بخشی از مقاله
مقدمه
قدرت کمپلکسکنندگی زیاد مواد آلی علت اصلی رفع کمبود عناصر غذایی کم مصرف در خاک بوده، بنابراین برای بهبود باروری و حاصلخیزی خاکهای کشاورزی آهکی و افزایش رشد و عملکرد گیاهان بهویژه در مناطق خشک و نیمه خشک کاربرد کودهای آلی ضروری به نظر میرسد. با توجه به توصیههای وزارت کشاورزی برای مصرف کمتر کودهای شیمیایی به منظور پیشگیری از آلودگی محیط زیست، کاربرد ضایعات آلی به عنوان کود و با درنظر گرفتن استانداردهای زیست محیطی از اولویت ویژهای برخوردار است.
به همین جهت باید توجه بیشتری به تولیدات و ضایعات جنبی صنایع داشته و راهکارهایی از جمله استفاده از ضایعات تولیدی در بخشهای مختلف از جمله فاضلاب شهری ارایه شود تا هم از لحاظ زیستی و هم از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه باشند . - 1 - استفاده از کمپوست زباله شهری در اراضی کشاورزی به طور روزافزون در حال گسترش است. کاربرد کمپوست میتواند سبب افزایش نفوذپذیری خاک، افزایش میزان هوموس و ظرفیت بافری خاک، جذب سطحی علف کشها و افزایش برخی آنزیمها و در نتیجه سبب کنترل جمعیت میکروبی در خاک شود . هر چند در صورت وجود عناصر سنگین در کمپوست زباله شهری کاربرد مکرر آن میتواند سبب آلوده شدن خاکهای زراعی به این عناصر شود . - 3 -
مواد و روش
این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه سطح کمپوست زباله شهری - صفر، 7/5 و 15 تن بر هکتار - ، و سه سطح کود آهن - صفر، 20 و 40 میلی گرم بر کیلوگرم خاک - با استفاده از کود سکوسترین آهن 137 بودند. برخی ویژگیهای شیمیایی کمپوست زباله شهری در جدول 1ارایه شده است.بافت خاک به روش هیدرومتری - 2 - ، pH نمونه خاک در گل اشباع - 6 - با استفاده از دستگاه pH متر - مدل - METROHM 632، قابلیت هدایت الکتریکی در عصاره اشباع به وسیله هدایت سنج الکتریکی - 5 - ، تعیین شدند.عصاره¬گیری مقادیر قابل دسترس عناصر آهن، منگنز، روی و مس در خاک به روش لیندزی و نورل - 4 - محلول DTPA-TEAعصارهگیری و توسط دستگاه جذب اتمی - مدلPG- 990 - ، قرائت شد. برخی ویژگی¬های شیمیایی و فیزیکی خاک در جدول2 ارایه شده است .
نتایج و بحث
-1غلظت آهن قابل جذب خاک
نتایج این آزمایش نشان داد که کاربرد کمپوست زباله شهری سبب افزایش فراهمی آهن در خاک شد - جدول. - 3 به طوری که تفاوت بین هر سه تیمار کمپوست معنیدار بود. کاربرد مقادیر 7/5 و 15 تن بر هکتار کمپوست زباله شهری به ترتیب سبب 118 و 138 درصد افزایش در غلظت آهن قابل جذب خاک شد. تاثیر کود کمپوست زباله شهری بر افزایش فراهمی آهن در خاک میتواند به دلیل وجود ترکیبات آهن در این کود باشد. برخی مطالعات نشان داد که ماده آلی اضافه شده به خاک توسط کود آلی با تشکیل کمپلکس با آهن، از رسوب آن جلوگیری کرده و حلالیت آن را در خاک بالا میبرد - ْ - . نتایج نشان میدهد که کاربرد کلات آهن سبب افزایش قابل توجه آهن قابل جذب خاک شد - جدول. -
4 بهطوری که تفاوت بین هر سه تیمار کلات آهن در خاک معنیدار بود. کاربرد مقادیر 20 و 40 کیلوگرم بر هکتار کلات آهن، به ترتیب سبب 141و 171درصد افزایش در آهن قابل جذب خاک شد. با کاربرد کود کلات آهن، افزایش غلظت آهن قابل جذب خاک کاملا قابل پیشبینی بود، به خصوص این که آهن موجود در کلات آهن به شکل قابل جذب میباشد .نتایج حاصل برهمکنش کلات آهن نشان داد که بیشترین غلطت آهن قابل جذب خاک در تیمار کمپوست زباله شهری 15 همراه با کلات آهن 40 کیلوگرم بر هکتار مشاهده شد - جدول. - 4 وهمچنین کمترین غلظت آهن قابل جذب خاک در تیمار کمپوست زباله شهری صفر همراه با کلات آهن صفر مشاهده شد - شکل. - 1
-2 غلظت منگنز قابل جذب خاک
نتایج نشان داد که کاربرد کمپوست زباله شهری سبب افزایش منگنز قابل جذب خاک شد. بهطوری که تفاوت بین تیمار 15 تن بر هکتار کمپوست زباله شهری با شاهد معنیدار ومعادل 113 درصد بود - جدول. - 3 وجود فلز منگنز در ترکیب شیمیایی کمپوست یکی از دلایل تاثیر این کود بر افزایش فراهمی منگنز در خاک میباشد. توانایی این کود در تولید کلات عناصر کم مصرف نیز میتواند از دلایل دیگر این امر باشد، که در مورد آهن نیز به این اثر اشاره شد. تاثیر کاربرد تیمارهای کلات آهن بر غلظت قابل جذب منگنز خاک از نظر آماری معنیدار نبود - جدول. - 4 بااین وجود به نظر میرسد که کلات آهن سبب کاهش ناچیز غلظت منگنز قابل جذب خاک شده است .
-3 غلظت روی قابل جذب خاک
نتایج این آزمایش نشان داد که کاربرد کمپوست زباله شهری سبب افزایش غلظت قابل جذب روی در خاک شد - جدول. - 3 به طوری که کاربرد مقادیر 7/5 و 15 تن بر هکتار کمپوست زباله شهری، به ترتیب سبب 184 و 284درصد افزایش در غلظت قابل جذب روی در خاک شد . تاثیر کلات آهن بر غلظت قابل جذب روی و همچنین برهمکنش کمپوست با کلات آهن از نظر آماری معنیدار نبود - جدول. - 4 با این وجود به نظر میرسد که کاربرد کلات آهن تا حدودی سبب کاهش غلظت قابل جذب روی شد .
-4 غلظت مس قابل جذب خاک
نتایج نشان داد که کاربرد کمپوست زباله شهری سبب افزایش غلظت مس قابل جذب خاک شد - جدول. - 3 این افزایش بین تیمار 15 تن برهکتار کمپوست زباله شهری و تیمار بدون کمپوست زباله شهری معنیدار و معادل 115 درصد بود.کودهای آلی به کار رفته حاوی مقادیری مس بودند که میتواند در افزایش غلظت مس خاک تاثیرگذار باشد. با این
