بخشی از مقاله
چکیده
نوسان قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران امری عادی و روزمره است. قیمت سهام تحت تأثیر عوامل زیادی بوده و با هر کدام به نحوی دچار تغییرات و نوسان میشود. هدف این پژوهش تأثیر نوسان قیمت بر فرصتهای سرمایهگذاری میباشد.
در این پژوهش از 515 شرکت پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران، تعداد 142 شرکت بهعنوان نمونه انتخابشد و همچنین قلمرو زمانی این پژوهش از سال 1390 تا 1394 انتخاب شده است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی، از نظر نوع داده کمی، از نظر منطق اجرا استقرایی و از نظر نحوه اجرا توصیفی- همبستگی میباشد.
فرضیههای این پژوهش حاکی از تأثیر نوسان قیمت بر فرصتهای سرمایهگذاری میباشد که در تحقیق حاضر از نسبت ارزش بازار سهام به ارزش دفتری سهام، نسبت سود هر سهم به قیمت هر سهم برای اندازه-گیری فرصتهای سرمایهگذاری استفاده شده است. یافتههای این پژوهش حاکی از تأثیر مثبت و معنادار نوسان قیمت بر نسبت ارزش بازارسهام به ارزش دفتری سهام میباشدو نوسان قیمت بر نسبت سود هر سهم به قیمت هر سهم ، تأثیر منفی و معناداری دارد.
1؛مقدمه
در بورس اوراق بهادار که نمود بارز بازار سرمایه میباشد، سهام شرکتها مورد معامله قرار میگیرد. این امر باعث میشود که مازاد نقدینگی افراد بهجای سرازیر شدن به بازار کالا، به شرکتها سرازیر و باعث تأمین مالی شرکتها شده و درنهایت تولید را افزایش دهد. تولید بیشتر، عرضه را متعادلتر کرده و میتواند به تقاضای فزاینده در بازار کالا و خدمات پاسخ داده و مانع تورم شود. از طرف دیگر، شرکت به یک منبع تأمین مالی ارزانقیمت دسترسی داشته و قیمت تمامشده محصولاتش، افزایش ناگهانی نخواهد داشت
ازآنجاکه قیمت سهام باید هرلحظه بهوسیله عرضه و تقاضا در بازار تعیین گردد، لذا بازار اوراق بهادار باید عاری از هرگونه محدودیت در سازوکار تقابل عرضه و تقاضا باشد. بهطورکلی، در بازارهای مالی طراحان و قانونگذاران همواره سعی دارند تا موانع موجود بر سر عدم تقابل عرضه و تقاضا را برطرف نمایند؛ زیرابه این وسیله قیمت داراییهای مالی به ارزش ذاتی آنها نزدیکتر میگردد؛ اما در بعضی از بازارها قانونگذاران بهمنظور جلوگیری از نوسان شدید قیمت سهام و محافظت از سرمایهگذاران قوانینی را وضع مینمایند.
یکی از مهمترین قوانینی که بهویژه در بازارهای نوظهور وضعشده است حد قیمت است
مباحث اولیه مطرح شده در مورد متوقف کنندههای خودکار و حد نوسان به این موضوع میپرداخت که آنها یک فرصت زمانی فراهم میآورند تا اطلاعات بهصورت کامل منتشر شود و همه فعالان بازار اطلاعات، یکسانی در مورد دارایی مورد معامله کسب نمایند
در بیشتر مواقع سرمایهگذاران تصمیمگیریهایی را در خصوص سرمایهگذاری خود انجام میدهند و به دنبال حداکثر کردن بازده خود میباشند. لذا هرگونه اطلاعاتی که با استفاده از آن بتوان میزان رشد شرکت را پیشبینی نمود مورد توجه سهامداران قرار میگیرد. فرصتهای سرمایهگذاری و رشد، نیروی محرکی است که ایجاد انگیزه میکند و پاداشی برای سرمایهگذاران محسوب میشود. ارتقای آگاهیهای حرفهای از دستاوردهای جدید در زمینه سرمایهگذاری همراه با توسعه تکنولوژی ارتباطات باعث شده که تأمینکنندگان سرمایه وجوه خود را در شرکتهایی سرمایهگذاری کنند که امکان کسب سود بیشتری است.
ازاینرو جریان وجوه - سرمایه - به صورتهای مختلف تحرکی بیشازپیش یافته و در سالهای اخیر انجام سرمایهگذاریها بهشدت رشد یافته است و بیشترین تغییرات حسابداری نیز در همین سالها مهرومومهایی ایجادشده است. ساده انگاشتن این تغییرات بهمنزله عقبماندگی و عدم موفقیت درصحنه رقابت امروزی میباشد و بیشازحد گمراهکننده و تضعیفکننده است. آنچه باعث موفقیت میگردد، استفاده بهینه از فرصتهای سرمایهگذاری موجود است که جهت این امر میبایست عوامل مؤثر بر فرصتهای رشد شرکتها را شناسایی کرد.
رشد برای تمام شرکتها صرفنظر از اینکه آیا آنها در صنایع رو به رشد یا در بازارهای بالغ و تکاملیافته هستند یا خیر، امری ضروری محسوب میشود سرمایهگذاری، نیاز و الزام اساسی برای شرکتهایی است که در جستجوی فرصتهای رشد هستند. فرصتهای سرمایهگذاری - رشد - ، نیروی محرک است که ایجاد انگیزه کرده، پاداشی برای سرمایهگذاران محسوب میشود. بهمنظور افزایش قدرت پیشبینی کاهش ریسک شرکت، شناسایی عوامل مؤثر بر فرصتهای سرمایهگذاری میتواند بسیار مفید و حائز اهمیت باشد
2؛بیان مسئله
نوسان بیشازاندازهقیمت سهام، عموماً به واسطه عدم تعادل در عرضه و تقاضا یا معاملات سفتهبازی ایجاد میشوند. علاوه بر این موارد، در بازارهایی مانند بورس اوراق بهادار تهران که بازارسازان و متخصصان بازار بهمنظور جهتدهی به قیمت سهام وجود ندارند، نوسان قیمتها شدیدتر است. بنابراین، مسئولان بورس برای جلوگیری از این مسئله حد نوسان قیمت را وضع و بدینوسیله دامنه نوسانات قیمت سهام در یک روز را محدود نمودهاند. به شکل منطقی حد نوسان قیمت سهام دارای دو ویژگی است که باعث کنترل نوسان قیمت سهام میگردد. این دو ویژگی عبارتاند از: الف - ایجاد محدودیت قانونی در تغییر قیمت سهام ب - ایجاد یک فرصت زمانی برای ارزیابی مجدد و منطقی سهام در وضعیت بحرانی
در بازارهای مالی عموما برای مقابله با تغییرات غیرمنطقی قیمت سهام، رویههایی در نظر گرفتهشده است که در صورت بروز تغییرات شدید در قیمت سهام به اجرا درمیآیند و بهطور خودکار جریان معامله را قطع میکند
از طرفی برادی ریپرت و چند پژوهشگر دیگر در سال 1988 پیشنهاد کردند متوقف کنندههای خودکار برای جلوگیری از نوسان بیشازاندازه بازار به کار گرفته شوند. متوقف کنندههای خودکار مکانیزمهایی هستند که بازار آنها را به کار میگیرد تا نوسان بازار را محدود ساخته، از رفتارهای شتابزده فعالان بازار که ممکن است به ورشکستگی بازار بینجامد جلوگیری کند
یکی از روشهای برتر تفسیر اطلاعات، بررسی فرصتهای سرمایهگذاری است. فرصتهای سرمایهگذاری درواقع توانایی بالقوه سرمایهگذاریهای شرکت را نشان میدهد. بدین معنی که هرچقدر توانایی انجام سرمایهگذاری شرکت در آینده باشد، شرکت دارای سرمایهگذاری بیشتری است
آینده نگری گروههای استفادهکننده از صورتهای مالی همواره حسابداران را به جستجوی روشهای برتر برای تفسیر اطلاعات مالی هدایت کرده است، مدیران نتایج عملیات آتی یک واحد تجاری و توان جذب سرمایه را با اهمیت میدانند و رضایت سهامداران نیز درگرو عملکرد مورد انتظار آنهاست که در این میان یکی از روشهای برتر تفسیر اطلاعات بررسی فرصتهای سرمایهگذاری است.
مطالعه دقیق فرصتهای سرمایهگذاری باعث مدیریت بهتر و افزایش ثروت سهامداران میشود. قبل از اینکه افراد سرمایهگذاری انجام دهند، هر فردی باید یک طرح کلی داشته باشد. اینچنین طرحی باید دربرگیرنده تصمیمگیری مربوط به انجام معامله، نحوه مالکیت، طول عمر دارایی و میزان سودآوری و ... باشد. بیان فرآیند فرصتهای سرمایهگذاری مستلزم تجزیهوتحلیل ماهیت اصلی تصمیمات سرمایهگذاری است. در این حالت فعالیتهایی که بر فرآیند تصمیمگیری آنها موثر است موردبررسی قرار میگیرد؛ بنابراین سرمایهگذاران به دنبال بازده بیشتر میباشند
طبق نظر جنسن - - 1968، هر چه فرصتهای سرمایهگذاری افزایش پیدا کند، اکثر وجوه مازاد در جهت افزایش ثروت سهامداران و سرمایهگذاران از طریق سرمایهگذاری در فرصتهای موجود مورداستفاده قرار میگیرد بنابراین با توجه به مباحث مطرح شده این سؤال بیان میشود نوسان قیمت بر فرصتهای سرمایهگذاری تأثیر دارد.
3؛مبانی نظری
1؛3نوسان قیمت
نوسان قیمت سهام، حداکثر یا حداقل تغییر قیمت مجاز سهام در یک روز است به شکلی که انجام معامله در خارج از دامنه تعیینشده در هرروز غیرممکن باشد - اسکندری، . - 1383 عموماً بورسهای کوچکتر، حد نوسان کوچکتری استفاده میکنند که دلیل آن عدم وجود سیستم مدیریت ریسک مناسب در بازارها و عدم نقد شوندگی مناسب میباشد بورسهای بزرگتر و توسعهیافتهتر، حد نوسان بزرگتری را به کار میگیرند که از دلایل آن وجود بازار گردان، ثبات بیشتر، افزایش سطح تحلیل گری مالی و شفافیت اطلاعاتی میباشد
مسئولان بورس اوراق بهادار ایران از اوایل سال 1378 و به دنبال نوسانهای شدید سهام تصمیم گرفتند که از اختیارهای قانونی خود برای محدود کردن نوسانهای قیمت سهام استفاده نمایند. در آن زمان محدودیتهای اعمال شده برای جلوگیری از نوسان قیمت سهام شکل منظم و ساختاریافتهای نداشت و اغلب بر اساس تشخیص دبیر کل بورس اوراق بهادار یا شورای بورس تعیین میگردید و به بازار اعلام میشد.
این محدودیتها گاه برای یک شرکت یا یک صنعت خاص به کار گرفته میشد و در برخی از موارد بهکل سهام پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار ایران نیز تعمیم یافت. به هر شکل در آن زمان حد نوسان قیمت سهام بیشتر بر اساس سلیقه و تجربه مسئولان تعیین میگردید و مبنای علمی مطالعاتی دقیقی نداشت. حتی در سازمان بورس اوراق بهادار ایران نیز تاریخچه مدونی از نحوه بهکارگیری حد نوسان قیمت سهام موجود نیست و اغلب تصمیم گیریها در این مورد بهصورت شفاهی به ناظران بازار اعلامشده است.
درهرصورت در سال 1380 استفاده از حد نوسان قیمت سهام ابعاد تازهتری پیدا کرد و سعی شد که برای استفاده از این ابزار کنترلی ساختار دقیق و منظمی به کار گرفته شود. در ساختار جدید از معیار نسبت قیمت به درامد هر سهم برای اعمال محدودیتها استفاده شد محدودیتها در سه دسته 5 درصدی و 2/5 درصدی و یکدرصدی به کار گرفته شد.
-شرکتهایی که در صنعت واسطهگری مالی فعالیت داشتند، بدون توجه به نسبت قیمت به درآمدشان حد نوسان 5 درصدی داشتند.
