بخشی از مقاله
مقدمه
کمپوست زباله شهری به طور فزایندهای در بخش کشاورزی بهعنوان کود استفاده میگردد. منگنز در گیاه دارای وظایف بیوشیمیایی بسیاری از قبیل شرکت در فتولیز از طریق فتوسیستم و جلوگیری از آسیب دیدن ساختمان کلروپلاستها میباشد بنابراین کلروپلاستها را حساسترین اجزای سلولی نسبت به کمبود منگنز دانستهاند
در بررسی فراهمی نوری و جزءبندی مس، منگنز و روی در خاک به دنبال استفاده از دو کمپوست، یکی حاصل از تفکیک منبع زبالههای جامد برای چغندر و ریحان و دیگری کود کمپوست با مقدار بالایی از مس برای گوجه فرنگی و نعنا، پی بردند که کاربرد کمپوست زباله شهری، غلظت مس و روی را در همه فرکشنها ، منگنز را در فرکشنهای اسیدی، اکسیدهای آهن- منگنز و ماده آلی افزایش میدهد، اما منجر به کاهش منگنز قابل تبادل شد.
شریفی و همکاران - 1389 - تأثیر کمپوست زباله شهری را بر رشد و عملکرد و جذب آهن، روی، منگنز و نیکل در گل جعفری بررسی نمودند و در مجموع دریافتند که استفاده از کمپوست در کاشت گل جعفری بر شاخص های رشد و مقدار جذب عناصر کم مصرف توسط گیاه اثر مثبتی داشت و تیمار کمپوست ضمن افزایش قابل توجه Fe، Mn، Zn و Ni قابل عصارهگیری با DTPA، بیشترین مقدار رشد گیاه را نیز درپی داشت. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر کمپوست زباله شهری بر منگنز قابل دسترس و برخی شاخصهای فیزیولوژیکی گیاه تربچه و عملکرد آن انجام شد.
مواد و روش ها
مطالعه در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد تهران انجام شد. در هر کرت آرایش کاشت شامل 6 خط با فاصله بین ردیفهای 25 سانتیمتر و فاصله بوتههای 4 سانتیمتر در نظر گرفته شد. فاکتورهای آزمایش به صورت چهار سطح 0، 15، 30 و 60 تن کمپوست در هکتار بهعنوان فاکتور اول و عامل دوم نیز دفعات مصرف کمپوست بود.
بر این اساس مقادیر کمپوست، اردیبهشت سال 90 به کرتها اضافه شد. در اردیبهشت 91 نیز هر کرت به دو قسمت مساوی تقسیم و در یک بخش آن مجددا معادل کمپوست اضافه شده در سال قبل،کمپوست افزوده گردید. پس از گذشت چند ماه و ایجاد تعادل، در شهریور 91 کشت تربچه به عنوان گیاه سوپرانباشتگر انجام گردید. تمامی اقدامات زراعی به صورت عرف منطقه انجام شد.
همزمان با برداشت از خاک هر کرت نمونه مرکب تهیه و پس از آمادهسازی غلظت منگنز قابل استخراج با DTPA به روش لیندسی - 1978 - استخراج و با دستگاه جذب اتمی مدل Analytic Jena Contra AA300 قرائت شد. همچنین برخی پارامترهای فیزیولوژیک گیاهی شامل محتوای کلروفیلa، b و کل - پورا ، - 2002، کارتنوئید - لیختن تالر و ولبورن ، - 1983، آنتوسیانین - سیمز و گامون، - 2002 و ماده خشک، اندازهگیری شد. دادههای حاصل در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار با نرم افزار SAS و مقایسه میانگینها توسط آزمون چند دامنهای دانکن انجام گرفت.
نتایج و بحث
در جدول شماره یک برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مورد استفاده ارائه شده است. همانگونه که مشخص است افزایش کمپوست زباله شهری باعث کاهش اسدیته و افزایش کربن آلی در تمام سطوح نسبت به تیمار شاهد شد.
جدول : 1 مشخصات فیزیکی و شیمیایی خاک منطقه مورد مطالعه
کربنات کلسیم معادل
نتایج تجزیه واریانس صفات مختلف گیاه تربچه و منگنز قابل دسترس در سطوح و دفعات مختلف کاربرد کود کمپوست زباله شهری در جدول دو ارائه شده است .نتایج نشان داد اختلاف معنیداری بین سطوح کمپوست بر غلظت منگنز قابل جذب، محتوی کلروفیل a و کل و میزان کارتنوئید در سطح یک درصد و محتوی کلروفیل b و آنتوسیانین در سطح پنج درصد وجود دارد.
جدول:2 تجزیه واریانس صفات مورد بررسی گیاه تربچه در سال زراعی1390-1391
نتایج حاصل از مقایسه میانگین مربوط به اثر سطوح کمپوست زباله شهری و نیز اثر مصرف یک یا دو بار کمپوست زباله شهری بر غلظت منگنز در خاک و برخی شاخصهای فیزیولوژیکی در جداول سه و چهار آورده شده است . نتایج نشان داد در تمام پارامترهای مورد ارزیابی اختلاف معنیداری بین تیمار شاهد با سایر تیمارها وجود دارد. هرچند با افزایش سطوح کمپوست تمام پارامترهای مذکور افزایش یافت اما به لحاظ آماری این اختلاف معنیدار نشد. نتایج نشان داد غلظت منگنز قابل جذب برای گیاه در تیمار 15، 30 و 60 تن در هکتار در مقایسه با تیمار شاهد بهترتیب 24/5، 28/5 و 33/29 درصد افزایش یافت. این نتایج با نتایج بهدست آمده توسط شریفی و همکاران - 1389 - همخوانی دارد.
جدول :3 مقایسه میانگین اثر سطوح مختلف کمپوست بر صفات مورد بررسی گیاه تربچه
جدول :4 مقایسه میانگین اثر دفعات اعمال کمپوست بر صفات مورد بررسی گیاه تربچه
شکل یک نتایج حاصل از اثرات متقابل سطوح و دفعات زباله شهری بر غلظت منگنز قابل استخراج در خاک را نشان میدهد. نتایج حاصل از مقایسه میانگین مربوط به اثرات متقابل مربوط به شاخصهای فیزیولوژیکی نیز نشان داد
