بخشی از مقاله
تاثير شوري بر روي رشد پنج رقم خربزه در استان بوشهر
چکيده
اين مطالعه با توجه به اهميت خربزه و سازگاري آن در استان بوشهر انجام شده است . هدف از اين طرح تحقيقاتي تاثير شوري آب آبياري بر رشد پنج رقم خربزه شامل احمدي درشت ، ايوانکي کرج ، مشهدي اصل ، احمدي آناناسي و محلي افغاني در پنج سطح شوري آب آبياري حدود ٠.٨(آب معمولي)، ٢.٥ ،٥ ،٧.٥ ،١٠دسي زيمنس بر متر مورد مطالعه و بررسي قرار گرفت . اين طرح در استان بوشهر، شهرستان برازجان ، دانشکده کشاورزي و منابع طبيعي انجام گرفت .
آزمايش در قالب طرح آماري کاملا" تصادفي به روش فاکتوريل و با ٣ تکرار اجرا شد. نتايج نشان دهنده اين بود که افزايش شوري آب آبياري از ٠.٨ به ٢.٥، ٥، ٧.٥و١٠ دسي زيمنس بر متر موجب کاهش معني داري به روي فاکتورهاي مورد بررسي شامل کلروفيل ، سطح برگ ، وزن تر و خشک شده است . براساس درجه بندي کيفي تحمل گياهان به شوري آب و با توجه به اينکه آب استان بوشهر نيز از لحاظ شوري خود داراي مقداري شوري است ، رقم ايوانکي کرج داراي بيشترين مقاومت به شوري و رقم محلي افغاني داراي کمترين مقاومت مي باشد.
کلمات کليدي:شوري،رقم ،کلروفيل ،وزن تروخشک ، سطح برگ
١- مقدمه
خربزه با نام علمي Cucumis melo و نام انگليسي Melon متعلق به خانواده Cucurbitaceae ، داراي ارقام متنوعي ازنظرشکل ،رنگ وطعم مي باشد و براين اساس تقسيم بندي شده است .خربزه داراي گسترش ريشه اي مي باشدولي سيستم ريشه اي آن از هندوانه ضعيف تر است .اصل اين گياه از مناق گرمسير ونيمه گرمسير افريقاست .
(٢٠١٢ ,.VURAN, SKUS) شيوه هاي کشاورزي در مناطق خشک و نيمه خشک در سراسر جهان تحت تهديد تنش هاي غيرجاندار مختلف از قبيل شوري هستند.تنش شوري يکي از جدي ترين تنش هاي غيرجاندار است که باعث کاهش رشد گياهان ،توسعه وعملکرد در بسياري از نقاط جهان است .بسياري از محصولات کشاورزي حساس است و نمي تواند تحت شرايط شوري و يا رشدشان مانع از کاهش محصولشان شوند. ,et all ,Dasgan, H.Y. (٢٠٠٢)خربزه يک محصول با پتانسيل بالا در مناطق خشک و نيمه خشک است وبا مشکل شوري روبروست . به طور کلي، باوجود اينکه خربزه نسبتا" متحمل به شوري شناخته شده است ، گزارش شده که تحمل به شوري در خربزه وابسته به ارقام است که دو نوع رقم داريم شامل ارقام حساس و متحمل . (دهقان ،١٣٨٢) در آزمايشي که روي دوازده رقم برنج مقاوم به تنش شوري انجام داد، نشان داد که سطح برگ ارقام مختلف برنج با اافزايش سطح شوري کاهش يافت که اين کاهش در ارقام حساس و نيمه حساس در مقايسه با ارقام مقاوم بيشتر است . وي همچنين نشان داد که با افزايش غلظت سديم در برگ کلروفيل کاهش مي يابد. تداوم بازدارندگي رشد برگ ها بيشتر از هر چيز مي تواند باعث کاهش حجم بافت هاي برگ هاي جديد (جايي که يون هاي نمک بيش از حد به راحتي مي توانند تجمع يابند) شود.
ادامه تجمع نمک در ترکيب با توليد محدود و حجم برگ مي تواند باعث تسريع تجمع سطح شوري (سمي) نمک شود.
اين مسئله شروع پيري زودرس برگ و نکروز شدن آنها را تسريع مي کند. اثرات تنش شوري را در دو بخش اثرات کوتاه مدت و اثرات دراز مدت تقسيم کرده اند. اثرات طولاني مدت باعث انتقال مقدار زيادي نمک به برگ هاي کاملا"
توسعه يافته و کاهش فعاليت فتوسنتزي مي شود ودر طي چندين هفته اتفاق مي افتد. در هر صورت تحت شرايط تنش شوري ، روزنه هاي هوايي بسته مي شود و ميزان فتوسنتز کاهش مي يابد. تا کنون مطالعه اي در مورد اين پنج رقم خربزه تحت تاثير شوري در استان بوشهر انجام نگرفته است . مطالعه حاضر، تعيين طيف آستانه تحمل گياه خربزه به شوري آب آبياري و همچنين کاهش عملکرد با افزايش ميزان شوري آب را مورد بررسي قرار داده است .
٢- مواد و روش ها
اين تحقيق در قالب طرح کاملا" تصادفي با آرايش فاکتوريل در سه تکرار انجام شد.تيمارهاي مورد استفاده پنج رقم خربزه که شامل مشهدي اصل ،ايوانکي کرج ،احمدي آناناسي،احمدي درشت ،محلي افغاني با پنج سطح شوري آب آبياري (٠.٨ ، ٢.٥ ، ٥ ، ٧.٥ ، ١٠) دسي زيمنس برمتر بررسي شد. آزمايش به صورت گلداني انجام گرفت . براي انجام آزمايش از گلدان هاي دو کيلويي استفاده شد به طوري که خاک شني لومي منطقه را از الک دو ميليمتري عبور داده به ميزان دو کيلوگرم وزن کرده و درکيسه هاي پلاستيکي پنج کيلويي ريخته ، پس از اضافه کردن عناصر غذايي {(٥ گرم سولفات روي، ٥گرم سولفات منگنز، ٥٠ گرم فسفات ،٥٠ گرم سولفات پتاسيم ، ٢.٥ گرم سولفات مس ، ٧٨ گرم آهن )} هر کدام در يک ليتر آب حل کرديم وبه هر گلدان ٢٠ سي سي افزوده شد که پس از اضافه کردن مواد غذايي سر پلاستيک ها را باز نگه داشته تا رطوبت خاک به FC رسانده شد. پس از زير و رو کردن خاک درون پلاستيک ها را کاملا به هم زده تا مخلوط شود، سپس خاک را به گلدان هاي با زهکش مناسب منتقل کرديم . تعداد ده عدد بذر خربزه براساس تيمار مربوطه به طور تصادفي در گلدانها کشت شد. پس از رويش بذور، تنک بوته ها طي دو مرحله صورت گرفت . در هفته پنجم کود ازت به مقدار ٥ گرم در ليتر و آهن ٧٨ گرم در ليتر به هر گلدان ٢٠ سي سي داده شد.
بدين ترتيب در اواسط هفته ششم تعداد بوته ها به ١٠ عدد رسيد، سپس در اواسط هفته هشتم به ٥ عدد در هر گلدان تقليل يافت . در اواسط هفته يازدهم کلروفيل آن را با دستگاه کلروفيل سنج تعيين نموديم ودر اواسط هفته دوازدهم بوته ها را به طور کامل از محل طوقه جدا نموده و پس از شستشوي کامل بوته ها را به طور کامل خشک کرديم . سپس وزن تر و وزن خشک اندام هوايي تعيين شد. در پايان آزمايش از گلدان ها نمونه برداري صورت گرفت و پس از خشک نمودن قابليت هدايت الکتريکي خاک توسط دستگاه EC متر اندازه گيري شد. پاسخ گياه نسبت به سطح شوري و تعيين مقاومت گياهان و نتايج آزمايشات خاک توسط برنامه Mstas تعيين گرديد. اين آزمايشات در گلخانه با دماي حداکثر ٢٥ تا ٣٠ درجه فارنهايت اندازه گيري شده است .
٣- نتايج و بحث
طبق نمودار(١-١) بين سطوح مختلف شوري درسطح ١% اختلاف معني داري وجود دارد. يعني با افزايش مقدار شوري ميانگين وزن خشک اندام هوايي درگياه خربزه به صورت معني دار کاهش يافته است بطوريکه بيشترين وزن خشک اندام هوايي درشوري ds.m ٠.٨و کمترين آن درشوري ds.m ١٠ بدست آمد.
٢-١- اثرشوري بر رقم :
بر طبق نمودار(٢-١) شوري در ارقام مختلف اثرمتفاوتي داشته و بين ارقام درسطح ١% نيز تفاوت معني داري مشاهده مي شود، بطوريکه بيشترين وزن خشک اندام هوايي در ايوانکي کرج وکمترين آن درمشهدي اصل بدست آمده است .
درتمام سطوح تفاوت معني داري مشاهده شد.
محلي افغاني احمدي درشت احمدي آناناسي ايوانکي کرج مشهدي اصل
ارقام مختلف
٣-١-اثر متقابل شوري بررقم :
طبق نتايج بدست آمده وبا توجه به نمودار(٣-١ )، رقم مشهدي اصل درسطح شوري ds.m٠٨با تمامي سطوح اختلاف معني داري نشان مي دهد. شوري ds.m٢٥ فقط با شوري ds.m١٠، سطح شوري ds.m٧٥ باds.m١٠ ، دروزن خشک اندام هوايي درخربزه اختلاف معني داري نشان مي دهد. درايوانکي کرج درتمامي سطوح شوري به غيرازسطح
ds.m٢٥ بقيه سطوح با يکديگر تفاوت معني داري نشان مي دهد.
سطح ds.m٢٥باds.m١٠ وسطح ds.m٥ باds.m١٠ تفاوت معني داري درسطح ٥%وزن خشک گياه ايجادکرده است .
