بخشی از مقاله
مقدمه
امروزه کاربرد سموم و کودهای شیمیایی در زمینهای زراعی به طور قابل ملاحظهای افزایش یافته است. علاوه بر هزینههای اضافی، اثرات جبران ناپذیری بر محیط زیست و سلامتی انسان دارند و آلودگی خاک و آب ناشی از مواد شیمیایی، باعث ایجاد مسائل بغرنج در این زمینه شده است برای رهایی از این مشکلات و مدیریت حاصلخیزی خاک، پیشرفت به سمت کشاورزی ارگانیک توصیه میشود و بدین ترتیب نیاز به مصرف کودهای آلی برای تغذیه گیاه افزایش پیدا می کند
تبدیل زبالههای شهری به کمپوست و استفاده از آنها به عنوان یک کود آلی هم از نظر اصلاح خاک و افزایش سطح حاصلخیزی آن وهم از لحاظ جلوگیری از انتشار مواد آلوده کننده محیط زیست امری کاملا ضروری است - نظمی و همکاران، . - 1390 مطالعات مختلف نشان داده است که ضایعات آلی مانند کمپوست زباله و لجن فاضلاب به طور طبیعی حاوی مقدار قابل ملاحظهای عناصر غذایی هستند که به علت وجود مواد آلی زیاد به صورت کلاتهای آلی درآمده و باعث افزایش حلالیت و قابلیت جذب عناصر مورد نیاز گیاه از جمله عناصر کم مصرف میشوند
ارزش کودی پسماندهای آلی در تحقیقات متعدد در کشورهای مختلف نشان داده شده است - رضوی طوسی، . - 2000 بر اساس گزارش بزکورت - 2003 - ، استفاده از کمپوست سبب افزایش قابل توجه غلظت آهن، روی و منگنز در برگ های درخت سیب شد. هدف از انجام این آزمایش بررسی اثر مصرف چهارساله کمپوست زباله شهری بر غلظت آهن و روی در دانه و اندام هوایی گیاه برنج می باشد.
مواد و روشها
این آزمایش در مزرعه ی تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری از سال زراعی 1387شروع و در سال 1390 - چهارمین سال کاربرد - روی برنج - رقم پردیس - صورت پذیرفت. از کمپوست زباله شهری وخاک مزرعه قبل از اجرای آزمایش نمونه برداری و برخی از خصوصیات فیزیکوشیمیایی آنها تعیین گردید که در جدول 1 آمده است. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد.
تیمارهای مورد استفاده شامل سطوح مختلف کود کمپوست زباله شهری عبارت بودند از: تیمار شاهد، تیمار کود شیمیایی طبق آزمون خاک 150 - کیلوگرم اوره در هکتار ، 100 کیلوگرم سوپرفسفات تریپل و100 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار - ، تیمارهای 15، 30 و45 تن کمپوست زباله شهری در هکتار که هر کدام از این سطوح نیز دارای سه سطح کود شیمیایی 25 - ، 50، 75 درصد - بودند - مجموعا 14 تیمار - و اندازه کرت ها 3*3 متر در نظر گرفته شد. در زمان برداشت، از دانه و اندام هوایی - برگ و ساقه - برنج نمونه گیری انجام شد، و پس از آماده سازی نمونهها، مقدار
آهن و روی دانه و اندام هوایی برنج به روش خاکسترکردن خشک - پلنک، - 1992، آماده سازی و توسط دستگاه جذب اتمیک اندازه گیری شد. داده ها بوسیله نرم افزار MSTATC مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
جدول-1 خصوصیات شیمیایی کمپوست زباله شهری و خاک مورد آزمایش
نتایج و بحث
نتایج تجزیه واریانس - جدول - 2 نشان داد که کمپوست زباله شهری بر میزان روی در دانه و اندام هوایی برنج
تفاوت معنی داری نشان نداد..
جدول-2 میانگین مربعات غلظت آهن و روی در دانه و اندام هوایی گیاه برنج تحت تیمارهای
جذب و نگهداری روی توسط مواد آلی - لجن و کمپوست - ، اثر حفاظتی در برابر جذب آن توسط گیاه ایجاد می- کند بر اساس گزارش ژلجازکو و همکاران - 2004 - ، در خاک های اصلاح شده با ضایعات آلی فلز روی به خوبی روی سطوح اکسیدهای آهن و منگنز جذب می شود. مشیری و مفتون - 1380 - نیز گزارش کردند که کاربرد کمپوست در گیاه اسفناج باعث افزایش میانگین غلظت روی در گیاه گردیده است، که با نتایج این پژوهش در تناقض است.
جدول2 بیانگر اثرات معنیدار سطوح تیمارهای کودی مذکور بر غلظت آهن در دانه و اندام هوایی است. مقایسه میانگین غلظت آهن در دانه و اندام هوایی برنج نشان داد که غلظت آهن در اندام هوایی بیشتر از دانه است. در اندام هوایی بالاترین میزان آهن در تیمار 45 تن کمپوست 25 +درصدکود شیمیایی - T12 - مشاهده شد که 40/73 درصد در مقایسه با شاهد افزایش داشته است. و کمترین میزان آهن متعلق به تیمار کود شیمیایی بود که تفاوت معنی دار با شاهد ندارد و 36/41 درصد نسبت به تیمار 45 تن کمپوست + 25درصدکود شیمیایی کاهش نشان داد.
شکل -1 مقایسه میانگین غلظت آهن و روی در دانه و اندام هوایی برنج در اثر کاربرد تیمارهای مختلف کودی
ستون هایی که حداقل دارای یک حرف مشترک هستند، در سطح احتمال %5 با آزمون دانکن تفاوت معنی دار ندارند
-T1 شاهد، -T2 کود شیمیایی، 15 - T3 تن کمپوست در هکتار،15 - T4 تن کمپوست 25 +درصدکود شیمیایی، 15 - T5 تن کمپوست 50درصد کود شیمیایی، 15 - T6 تن کمپوست 75 + درصد کود شیمیایی، 30 - T7 تن کمپوست، 30 -T8 تن کمپوست 25 + درصد کود شیمیایی، 30 - T9 تن کمپوست 50 + درصد کود شیمیایی، 30 --T10 تن کمپوست 75 + درصد کود شیمیایی، 45 -T11 تن کمپوست، 45 -T12 تن کمپوست 25 + درصد کود شیمیایی، 45 - T13 تن کمپوست 50 + درصد کود شیمیایی، 45 -T14 تن کمپوست 75 + درصد کود شیمیایی
بیشترین میزان آهن در دانه برنج مربوط به مصرف 45 تن کمپوست در هکتار بود - T11 - ، که 72/90 درصد نسبت به شاهد افزایش نشان داد و با تیمارکود شیمیایی تفاوت معنی دار ندارد. تیمار 15 تن کمپوست در هکتار - - T3 کمترین میزان آهن در دانه را نشان داد که با شاهد تفاوت معنیدار ندارد و 49/38 درصد نسبت به 45 تن کمپوست در هکتار - - T11 کاهش داشته است.
کاسادو و همکاران - 2006 - در مطالعات خود به افزایش فراهمی آهن در اثر افزودن پسماندهای آلی اشاره کردند. مواد آلی با کمپلکس نمودن آهن جذب آن را توسط گیاه افزایش می دهد - تامباز و ریسه، . - 1999 به طور کلی میتوان نتیجه گرفت با کاربرد چهارساله کمپوست زباله شهری غلظت آهن در دانه و اندامهای هوایی گیاه به ترتیب 40/73 و 72/90 درصد نسبت به شاهد افزایش یافت، اما غلظت روی از لحاظ آماری تحت تاثیر کمپوست قرار نگرفت. به نظر میرسد که میتوان کمپوست زباله شهری را به صورت جداگانه و غنی شده با کودهای شیمیایی برای رفع کمبود روی و آهن در خاک پیشنهاد کرد.
