بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی اثر مالچ پلی اتیلن بر افزایش کارایی مصرف آب ، رشد و عملکرد خربزه توده زرد جلالی، آزمایشی در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهاي آزمایشی شامل مالچ پلیاتیلن و تیمار شاهد - بدون مالچ - بود. در طول دوره رشد صفات سرعت جوانه زنی، میزان آب مصرفی و تعداد میوه در هر بوته و در زمان برداشت طول بوته، وزن متوسط میوه و عملکرد اندازهگیري شد. نتایج نشان داد که تیمار مالچ بر سرعت جوانه زنی، طول بوته و میزان آب مصرفی تاثیر معنیداري داشت و سرعت جوانهزنی بذر و طول بوته را افزایش و میزان آب مصرفی را کاهش داد. از نظر وزن میوه و عملکرد تفاوت معنی-داري مشاهده نشد. با توجه به نتایج استفاده از مالچ پلیاتیلن براي خربزه توصیه میشود.
کلمات کلیدي: خربزه، عملکرد، سرعت جوانهزنی، وزن میوه
مقدمه
خربزه با نام علمی Cucumis melo L. به خانواده کدوییان تعلق دارد و یکی از گیاهان مهم جالیزي در ایران است که از نظر میزان تولید و سطح زیر کشت مقام چهارم را بعد از گوجهفرنگی، خیار و هندوانه دارا میباشد . - Anonymous, 2004 - اگرچه خربزه در مقایسه با سایر گیاهان جالیزي به آب کمتري نیاز دارد ولی به علت دوره رشد طولانی و درجه حرارت بالا در مناطق خربزه کاري، مدیریت آبیاري و توجه به آبیاري منظم آن ضروري میباشد - . - Foyer et al., 1998 در چند دهه اخیر اصطلاح مالچ براي معرفی مواد طبیعی یا مصنوعی که بتواند پوشش محافظتی بر روي خاك بوجود آورده و خاك را در مقابل عوامل نامساعد محیطی محافظت نماید، به کار برده میشود.
مالچهاي پلاستیکی مستقیما بر میکروکلیماي اطراف گیاه توسط تغییر درتشعشع از سطح مالچ و کاهش نقصان آب تاثیر میگذارد - فرهادي و همکاران،. - 1388 مالچهاي پلاستیکی تاثیر بسزایی در بالا بردن درجه حرارت خاك، هواي اطراف گیاه و عملکرد طالبی داشته است . - Farias et al.,1994 - امروزه استفاده از پوشش پلاستیک سیاه در حل مشکلات متعدد زراعی نظیر علفهاي هرز، کمبود آب، سله بندي خاك، شستشوي بعضی از عناصر در خاك و غیره نتایج چشمگیري داشته و درنتیجه باعث افزایش عملکرد در هکتار و بخصوص در محصولات سبزي وصیفی، بهبود رشد رویشی و حتی زودرسی محصول و غیره میشود - میرزاعلیان وکاشی، . - 1379
تحقیات ایباوا و کوئیزیدا در 1992 در رابطه با تاثیر مالچ بر عملکرد محصول گوجه فرنگی و کاهش مصرف آب تحت سه سیستم کاشت گلخانهاي، تونل پلاستکی و هواي آزاد، بیانگر کاهش محسوس مصرف آب و افزایش کارایی مصرف آب - WUE - بوده است. به طوري که با استفاده از مالچ، صرفه جویی به میزان100، 15 و 50 میلمیتر در مصرف آب و افزایش WUE به مقدار 12/2%، 169/2% و%36/6 به ترتیب در سه سیستم گلخانهاي، تونل پلاستیکی، هواي آزاد واستفاده از مالچ نسبت به شاهد بدون استفاده از مالچ حاصل گردیده است . - Ibavva and Quezada,1992 - شیرواستاوا در سال 1994 ثابت کرد که استفاده توام آبیاري قطرهاي و مالچ میتواند ضمن حصول حداکثر عملکرد، میزان مصرف آب را 44% نسبت به آبیاري سطحی بدون استفاده از مالچ کاهش دهد . - Shivastava et al.,1994 -
مواد و روشها
این آزمایش در ایستگاه تحقیقات کشاورزي دانشگاه زنجان در سال 1394 انجام شد. آزمایش بصورت بلوكهاي کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. پس ازآماده شدن زمین در تاریخ 3 خرداد، بذور خربزه توده زرد جلالی کشت گردید. در زرد جلالی میوه هنگام رسیدن زرد رنگ، تخم مرغی شکل و وزن آن دو تا چهار کیلوگرم است. قبل از کاشت بذور، پلاستیک بر روي پشته به طول 35 متر پهن شد به طوري که لوله هاي آبیاري در وسط آن قرار گرفت و نیم متر از فاصله بین هر ردیف نیز با پلاستیک پوشانده شد، سپس پلاستیک به فواصل نیم متر درمحل کشت بذر سوراخ گردیده و بذور کشت شد.
پس از سبز شدن بذور، عمل تنک کردن و خاك دادن پاي بوته انجام شد. در مرحله پنج برگی، ساقه اصلی بوته از بالاي برگ دوم بعد از ظهور دو ساقه فرعی قطع گردید - هرس - . آبیاري تیمار شاهد بر اساس نیاز آبی گیاه - %100 ETc - صورت گرفت و تیمار مالچ در مراحل اولیه رشد گیاه تا دوهفته بعد از تشکیل میوهها هر شانزده روز یکبار و از آن پس با توجه به نیاز آبی گیاه آبیاري شد. سرعت جوانهزنی بعد ازکاشت بذور، با ظهورگیاهچهها برحسب روز محاسبه شد. در زمان برداشت میوه، طول ساقه بر حسب سانتیمتر اندازه گیري شد. به منظور ارزیابی عملکرد، میوهها پس از برداشت با ترازوي دیجیتال وزن شده وعملکرد محاسبه گردید. دادهها با استفاده از نرم افزار SAS آنالیز و مقایسه میانگینها از طریق آزمون چند دامنهاي دانکن انجام شد.
نتایج و بحث
نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که در سرعت جوانهزنی، طول بوته و مقدار آب مصرفی اختلاف معنی داري بین تیمارهاي مالچ وشاهد وجود دارد، در حالیکه در تعداد میوه، وزن متوسط میوه و عملکرد اختلاف معنیداري مشاهده نشد - شکل . - 1 در پشتهي داراي مالچ بدلیل افزایش دما و بالا بودن رطوبت، بذرها تقریبا به فاصله پنج روز بعد از کاشت جوانه زدند اما در پشته شاهد بذرها به فاصله تقریبی ده روز جوانه زدند.
طول بوته به طور معنیداري در تیمار شاهد بیشتر از تیمار مالچ بود اما این افزایش طول بوته هیچ گونه تغییري در عملکرد حاصله نداشت و تفاوت معنیداري از نظر عملکرد بین تیمار مالچ و شاهد مشاهده نگردید. میزان آب مصرفی در تیمار مالچ کمتر بود و استفاده از مالچ منجر به کاهش تقریبا 40 درصدي در مصرف آب گشت. استفاده از مالچ در کنترل علفهاي هرز موثر واقع شد، لذا میتوان گفت هزینه اولیهي خرید مالچ با صرفه جویی در هزینه کنترل علفهاي هرز جبران میگردد و با کاربرد پوشش مالچ میتوان در مصرف آب صرفهجویی زیادي کرد. .
