بخشی از مقاله
چکیده:
این مطالعه با هدف بررسی تاثیر کود آلی و نرم نمودن خاک تحت الارض بر روی صفات کمی و کیفی سیب زمینی انجام گردید.در این آزمایش چهار تیمار کودی شامل 0، 15 ، 30 و 45 تن در هکتار کود گاوی در کرتهای اصلی و عملیات خاک ورزی شامل زیر شکنی خاک تحت الارش و عدم زیر شکنی در کرتهای فرعی در قالب طرح آماری فاکتوریل بر پایه بلوکهای کاملا تصادفی در چهار تکرار، در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل بررسی شد. نتایج حاکی از اثر معنی دار کود دامی بر ارتفاع بوته ، قطر ساقه ، عملکرد کل ، درصد نشاسته ، درصد ماده خشک و عملکرد ماده خشک بود. همچنین اثر زیر شکنی و تاثیر متقابل آن با کود دامی بر روی کلیه صفات اندازه گرفته شده بی تاثیر بود. در رابطه با صفات کمی بالاترین عملکرد و اجزای آن در تیمار کودی 45 تن در هکتار بدست آمد ، در حالیکه بر روی صفات کیفی تاثیر منفی نشان داد بطوریکه بیشارین مقدار آن در تیمار شاهد مشاهده شد.
کلمات کلیدی : خاک تحت الارض ، سیب زمینی ، عملکرد ، کود آلی.
-1 مقدمه
سیب زمینی - - Solanum tuberosum سومین محصول استراتژیک می گردد و از طرف ذیگر بیشتر منابع تامین کننده ماده آلی خاک مانند کشاورزی پس از گندم و برنج میباشد و در تامین نیاز غذایی بشر نقش کودهای دامی و کودهای سبز و بقایای گیاهی - به علت خارج نمودن آنها بسزایی دارد. میزان تولید ماده خشک غذایی سیب زمینی در مقایسه با از زمین برای خوراک دام و سوخت - بسیار محدود شده است. - غلات در واحد سطح 2 تا 3 برابر می باشد و به همین خاطر در زمانهای ملکوتی - 1375 بنابر این در شرایط فوق کود آلی حاصل از دام می تواند بحرانی غذایی از سیب زمینی می توان استفاده بیشتری نمود - رضایی و در رقع نیازهای غذایی گیاهان و تامین مواد آلی خاک زراعی منطقه مطرح سلطانی . - 1375 از جمله عواملی که بر روی تولید محصول سیب زمینی شود.
کود دامی مثل سایر کودهای آلی علاوه بر نقش مثبتی که در اصلاح تاثیر مستقیم دارد محیط غده زایی سیب زمینی یعنی خاک می باشد . فیزیکی و شیمیایی خاک از جمله افزایش خلل و فرج خاک ، افزایش مدت وجود یک خاک مرغوب با عمق زراعی زیاد وپتانسیل غذایی غنی بیشترین نگهداری آب توسط خاک زراعی و تنظیم رطوبت و افزایش رشد ریشه ، کمک را به تولید مقرون به صرفه سیب زمینی می افزایش عوامل ماکرو و بیولوژیکی خاک و در نتیجه بهبود خواص بیولوژیک نماید - سالاردینی. - 1387کودهای آلی و شیمیایی لازم وملزوم یکدیگر بوده و بیوشیمیایی خاک به دلیل فعالیت موجودات زنده در قسمت زراعی خاک و برای ایجاد شرایط مناسب رشد گیاهان به هر دو نوع نیاز می باشد.با این بازی میکندو باعث افزایش مواد الی و معدنی خاک شده و موجبات بهبود وجود ، امروزه تولید کنندگان جهت افزایش محصولات کشاورزی به وضع تهویه گیاه و ازدیاد محصول را فراهم میکند.
- سالاردینی - .تونکتورک کودهای شیمیایی روی آورده اند که استفاده از این کودها به تنهایی در و سیفتسی - 2005 - رابطه مثبت و معنی داری را بین درصد مقدار ماده دراز مدت علاوه بر تخریب خاک خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و خشک و مقدار نشاسته غده گزارش نمودند ضمن اینکه خیاط نژاد و کاهش نفوذ ریشه ، کاهش رشد و در نهایت کاهش عملکرد خاک را به همکاران - 2011 - نیز همبستگی مثبت و معنی داری بین مقدار ماده دنبال دارد و در کنار آن منجر به آلودگی آبهای زیر زمینی و محیط زیست خشک و مقدار نشاسته سیب زمینی گزارش نمودند . شهرستان اردبیل به عنوان یکی از بزرگترین مراکز تولید سیب زمینی کشور ، دارای بیشترین سطح زیرکشت سیب زمینی بوده وبه تبع آن بالاترین تولید را نیز دارا می باشد. خاک منطقه اردبیل رسی بوده واز لحاظ مواد آلی فقیر می باشد و آهک زیادی نیز دارد ، همچنین دارای لایه های غیر قابل نفوذ در قسمتهای تحت الارض می باشد بنابر این خواص فیزیکی و شیمیایی نامساعدی داشته و این امر موجب کوچک ماندن غده سیب زمینی می شود و در نهایت باعث کاهش کمیت وکیفیت محصول می گردد.
-2 مواد و روش آزمایش
این پژوهش در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل با عرض جعرافیایی38 درجه و 15 دقیقه شمالی و طول جغرافبابی 48 درجه و 20 دقیقه شرقی در 12 کیلومتری جنوب اردبیل و ارتفاع 1350 متری از سطح دریا و بارندگی سالیانه 310/9 میلیمتر اجرا شد. محل اجرای طرح در اقلیم نیمه خشک قرار دارد. قبل از شروع کاشت ، از خاک مزرعه محل اجرا ی آزمایش در پاییز سال قبل از کاشت از سه عمق مختلف نمونه برداری گردید و مورد بررسی و تجزیه قرار گرفت که بر اساس نتایج بدست آمده ، خاک ایستگاه جز خاکهای شیرین محسوب شده و با توجه به نتایج حاصله از نوع خاک آهکی متوسط میباشد.از لحاظ مواد آلی فقیر بویژه در لایه های تحتانی میباشد و با ملاحظه مطالعات خاکشناسی انجام گرفته ، آهکی کم بودن خاک به همراه بافت سنگین آن در عمقهای پائین تر و نیز فقیر بودن از مواد آلی ، سفت و متراکم بودن لایه های تحت الارض خاک را توجیه پذیر ساخته است. در پائیز در قطعه مورد نظر عملیات خاک ورزی با استفاده از ساب سویلر و بدون استفاده از آن اجرا گردید.
از طرح فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کاملا تصادفی در چهار تکرار و 8 تیمار استفاده گردید. دو فاکتور مورد آزمایش قرار گرفت: شخم در دو سطح با ساب سویلر و بدون آن در کرتهای فرعی و افقی و کود دامی در چهار سطح 0و 15 و 30 و 45 تن در هکتار در کرتهای اصلی و عمودی قرار گرفتند. طرح شامل 32 کرت یا واحد آزمایشی بود.هر کرت دارای 4 خط بطول 6 متر ، به فاصله خطوط کاشت 75 سانتیمترو فاصله بوته در روی خطوط 25 سانتیمتر بود. مساحت برداشت پس از حذف دو خط جانبی و نیم متر از ابتدا و انتهای دو خط ، 7/5 متر مربع بود مساحت هر کرت 18 متر مربع میباشد. نصف کوداوره همزمان باکاشت ونصف دیگربعد از 50 روز به زمین مورد آزمایش داده شد در طول فصل زراعی تمامی عملیات داشت شامل3 بار مبارزه با علفهای هرز ، 6 بار آبیاری و3 بار خاکدهی پای بوته انجام پذیرفت و هیچگونه مبارزه ای علیه آفت سوسک کلرادو به دلیل عدم ایجاد تهدید صورت نپذیرفت.
140 روز پس از کاشت عملیات برداشت از مساحت 7/5 متر مربع به عمل آمد و 10 بوته بطور تصادفی انتخاب گردیدندتا کلیه اندازه گیریها بر روی آنها انجام گیرد. از بوته های انتخاب شده صفات زیر براساس شیوه های رایج ارزیابی گردیدند: عملکرد درهکتار، تعداد ساقه اصلی ، قطر ساقه ، ارتفاع بوته ها ، تعداد غده در هر بوته ، عملکرد هر بوته ، درصد ماده خشک و درصد نشاسته ، عملکرد ماده خشک. برای تجزیه واریانس صفات انداره گیری شده از میانگین داده های حاصل از هر کرت استفاده گردید و در مورد تیمار هایی که اختلاف معنی دار بدست آمد مقایسه میانگین انجام گرفت و در نهایت همبستگی بین صفات مورد مطالعه محاسبه گردید. پس از جمع آوری داده های لازم، تجزیه تحلیل با استفاده از نرم افزارSPSS و مقایسه میانگین داده ها به روش آزمون چند دامنه دانکن صورت گرفت. رسم نمودارها و شکل ها با استفاده از نرم افزار Excel صورت گرفت.
-3 نتایج و بحث:
بر اساس نتایج تجزیه واریانس بدست آمده برای کلیه صفات مورد مطالعه فاکتور نرم نمودن خاک تحت الارض و اثر متقابل آن با کود دامی فاقد اثر معنی دار بود لیکن فاکتوذ کود دامی برای برخی از صفات تاثیر گذار بود که در ادامه به شرح ذیل آورده میشود.
-3-1 قطر ساقه
کود دامی در سطح احتمال %1 اختلاف معنی دار نشان داد، بطوریکه کود دامی باعث افزایش قطر ساقه گردیده است، بالاترین قطر ساقه بمقدار10/70 میلیمتر در تیمار کود دامی 45 تن در هکتار مشاهده شده وکمترین قطر ساقه نیز در شاهد به میزان 9/11 میلیمتر می باشد
-3-2 ارتفاع بوته :
کود دامی در سطح احتمال %5 بین تیمار ها اختلاف معنی دارنشان داد و با افزایش کود دامی ارتفاع بوته نیز افزایش نشان داد. بر این اساس بیشترین ارتفاع بوته در تیمار کودی 45 تن بمقدار 40/99 سانتیمتر دیده می شود و کمترین مقدار آن نیز در شاهد به میزان 34/42 سانتیمتر می باشد
-3-3 درصد ماده خشک
کود دامی بین تیمارها در سطح %5 اختلاف معنی دارنشان داد. بر اساس نتایج بدست آمده بیشترین مقدارماده خشک در شاهد به مقدار 16/68 درصد بوده وکمترین مقدار آن در تیمار کودی 30 تن در هکتار به مقدار 15/92 در صد حاصل گردید و دوباره با افزایش مقدار کود دامی به 45 تن در هکتار درصد ماده خشک افزایش یافته است - شکل - 3 همچنین بین عمکلرد ماده خشک با عملکرد کل در سطح احتمال %5 اختلاف معنی دار و همبستگی مثبت میباشد.
-3-4 درصد نشاسته
کود دامی در سطح احتمال %5 بر روی نشاسته تاثیر گذار بود و با رجوع به نتایج بیشترین مقدار نشاسته در تیمار شاهد به میزان 8/625 درصد و کمترین مقدار آن در تیمار کودی 30 تن در هکتار به میزان 7/625 درصد حاصل شد و پس از آن مقدار نشاسته مجددا افزایش یافته وبه 8/05 درصد رسیدکه به عنوان جزئی از ماده خشک غده های سیب زمینی با صفت مذکور در سطح احتمال %5 همبستگی مثبت وجود دارد و با افزایش یا کاهش ماده خشک ، نشاسته نیز افزایش یا کاهش می یابد.
-4 نتیجه گیری و پیشنهادات :
با توجه به اینکه در این آزمایش دو فاکتور زیرشکنی و کود آلی مورد بررسی قرار گرفته است نتایج بدست آمده نشان میدهند که فاکتور
