بخشی از مقاله
چکیده
کاربرد روز افزون تکنولوژی در زمینه طراحی و مهندسی از مهمترین دستاوردهای اخیر بشر در راستای ارتقای فرآیند طراحی و افزایش بهره وری در مراحل مختلف ساخت و ساز محسوب می شود. با افزایش کاربرد کامپیوتر در فرآیند طراحی معماری، ابزار کامپیوتری تا حدودی جای ابزار دستی طراحی مانند کاغذ، قلم و تخته رسم را گرفته است. در این مقاله برآنیم تا چگونگی استفاده از نرم افزارهای طراحی معماری را مورد بحث قرار دهیم.
محاسن استفاده از نرم افزارها در مراحل مختلف طراحی قابل مشاهده می باشد: افزایش سرعت طراحی، جلوگیری از بروز خطا در فرآیند طراحی و وجود آیتم های مختلف در نرم افزارهای طراحی برای کمک به طراحان که توجه این مقاله بیشتر به مورد نخست خواهد بود.
تا کنون مطالعات زیادی در این باب در کشور ما انجام نگرفته ولی در موضوعات مشابه این مقاله پژوهش هایی انجام گرفته که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد. در این مقاله در تلاشیم تا اثبات نماییم که: استفاده از نرم افزارهای طراحی معماری، تاثیر بسزایی در افزایش سرعت فرآیند طراحی معماری دارد. در این تحقیق با استفاده از نظرسنجی از کاربران به صورت آنلاین از طریق پرسشنامه های هدفمند، شاخص های به دست آمده از نتایج بررسی ها مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهند گرفت.
مقدمه
در راستای پیشرفت های تکنولوژیک کامپیوتر از اوایل دهه 1960 میلادی رشته ای به نام طراحی به کمک به صنعت معرفی شد. گرافیک کامپیوتری از آغاز باعث شکل گیری پایه و اساس سیستم CAD کامپیوتر های ترسیمی کامپیوتری شد. به تدریج فرآیند طراحی از حالت دو بعدی به سه بعدی ارتقا یافت. مدل سازی سه بعدی کامپیوتری به طراحان، امکان تفکر و تصمیم گیری درباره موضوعات، فضاها و فرم های روی صفحه نمایش را می داد. بنابراین طراحان می توانستند برای تصمیمات مربوط به حل مسأله تمرکز بیشتری داشته باشند.
ابزارهای جدید معماران را قادر به ترسیم با دقت بالاتر و سرعت بیشتر کرده است. کامپیوترها رشد و توسعه فراوانی را به طراحی معماری ارزانی داشته اند. برنامه CAD - Computer Aided Design - یعنی نرم افزاری برای کمک به فرآیند طراحی به صورت یک برنامه بعنوان نرم افزاری برای کمک به نقشه کشی باقی مانده است. اهمیت نرم افزارهای طراحی کمک به معمار در طراحی از طریق فرآیند تجربه با توجه به ایده هایش و رسیدن به یک راه حل بود اما به واقع در طول این فرآیند که طراح مشغول فعالیت است، چه اتفاقی می افتد؟
و آیا چنین نرم افزارهایی توانسته اند به نیاز طراحان پاسخ بگویند؟ آیا ابزارهای جدید توانسته اند سرعت طراحی معماری را افزایش دهند؟
طراحی یکی از مهمترین فعالیت های انسانی است و میتوان آن را به عنوان یکی از پایه های تغییرات در جامعه در نظر گرفت. همپنین یک عمل خلاقانه است که به دلیل وجود برخی محدودیت ها و الزامات ناشی از عملکرد و نیازمندی ها انجام می شود.
فرآیند طراحی معماری دارای ساختار بسیار پیچیده و مبهمی است. معمار در این فرآیند از یک مسأله انتزاعی و تعریف نشده شروع کرده، به راه حلی به شکل طرح اولیه دست پیدا میکند و در این راه از روش ها و ابزارهای گوناگونی بهره میگیرد. معماران در حین فعالیت طراحی در سه سطح از فعالیت ها درگیر هستند. این سطوح عبارتند از: -1مهارت -2دانش -3ابزار.
لذا فرآیند طراحی معماری نوعی به حرکت درآوردن ابزارهای مختلف با دامنه دانش است که توسط مهارت طراح کنترل میشود.
با ورود کامپیوتر به فرآیند طراحی معماری چالش ها، مزایا و ادبیات جدیدی در خلق آثار معماری پدید آمده است. این ادبیات از مراحل اولیه طراحی کانسپچوال شروع و تا مرحله ساخت بنا خاتمه پیدا میکند[3] و .[4] با افزایش کاربرد کامپیوتر در فرآیند طراحی معماری، ابزار CAAD تا حدودی جای ابزارهای سنتی طراحی را گرفته است و فرد طراح کمتر از کاغذ و قلم استفاده میکند. در واقع کامپیوتر موجب تحولات گسترده ای در ابزار طراحی معماری شده است. محققان فراوانی نظیر برایان لاوسون مخالف تاثیرات مثبت ابزار CAAD در خلاقیت معمارانه بوده اند
تکنولوژی جدید با در نظر گرفتن شرایطی که در مراحل طراحی حاکم است، بعضا با تقلید از این شرایط و نرم افزارهای جدید محیطی مناسب را برای ایده پردازی و طراحی در تمام مراحل کار فراهم آورد.
مطالعات زیادی در مورد موضوع این مقاله در کشور ما صورت نگرفته ولی مقالات مشابهی وجود دارند که به توضیح آنها می پردازیم: در مرجع [6] و [7] پژوهشی با عنوان» آموزش و طراحی معماری با رویکرد فناوری اطلاعات« صورت گرفته که به بررسی آموزش و طراحی معماری و مفاهیم فناوری اطلاعات و ویژگی های آن و تاثیر آن در آموزش پرداخته شده است.
با روش تحلیل - توصیفی راهکارهای مناسبی برای ارتقا آموزش مهندسی معماری با استفاده از تکنولوژی و فناوری های نوین آموزشی و در نهایت روش های آموزشی در فضاهای الکترونیکی و آموزش معماری ارایه داده است.
در مرجع[8] پژوهشی با عنوان» بکارگیری تکنولوژی در فرآیند طراحی معماری « به بررسی تاثیر رایانه در افزایش توانایی طراحی معماران - در فرآیند ترسیم دیاگرام ها و اسکیس ها - و نحوه نگرش به تکنولوژی در آموزش معماری پرداخته شده است. این مقاله با روش پرسشنامه ای و تحلیل نظرات پرسش شوندگان بر روی نمودار به این نتیجه رسیده که رایانه تاثیر بسزایی در افزایش توانایی طراحی معماران دارند و همچنین جایگاه طراحی با دست در بین معماران محفوظ می باشد.
در مرجع[ 9] و [10] پژوهشی با عنوان» ترسیم نمودارها، کمکی به فرآیند طراحی معماری« به بررسی نقش ترسیمات، طرحواره ها و نمودارها در روند طراحی معماری پرداخته شده است. در این پژوهش با روش مروری - - Review بدان دست یافته اند که ترسیم نمودارها واستفاده از طرحواره های دست آزاد به خصوص در مراحل اولیه طراحی تاثیر بسزایی در طی نمودن فرآیند صحیح طراحی دارد.
در مرجع[1] پژوهشی با عنوان » تاثیرات نرم افزار Sketch up بر فرآیند ترسیم اسکیس های معماری« به بررسی تاثیرات بکار گیری کامپیوتر در فرآیند ترسیم اسکیس های معماری پرداخته شده است. در این مقاله به روش آزمایشی- پیمایشی سه روش ترسیم اسکیس ها با ابزار کامپیوتری، ابزار دستی و روش ترکیبی در جامعه آماری با یکدیگر مقایسه شده اند. نتایج این پژوهش نشان داد روش های طراحی و ترسیم اسکیس بر عملکرد دانشجویان موثر است و مشاهده شد نرم افزار Sketch up نمی تواند جایگزین مناسبی برای ابزار دستی در مراحل اولیه فرآیند طراحی باشد.
هدف این مقاله بررسی این است که آیا استفاده از نرم افزارهای طراحی در مقایسه با روش دستی موجب افزایش سرعت طراحی می شود؟ لذا در مقاله حاضر تمام مراحل طراحی مورد بحث و سوال می باشد. در این پژوهش ازطریق نظرسنجی از کاربران به صورت آنلاین به روش پرسشنامه ای، شاخص های به دست آمده از نتایج بررسی ها بر روی نمودارها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
جمع آوری و روش تحلیل داده ها
پرسشنامه این پژوهش بین یک گروه 100 نفره از کاربران به صورت آنلاین مطرح گردید. کاربران در رشته معماری مشغول به تحصیل، فارغ التحصیل و یا مشغول به کارند. مقاطع تحصیلی آنان نیز % 45 از نفرات کاردانی، % 43 کارشناسی و % 13 نیز کارشناسی ارشد می باشند. بازه سنی کاربران بین 20 تا 34 سال است.
پرسشنامه شامل سه دسته سوال که عبارتند از اطلاعات فردی، اطلاعات عمومی و اطلاعات تخصصی می شوند. % 16 سوالات اطلاعات فردی کاربران که شامل سوالاتی درباره سن، مقطع تحصیلی، میزان استفاده فرد از نرم افزارها در طول روز و سوالاتی از این قبیل می باشد. % 24 سوالات شامل اطلاعات عمومی که در مورد روش فرد برای طراحی، نظر کاربران راجع به دلیل ترجیح طراحی با نرم افزارها به طراحی دست آزاد و بالعکس، مرحله وارد کردن نرم افزارها به طراحی و سوالات مشابه این ها می باشد. % 60 سوالات پرسشنامه را نیز اطلاعات تخصصی به خود اختصاص داده که در مورد سنجش مهارت های فرد در کار با نرم افزارهای تخصصی معماری، روش انتخابی برای انجام اسکیس های اولیه، ارایه و پرزانته و از این قبیل سوالات می باشند.
پرسشنامه به صورت آنلاین در اختیار کاربران قرار گرفت. پس از جمع آوری داده ها که پاسخ کاربران به سوالات پرسشنامه می باشند، آنها را در جدول های مشخص قرار داده و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند . تحلیل داده ها به این روش صورت گرفت که در این جداول گزینه های مشابه و مربوط به هم با یکدیگر مقایسه شده و به بررسی ارتباط منطقی پاسخ ها با یکدیگر پرداخته شده است.
نتایج تحلیل داده ها
نتایج حاصل از تحلیل داده ها که در بخش قبل به توضیح آنها پرداخته شد به شرح ذیل می باشد:
هرچه میزان تحصیلات بیشتر می شود استفاده از نرم افزارها بیشتر شده و تمایل به کار دستی - طراحی دست آزاد - کمتر می گردد.
%70 کاربران در تمامی مقاطع تحصیلی با استفاده از نرم افزارها طراحی می کنند.% 80 کاربران در تمامی مقاطع تحصیلی روش دستی را برای ایده های اولیه خود، به خاطر انتقال راحت آنها بر روی کاغذ، انتخاب می کنند.
