندازهگیري شد. گیاهان یک بار با آب و 2 بار با آب مقطر شستشو داده شد.
نمونه ها به مدت 72 ساعت در آون تهویه دار با دماي70 درجه سلسیوس قرارگرفته و سپس وزن خشک با ترازوي دیجیتال با دقت 0/01 gr اندازه گیري شد. محتواي نسبی آب برگ - LRWC - ، نیز بر اساس روش [13] Yamasaki and Dillenburg اندازه گیري شد. از نرم افزار MSTST-C براي تجزیه آماري داده ها استفاده و با مشاهده تفاوت معنی دار در آنالیز واریانس - ANIVA - مقایسه میانگین ها با آزمون چند دامنه اي دانکن در سطح احتمالی - P <0/05 - صورت گرفت.
جدول-1 نتایج تجزیه شیمیایی نمونه خاك مورد استفاده در آزمایش
.3 بحث و نتایج
نتایج اندازه گیري ها در جدول 2 نشان داده شده است. بر اساس نتایج می توان گفت اعمال تنش شوري در مقایسه با تیمار شاهد، موجب کاهش معنی دار محتواي آب نسبی گیاه ذرت گردید، اما مصرف هورمون اسیدسالیسیلیک موجب افزایش آن شد. در بین غلظت هاي مختلف اسیدسالیسیلیک، غلظت کمتر - 1 mM - نسبت به غلظت بیشتر - 2 mM - ، تاثرگذارتر ظاهر شد و موجب افزایش بیشتر محتواي آب نسبی گیاه ذرت شد
این نتیجه میتواند بخاطر کاهش تعرق در برگ و اپیدرم ناشی از تاثیرات اسیدسالیسیلیک بر گیاه رخ داده باشد .[5] همچنین ظرفیت محتواي آب نسبی در گندم با مصرف اسیدسالیسیلیک افزایش یافت .مشخص شده است که تنش شوري موجب کاهش جذب آب میگردد. به عنوان مثال در یک مطالعه گیاهی که روابط آب در گیاه گوجه فرنگی و روشهاي جذب آب را مورد بررسی قرار داده شد، نتایج نشان داد هنگامی که گیاه گوجه فرنگی با آب شور آبیاري می گردد، کاهش محسوسی در رشد، عملکرد و جذب آب آن مشاهده شد
جدول- 2 اثر اسیدسالیسیلیک بر ارتفاع و قطر ساقه، ماده خشک ساقه و ریشه و محتواي آب نسبی ذرت تحت تنش شوري.
تنش شوري موجب کاهش در ماده خشک ریشه و ساقه گردید، اعمال تیمار غلظت هاي اسیدسالیسیلیک موجب افزایش این پارامترها شد در بین غلظتهاي مختلف اسید سالیسیلیک، غلظت کمتر نسبت به غلظت بیشتر، تاثرگذارتر ظاهر شد و موجب افزایش بیشتر ماده خشک ریشه و ساقه گیاه ذرت شد ولی تفاوت معنی دار حاصل نشد
همچنین تنش شوري موجب کاهش ارتفاع و قطر ساقه گیاه ذرت شد، مصرف اسیدسالیسیلیک در غلظت هاي مختلف موجب افزایش این پارامترها شد به گونه اي که غلظت هاي کمتر اسیدسالیسیلیک نسبت به غلظت بیشتر، افزایش بیشتر ارتفاع و قطر ساقه گیاه ذرت را موجب گردید و با گیاهان تیمار شده به وسیله تنش شوري تفاوت معنی دار داشت. اسیدسالیسیلیک تاثیرات مثبت بر وزن تر و خشک گیاه دارد. به عنوان مثال، اعمال 0/75 mM اسیدسالیسیلیک بر گیاه گندم تحت تاثیر تنش شوري موجب افزایش در وزن تر و خشک و طول ریشه و ساقه گردید. علاوه بر این، مصرف همان میزان اسیدسالیسیلیک موجب افزایش در عملکرد گیاه در شرایط غیر شور و تاثیرات مثبت بر روي فیزیولوژي گندم شد.
به طور موازي رشد رویشی در تنش شوري، برخی از پارامترهاي فیزیکی را تحت تاثیر قرار می دهد.[7] در درجه نخست ارتفاع ساقه، قطر ساقه و ویژگی هاي مرتبط با حاصلخیزي گیاهان است. ارتفاع ساقه و قطر ساقه با اعمال شوري کاهش یافت، اما مصرف اسیدسالیسیلیک موجب افزایش آنها شد، به گونه اي که غلظت 2 mM اسیدسالیسیلیک موجب افزایش بیشتر پارامترهاي ذکر شده گردید. حمایت از ریشه و سرعت رشد رویشی توسط اسیدسالیسیلیک می تواند توضیح دلیل تاثیرات مثبت مشاهده شده در ارتفاع گیاه و پارامترهاي مرتبط با عملکرد دیده شده باشد
