بخشی از مقاله
بررسی ارتباط بین متغیرهای عدم اطمینان در جریان وجه نقد، ترکیب سرمایه، فرصت های سرمایه گذاری بر سیاست پرداخت سود و در بورس اوراق بهادار تهران
چكيده: 1
فصل اول: كليات تحقیق
1-1مقدمه 3
2-1بیان مسئله تحقيق 4
3-1 تاریخچه موضوع تحقيق 6
4-1 تعریف موضوع تحقيق 9
5-1 اهمیت و ضرورت تحقیق 9
6-1 اهداف تحقیق 10
7-1 چارچوب نظری 11
8-1 مدل تحلیلی تحقیق: 15
9-1 فرضیه های تحقیق 18
10-1 تعریف واژگان و اصطلاحات 19
فصل دوم: مروری بر ادبيات تحقيق
1-2 مقدمه 21
2-2 بخش اول _جریان وجه نقد وعدم اطمینان در جریان وجه نقد 22
1-2-2 اهمیت فوق العاده جریانهای نقدی عملیاتی 22
2-2-2 تاریخچه صورت وجه نقد 22
3-2-2 وجه نقد و چارچوب نظری 24
4-2-2 حرکت به سوی جریانهای نقدی 26
5-2-2 مدیریت نقدینگی ، توانایی واریز بدهی ها و انعطاف پذیری 27
6-2-2 اهمیت جریان های نقدی 28
3-2 بخش دوم _تركيب سرمايه و فرصت هاي سرمايه گذاري
- 30
1-3-2 اطلاعات حسابداری و گزارشگری مالی 34
2-3-2 عمده ترین اهداف گزارشگری مالی 34
4-2بخش سوم:سیاستهای تقسیم سود سهام،عوامل موثر ونظریه های مرتبط با آن 36
1-4-2 خط می ها و روش های تقسیم سود 36
2-4-2- عوامل مرثر بر تصمیم گیری درباره انتخاب خط مشی تقسیم سود 37
3-4-2 نظریه های مربوط به تقسیم سود 38
4-4-2 تاریخ های مرتبط با تقسیم سود سهام 39
5-4-2 مسئله های دیگری درباره سود تقسیمی : 40
6-4-2 سود تقسیمی در مقایسه با سود سرمایه 43
7-4-2 مروری بر تصمیم های مربوط به سیاست تقسیم سود 46
5-2بخش چهارم_ بررسي ارتباط بين عدم اطمینان در جریان وجه نقد شرکت ها ، ترکیب سرمایه ،فرصت های سرمایه گذاری و سیاست پرداخت 48
1-5-2 ارتباط وجه نقد با سود 48
2-5-2 سود(کیفیت حسابداری) به عنوان وسیله ای برای پیش بینی 49
3-5-2 ارتباط بین اهداف حسابداری و وجه نقد 50
6-2بخش پنجم_ پیشینه تحقیق 50
فصل سوم: روشاجرای تحقیق
1-3 مقدمه 55
2-3 روش تحقیق 55
3-3 اهداف تحقیق 56
4-3 فرضیه های تحقیق 57
5-3 مدل تحلیلی تحقیق: 58
6-3 جامعه آماری 58
7-3 قلمرو تحقیق 59
8-3 روش های جمع اوری اطلاعات 59
9-3 روش تجزيه و تحليل اطلاعات 60
10-3 اعتبار درونی و برونی پژوهش 63
فصل چهارم: تجزيه و تحليل دادهها
1-4 مقدمه 65
2-4 شاخص های توصیفی متغیرها 65
3-4 تجزيه و تحليل فرضیه هاي تحقيق 67
1-3-4 بررسي فرض نرمال بودن متغيرها: 67
2-3- 4 خلاصه تجزيه وتحليل ها به تفکيک هرفرضيه به شرح ذيل بيان می شود 68
فصل پنجم: نتيجهگيري و پيشنهادات
1-5 مقدمه 90
2-5 ارزیابی و تشریح نتایج آزمون فرضیه ها طبق شرایط متغیرها 91
1-2-5 نتايج فرضیه اصلی اول 91
2-2-5 نتايج فرضیه اصلی دوم 92
3-2-5 نتايج فرضیه اصلی سوم 92
4-2-5 نتايج فرضیه اصلی چهارم 93
5-2-5 نتايج فرضیه اصلی پنجم 93
6-2-5 نتايج فرضیه اصلی ششم 94
3-5 نتیجه گیری کلی تحقیق 94
4-5 پیشنهادها 95
1-4-5 پیشنهاد هایی مبتنی بر یافته های فرضيات پژوهش 95
2-4-5 پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی 96
5-5 محدودیت های تحقیق 96
پیوست ها
منابع و ماخذ
منابع فارسي 101
منابع اینترنتي 103
چکیده انگلیسی: 104
جدول (1-1) نتایج تحقیقات انجام شده در مورد ضریب واکنش سود 13
جدول (1-4) شاخص های توصیف کننده متغیرها تحقيق، شاخص های مرکزی، شاخص های پراکندگی و شاخص های شکل توزیع (Statistics) 66
جدول (2-4) آزمون کالموگراف – اسميرنوف K-S)) 68
جدول (3-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعديل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر عدم اطمینان در جریان وجه نقد و سیاست پرداخت سود 69
جدول (4-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 70
جدول (5-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 70
جدول (6-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعديل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر عدم اطمینان در جریان وجه نقد و سیاست پرداخت سود 73
جدول (7-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 74
جدول (8-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 74
جدول( 9-4) خلاصه یافته های حاصل از بررسی دو فرضیه فرعي الف و ب 77
جدول (10-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعديل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر ترکیب سرمایه شرکت ها و سیاست پرداخت سود 78
جدول (11-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 79
جدول (12-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 79
جدول (13-4) : ضریب همبستگی، ضریب تعیین، ضریب تعیین تعديل شده و آزمون دوربین- واتسون بین دو متغیر فرصت های سرمایه گذاری شرکت ها و سیاست پرداخت سود 82
جدول (14-4) : تحلیل واریانس رگرسیون (ANOVA) 83
جدول (15-4) : ضرایب معادله رگرسیون (Coefficients) 83
جدول (16-4) یافته های حاصل از بررسی فرضیه هاي تحقيق به تفكيك اندازه 86
جدول (17-4) یافته های حاصل از بررسی فرضیه هاي تحقيق به تفكيك اندازه 87
جدول ( 18-4) یافته های حاصل از بررسی فرضیه هاي تحقيق به تفكيك اندازه 88
نمودار (1-3) : مدل تحلیلی تحقیق 58
نمودار (1-4) : آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون 71
نمودار (2-4) : خط و معادله رگرسیون 72
نمودار (3-4) : آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون 75
نمودار (4-4) : خط و معادله رگرسیون 76
نمودار (5-4) : آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون 80
نمودار (6-4) : خط و معادله رگرسیون 81
نمودار (7-4) : آزمون نرمال بودن خطاهای معادله رگرسیون 84
نمودار (8-4) : خط و معادله رگرسیون 85
چكيده:
ارزيابي عملكرد مالي شركتها، از مهمترين موضوعات مورد توجه سرمايه گذاران ، اعتبار دهندگان ، دولتها و مديران مي باشد. مديران به منظور ارزيابي عملكرد قسمتهاي تحت پوشش خود از ارزيابي
عملكرد استفاده مي كنند. سرمايه گذاران (سهامداران) به منظور ارزيابي ميزان موفقيت مديريت در به كار گيري سرمايه آنها و تصميم گيري در مورد حفظ ، افزايش و يا فروش سرمايه گذاري ؛ اعتبار دهندگان به منظور تصميم گيري در مورد ميزان نرخ اعطاي اعتبار؛ به ارزيابي عملكرد مي پردازند .مهمترين جنبه اي كه توسط سرمايه گذاران در ارزيابي عملكرد در نظر گرفته مي شود، اين است كه آيا براي آنها ارزش ايجاد شده است يا خير.در سالهاي اخير تلاشهاي زيادي شده است، تا شاخصهايي معرفي شود كه بهتر بتواند اهداف سهامداران را بر آورده سازد. در این پژ
وهش،رابطه بين سیاست پرداخت سود با عدم اطمینان در جریان وجه نقد، ترکیب سرمایه و فرصت های سرمایه گذاری ، در شرایط بازار سرمايه ايران در دوره زمانی 1388-1385 مورد بررسی قرار گرفته است. ابت
دا متغير هاي پژوهش مورد شناسائی قرار گرفته و جهت تجزيه و تحليل اطلاعات، از داده هاي بدست آمده از نرم افزار ره آورد نوين؛ براي محاسبه متغير هاي پژوهش ، توسط نرم افزار Excel استفاده شده است. اين داده ها جهت آزمون فرضيه ها توسط نرم افزارSPSS به كمك آماره- هاي توصيفي و استنباطي نظير تحليل همبستگي
، مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. از تحقیق نتایج زیر حاصل شده است:
با توجه به آزمونها و تحلیل هایی که از راه رگرسیون و همبستگی انجام شد به این نتیجه رسیدیم که متغير هاي پژوهش(عدم اطمینان در جریان وجه نقد، ترکیب سرمایه، فرصت های سرمایه گذاری) داراي رابطه با سیاست پرداخت سود هستند .
فصل اول
كليات تحقیق
1-1مقدمه
در كشورهاي توسعه يافته ، بورس اوراق بهادار به عنوان يك ابزار پرقدرت در جهت جذب سرمايه هاي كوچك و بزرگ مردم و هدايت آنها به سوي امور توليدي عمل مي كند. بورس محل و جايگاه پرقدرتي براي اين امر محسوب مي شود . از نظر افرادي كه در بورس سرمايه گذاري مي كنند آگاهي از علل نوسانات قيمت سهام اهميت به سزائي دارد و همچنين مهمترين عواملي كه قيمت سهام را متأثر مي سازد ، سود نقدي تعلق گرفته به هر سهم است. بنابر اين آگاهي از رابطه بين قيمت سهام و سود نقدي اعلام شده هم براي شركت ها و هم براي سرمايه گذ
اران مي تواند مبناي اطلاعات مهمي را براي تصميم گيري در اختيار قرار دهد. وجود سازمان ها و كانون هاي تحقيقاتي كه بتوانند اطلاعات مورد نياز را براي تصميم گيري درست سرمايه گذاران فراهم آوردند، افراد بيشتري را جهت سرمايه گذاري در اوراق بهادار به سوي بورس هدايت مي كند (جهانخاني علي، قرباني سعيد،1384).
موضوع سياست تقسيم سود و به دنبال آن نسبت پرداخت سود همواره به عنوان يكي از بحث برانگيزترين مباحث مالي مطرح بوده به طوري كه علاقه اقتصاددانان قرن حاضر و بيش از پنج دهه اخير را به خود معطوف كرده و موضوع الگوهاي نظري جامع و بررسي هاي تجربي بوده است. شماري از الگوهاي نظري متناقض كه همگ
ي فاقد پشتوانه قوي تجربي هستند، تلاش هاي جاري براي توضيح رفتار تقسيم سود شركت سهامي مي باشند. شناسايي و تبيين عوامل تعيين كننده سياست تقسيم سود، يكي از اصلي ترين دغدغه هاي ذي نفعان بنگاه هاي اقتصادي است. آگاهي از اين عوامل ضمن آنكه تصوير روشني از توان توزيع نقدينگي شركتها ارايه مي دهد، امكان برآورد رفتار آتي آنها را نيز فراهم مي سازد. هميشه بين مديران و صاحبان سهام عمده از يك طرف و هزاران هزار سرمايه گذار كوچك از طرف ديگر بر سر مسئله تقسيم سود تضاد وجود دارد. هدف سرمايه گذاران جزء از سرمايه گذاري بيشتر دريافت سود نقدي است و مايل هستند كه بازده سهام خود را به شكل سود نقدي دريافت نمايند از طرف ديگر سهامداران عمده مايل هستند كه سود در شركت نگهداري و صرف توسعه گردد و در نتيجه قيمت سهام شركت از اين طريق افزايش يابد والبته اين رابطه هميشه به اين صورت نبوده و در مواردي مشاهده شده است كه سهامداران عمده و بزرگ شركت نيز خواهان پرداخت سود بيشتري بوده اند (جهانخاني علي، قرباني سعيد،1384) .
در فصل اول پس از بیان مسئله تحقیق، تاریخچه موضوع تحقیق را مورد بررسی قرار می دهیم؛ سپس تعريف موضوع تحقيق را بيان نموده و در ادامه به بیان اهمیت و ضرورت تحقیق می پردازیم. همچنین اهداف تحقیق را در قالب اهداف کلی و ویژه بیان می کنیم. چارچوب نظری تحقیق که بنیان اصلی طرح سئوال و موضوع تحقیق بوده است، در این فصل آورده شده و در ادامه به فرضیه های تحقیق و مدل تحلیلی نیز اشاره شده است.
2-1بیان مسئله تحقيق
وجود سازمان ها و كانون هاي تحقيقاتي كه بتوانند اطلاعات مورد نياز را براي تصميم گيري درست سرمايه گذاران فراهم آوردند، افراد بيشتري را جهت سرمايه گذاري در اوراق بهادار به سوي بورس هدايت مي كند (جهانخاني علي، قرباني سعيد،1384)
موضوع سياست تقسيم سود و به دنبال آن نسبت پرداخت سود همواره به عنوان يكي از بحث برانگيزترين مباحث مالي مطرح بوده به طوري كه علاقه اقتصاددانان قرن حاضر و بيش از پنج دهه اخير
را به خود معطوف كرده و موضوع الگوهاي نظري جامع و بررسي هاي تجربي بوده است. شماري از الگوهاي نظري متناقض كه همگي فاقد پشتوانه قوي تجربي هستند، تلاش هاي جاري براي توضيح رفتار تقسيم سود شركت سهامي مي باشند. شناسايي و تبيين عوامل تعيين كننده سياست تقسيم سود، يكي از اصلي ترين دغدغه هاي ذي نفعان بنگاه هاي اقتصادي است. آگاهي از اين عوامل ضمن آنكه تصوير روشني از توان توزيع نقدينگي شركتها ارايه مي دهد، امكان برآورد رفتار آتي آنها را نيز فراهم مي سازد. هميشه بين مديران و صاحبان سهام عمده از يك طرف و هزاران هزار سرمايه گذار كوچك از طرف ديگر بر سر مسئله تقسيم سود تضاد وجود دارد. هدف سرمايه گذاران جزء از سرمايه گذاري بيشتر دريافت سود نقدي است و مايل هستند كه بازده سهام خود را به شكل سود نقدي دريافت نمايند از طرف ديگر سهامداران عمده مايل هستند كه سود در شركت نگهداري و صرف توسعه گردد و در نتيجه قيمت س
هام شركت از اين طريق افزايش يابد. والبته اين رابطه هميشه به اين صورت نبوده و در مواردي مشاهده شده است كه سهامداران عمده و بزرگ شركت نيز خواهان پرداخت سود بيشتري بوده اند. (جهانخاني علي، قرباني سعيد،1384)
تا کنون تحقیقات زیادی در زمینه سیاست های پرداخت سود و سیاست های تقسیم سود و عوامل تاثیر گذار بر این سیاست ها انجام شده است. اما در باره عدم اطمینان در جریان وجوه نقد آتی و ارتباط آن با سیاست پرداخت سود تحقیقات کمی انجام شده است. شرکت هایی که با عدم اطمینان عمده ای در جریان وجوه نقد روبر هستند از ترس مواجه با کمبود نقدینگی در آینده به احتمال زیاد سود نقدی کمتری پرداخت می کنند. برای شرکت هایی که با عدم اطمینان در جریان وجه نقدی آتی روبرو هستند تامین مالی از منابع خارجی به طور واضح پر هزینه تر از تامین مالی از منابع داخلی شرکت می باشد زیرا این شرکت ها از لحاظ تامین مالی خارج از شرکتی دارای محدودیت هایی هستند. بنابر این شرکت های فوق برای تامین مالی نیاز به منابع داخلی دارند پس سود نقدی کمتری می توانند به سهامداران پرداخت کنند. از طرفی در تحقیقات زیاد این موضوع به اثبات رسیده است که میزان پرداخت سود بر ارزش شرکت تاثیر گذار است لذا پرداخت سود کمتر باعث کاهش مطلوبیت سهام شرکت برای سرمایه گذاران می شود و موجب کاهش ارزش شرکت می گردد.
با توجه به موارد ذکر شده در بالا مدیران همواره سعی می کنند که به منظور بهره گیری از منابع تامین مالی داخلی شرکت سود نقدی زیادی تقسیم نکنند مگر اینکه به توانایی خود در ادامه پرداخت سطح بالایی از سود در آینده اطمینان داشته باشند. بنا بر این پیش بینی می شود که یک ارتباط منفی بین پرداخت سود نقدی با عدم اطمینان در جریان وجه نقد وجود داشته باشد. یکی از تحقیقات در این زمینه مربوط به تحقیق لینتنر(1956) می باشد وی به این نتیجه رسید که نگاه مدیریت به ثبات درآمد شرکت یک
ی از عوامل مهم تاثیر گذار بر تصمیمات تقسیم سود است. براو و گراهام در سال 2005 طی تحقیقی مشخص کردند که اطمینان در وجوه نقد آتی یک عامل مهم موثر بر تصمیمات تقسیم سود در شرکتها است.
علارغم وجود تحقیقات تئوریک و نظری در باره اهمیت تاثیر اطمینان در وجه نقد آتی و سیاست پرداخت سود، تعداد اندکی تحقیقات تجربی و کاربردی جهت ارزیابی اهمیت این موضوع انجام شده است. مطالعات قبلی ، عدم اطمینان در وجه نقد آتی را به عنوان یک عامل اصلی تاثیر گذار بر
سیاست پرداخت سود در نظر نگرفته اند، همچنین مطالعات اخیرحاوی این متغیر بصورت متغیر کنترل نمی باشد.(فاما و فرنچ 2001،دی آنجلو و شولز2006). در نتیجه ما در این تحقیق به بررسی تاثیر عدم اطمینان در وجه نقد بر سیاست پرداخت سود می پردازیم.
همچنین ما در این تحقیق تاثیر عدم اطمینان در وجه نقد بر سیاست تقسیم سود را با دیگر عوامل بالقوه موثر بر سیاست پرداخت سود مقایسه می کنیم. طبق تحقیقات انجام شده قبلی، این عوامل بالقوه شامل ترکیب سرمایه و فرصت های سرمایه گذاری می باشد.
3-1 تاریخچه موضوع تحقيق
تاكنون تحقيقات زيادي پيرامون رابطه بازدهي، عملكرد شركت، سودآوري و نسبت پرداخت سود انجام شده است. اما در خصوص ارتباط عدم اطمینان در جریان
وجه نقد و سیاست تقسیم سود تحقیقات کمی انجام شده است. بر اساس تحقیقات تجربی صورت گرفته به نظر م
ی رسد اطلاعات حسابداری برای سرمایه گذاران جهت برآورد ارزش مورد انتظار و ریسک بازده اوراق مفید و سودمند است. فقط کافی است در نظر داشته باشیم اگر اطلاعات حسابداری محتوا و بار اطلاعاتی نداشت هیچگونه بازنگری در پیش بینی ها در اثر دریافت آنها وجود نخواهد داشت و بنابراین باعث تصمیمات خرید و فروش نخواهد شد و بدون تصمیمات خرید یا فروش هیچگونه تغییری در حجم معاملات و قیم
ت وجود نخواهد داشت.
یکی از اطلاعاتی که سرمایه گذاران ، تحلیلگران و اعتبار دهندگان به آن اهمیت زیادی می دهند وجه نقد و گردش آن و همچنین اطمینان در تداوم و ثبات جریانهای نقدی می باشد. تداوم حیات واحد تجاری بر این وابسته است که بخش اعظم از جریانهای نقدی آتی آنها ناشی از فعالیتهای عملیاتی باشد. کسری جریانهای نقدی ناشی از عملیات مبین این مطلب است که واحد تجاری نتواند این کسری را از طریق سایر منابع مالی و سر مایه گذاری تامین نماید. در حقیقت توانایی یک موسسه در افزایش وجه نقد از طریق فعالیتهای مالی (منظور اخذ وام و استقراض) وابستگی زیادی به وجه نقد بدست آمده از عملیات دارد. اصولا بستانکاران و سهامداران در موسساتی تمایل به سرمایه گذاری دارند که آن موسسه وجه نقد کافی برای پرداخت بدهی ها در سررسید وسود سهام را داشته باشد.
اهمیت این تحقیق آشکار سازی روابط بین سیاست تقسیم سود با عدم اطمینان در جریان وجه نقد ،ترکیب بخش حقوق صاحبان سرمایه و فرصت های سرمایه گذاری جهت کمک به استفاده کنندگان از اطلاعات مالی جهت اخذ بهترین تصمیمات می باشد.
تعدادی از تحقیقات مربوط به سیاست پرداخت سوددر زیر آمده است:
فاما و فرنچ در سال 2001 طی تحقیقی به این نتیجه رسیدند که شرکتهایی با سودآوری بالا و نرخ رشد کم تمایل دارند که سود بیشتری پرداخت کنند، اما شرکت هایی با سودآوری پایین و رشد بالا سعی می کنند سود های خود را نگهداری کنند و از منابع داخل شرکتی تامین مالی استفاده کنند.
دی آنجلو و استولز در سال 2006 تحقیقی پیرامون سیاست پرداخت سود و ترکیب سرمایه بر اساس
تئوری چرخه عمر پرداخت انجام دادند. نتایج حاصله به این صورت بود که شرکت ها وقتی که سود انباشته آنها قسمت عمده ای در بخش سرمایه آنهاست سود بیشتری پرداخت می کنند و ارتباط مهم و قوی بین سیاست پرداخت سود و ترکیب سرمایه وجود دارد. همچنین ارتباط بین سیاست پرداخت سود و سودآوری ، فرصت های رشد، اندازه شرکت، سابقه پرداخت سود، وجه نقد موجود و سرمایه کل نیز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی این بود که ارتباط
بین سیاست پرداخت سود و ترکیب سرمایه قوی تر از ارتباط بین سیاست پرداخت سود و سایر متغیر های بررسی شده می باشد.
شان وسا در سال 2009 در تحقیقی با عنوان تاثیر عدم اطمینان در جریان وجوه نقد و سیاست پرداخت سود با نمونه آماری 5000 شرکت از 7 کشور طی سالهای 2005-1994 به بررسی عوامل تاثیر گذار بر سیاست ختند و نتیجه گرفتند که ارتباط منفی و مهم بین عدم اطمینان در جریان وجه نقد و سیاست تقسیم سود وجود دارد. همچنین این ارتباط مهم تر از تاثیر سایر عوامل بالقوه تاثیر گذار بر سیاست پرداخت سود است.
محمد آميدو و جوشا آبور عوامل موثر بر نسبت پرداخت سود شركت هاي غنا را بررسي كردند. تجزيه و تحليل آنها با استفاده از صورت هاي مالي شركت هاي ثبت شده در بورس اوراق بهادار غنا در يك دوره 6 ساله (از سال 1998 تا سال2003 )انجام گرفت. در اين تحقيق از روش حداقل مربعات جهت تخمين معادله رگرسيون استفاده شد. آنه
ا از مالكيت نهادي به عنوان معيار هزينه نمايندگي و از رشد فروش و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتري به عنوان معياري جهت فرصت هاي سرمايه گذاري استفاده كردند. متغير وابسته در اين تحقيق نسبت پرداخت سود بود كه از تقسيم سود تقسيمي هر سهم بر سود هر سهم به دست مي آمد. در اين تحقيق دو فرضيه بررسي شد سودآوري، جريان نقدي و مالكيت نهادي با نسبت پرداخت سود رابطه اي مثبت دارند در حالي كه انتظار بر اين است كه ريسك، ماليات، رشد و نسبت ارزش بازار به ارزش اسمي با نسبت پرداخت سود رابط هاي منفي دارند. نتايج نشان داد كه رابطه مثبتي بين نسبت پرداخت سود با سودآوری‘ جريان نقدي و ماليات وجود دارد. هم چنين بين نسبت پرداخت سود با ريسك، مالكيت سهامداران نهادي، رشد و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتري رابطه منفي وجود دارد.
كيمي هارادا و پاسكال گوئين(2006) در تحقیقی به بررسی عوامل تاثیر گذار بر سیاست تقسیم سود پرداختند. نمونه مورد بررسي آنها شامل شركت هاي درجه يك يا دو بورس سهام توكيو در دوره زماني آوريل 1995 تا مارس 2002 بود. متغيرهاي اصلي اين تحقيق شامل نسبت پرداخت سود (نسبت سود تقسيمي به درآمد عملياتي)، بازده سود (نسبت سود تقسيمي به ارزش دفتري سهام)، اندازه شركت (لگاريتم طبيعي كل داريي ها) و سودآوري (نسبت بازده داراي يها) بودند. هم چنين متغيرهاي كنترلي نيز شامل فرصتهاي سودآوري، اهرم مالي و تمركز نتايج نشان داد كه با افزايش سودآوري، سودهاي نقدي نيز افزايش يابد و حتي با افزايش فرصت هاي سرمايه گذاري پرداخت اين سودها قطع خواهد شد. همچنین در بين متغيرهاي كنترل، اندازه شركت باعث كاهش نسبت پرداخت سود و بازده سود مي شد. شركت هايي كه سودآورتر بودند از نسبت پرداخت سود بالايي برخوردار بودند، هرچند كه اين تقسيم سود به نسبت كمتر از سود كسب شده بود.
مندهر كوكي و منصف سياست تقسيم سود شركت هاي تونسي ا
ز سال 1995 تا 2005 بررس
ي كنند. در مدل رگرسيوني آنها سود تقسيمي هر سهم به عنوان متغير وابسته در نظر گرفته شد و جريان نقدي آزاد(FCF) فرصت هاي سود آوري آينده، اندازه شركت، اهرم مالي، درصد سهام مورد تملك سهامداران نهادي به عنوان ديگر متغيرها وارد مدل شدند. نمونه مورد بررسي شامل 203 شركت تونسي، 18 موسسه مالي و 11 شركت صنعتي بودند. شواهد تجربي آنها در مورد تاثير اندازه شركت بر تقسيم سود نشان داد كه اين رابطه، منفي و معنا دار است. علاوه بر اين، شركت هاي با فرصت هاي سرمايه گذاري بهتر، با احتمال بيشتري سود تقسيم مي كنند و شركت هاي با اهرم مالي بالاتر، سود كمتري را تقسيم مي كنند.
تحقيقات انجام شده پيرامون موضوع تحقيق در داخل كشور
علي جهانخاني و سعيد قرباني درسال 1384 درمورد بررسي عوامل تعيين كننده سياست تقسيم سود شركت هاي ايراني تحقيقي انجام دادند. آنها نمونه اي از 63 شركت پذيرفته شده در بورس تهران را طي يك دوره شش ساله ( 1377 الي1382 ) با استفاده از روش هاي آماري مبتني بر رگرسيون بررسي كردند . جهت انعكاس سياست تقسيم سود شركت ها از متغير »بازده سود سهام نقدي« استفاده كردند. روش تحقيق به كار گرفته شده در اين مطالعه، از نوع روش شبه آزمايشي بود. با توجه به نتا يج آماري حاصل از آزمون مدل تحقيق، رابطه معناداري ميان نظريه رشد و توسعه، و سياست تقسيم سود شركت، به چشم نمي خورد. نظريه اثر ريسك بر سياست تقسيم سود تاييد مي گردد. يعني با اف
زايش ميزان ريسك، سياست تقسيم سود شركت ها جهت معكوس را مي پيمايد. اثر نظريه نمايندگي ، بر خلاف نتايج مطالعات انجام شده توسط روزف، در اين تحقيق به تأييد نرسيد. نتايج نشان داد كه هر چه شركت ها از فرصت ها ي سرمايه گذار ي بيشتري برخوردار باشند، پيروي شركت از سياست انقباضي تقسيم سود بيشتر است .
4-1 تعریف موضوع تحقيق
سرمایه گذاران همواره نیازمند اطلاعاتی بوده اند، که بتوانند در تصمیمات استراتژیک خود از آن بهره ببرند . سهامداران عمدتا در آینده شرکتها و بنگاه های اقتصادی سرمایه گذاری می کنند و ازاينرو عواملی که بیانگر سودآوری مستمر و رشد پایدار شرکت باشد، می تواند معیار مناسب خلق ارزش برای آنها باشد.از نظر سهامداران ،ارزش آفرینی به مفهوم ساده، یعنی ایجاد منافع حاصل از سرمایه گذاری بیش از هزینه به کار گرفته شده در آن. از این رو یافتن شاخصی که بتوان، با اتکاء بر آن ارزش ایجاد شده را با اطمینان نسبتا معقول تشریح نمود، یک ضرورت است . سهامداران بعنوان مالکان واحد تجاري در پی افزایش ثروت خود هستند و با توجه به اینکه افزایش ثروت نتیجه عملکرد واحد تجاری است ،ارزشیابی واحد تجاری برای مالکان دارای اهمیت است.(نوروش، 1383، ص 142)
5-1 اهمیت و ضرورت تحقیق
سرمایه گذارن و مدیران در جستجوی معیاری به موقع و قابل اتکاء برای اندازه گیری ثروت سهامداران هستند. معیار سنجشی که بوسیله آن سرمایه گذاران بتوانند در باره افزایش یا کاهش قیمت سهام ، اعتبار دهندگان درباره میزان امنیت سرمایه خود و مدیران در مورد سود آوری تصمیم گیری هایشان و سود آوری شرکت قضاوت نمایند (ورثینگتون ،2004 ،ص211) .
هدف هر واحد اقتصادی افزایش ثروت سهامداران بوسیله افزایش ارزش شرکت می باشد و همه فعالیت های شرکت(مانند سياست پرداخت سود) در جهت نیل به این هدف هدایت می شود . سرمایه گذاران برای تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری در شرکت ، فروش سهام و خارج کردن سرمایه خود از شرکت و یا نگهداری سهام ،به ارزیابی سياست هاي شرکت می پردازند . برای نیل به این هدف ،پاداش مدیران اغلب با عملکرد شرکت مرتبط است . بنابراین انتخاب معیاری که بدرستی عملکرد شرکت را اندازه گیری کند ،بسیار مهم است .روشن ترین معیار برای سنجش عملکرد ، قیمت سهام است . اما معیار قیمت سهام از یک نقطه ضعف برخوردار است ،زیرا برخی عوامل که در قیمت سهام تاثیر دارند ،مانند شرايط اقتصادي و سياسي جامعه وجهان از كنترل مديران خارج مي باشد. بنابراين معيار مورد ا
ستفاده بايستي از دو ويژ گي برخوردارباشد.
1- در معرض تمام عواملی که در خارج از کنترل بوده و بر قیمت سهام تاثیر دارند، نباشد.
2- بیشترین رابطه را با تغییرات در ثروت سهامداران داشته باشند.
این ویژگی اصلی ترین تنشي است که یک معیار عملکرد خوب بایستی آن را حل کند. در انتخاب یک معیار مناسب علاوه بر سهولت محاسبه ، به موارد دیگری از جمله ،دقت و هزینه اندازه گیری ارزش نیز باید توجه نمود. در اين تحقيق بر آنيم كه با بررسي رابطه میان سیاست تقسیم سود و متغیرهای عدم اطمینان در جریان وجه نقد، ترکیب حق
وق صاحبان سهام و فرصت های رشد به منظور درک و تبیین بهتر و دقیقتری از روابط میان متغیرها ارائه دهيم.
6-1 اهداف تحقیق
اهداف تحقیق حاضر را می توان در سه دسته هدف کلی، فرعی و کاربردی به شرح زیر تقسیم بندی
کرد:
هدف کلی تحقیق: هدف اصلی این تحقیق بررسی وجود ارتباط بین عدم اطمینان در جریان وجه نقد و سیاست پرداخت سود شرکت ها در بازار سرمایه ایران است.
اهداف فرعی تحقیق: از جمله اهداف فرعی این تحقیق بررسی تاثیر متغیرهای تعدیل گر نرخ بازده داراییها، اندازه شرکت و میزان وجه نقد نگهداری شده بر روابط میان سیاست تقسیم سود و متغیرهای عدم اطمینان در جریان وجه نقد، ترکیب حقوق صاحبان سهام و فرصت های رشد به منظور درک و تبیین بهتر و دقیقتری از روابط میان متغیرهای فوق می باشد.
هدف کاربردی: این تحقیق تلاش دارد ضمن بررسی ارتباط بین سیاست تقسیم سود و متغیر های عدم اطمینان در جریان وجه نقد، فرصت های سرمایه گذاری و ترکیب سرمایه ؛ قدرت پیش¬بینی-کنندگی بازدهی پورتفوی سهام به ک
مک این متغیرها را مورد بررسی قرار دهد و بدین طریق راه را برای انتخاب سهام¬های برتر و تشکیل پورتفوی سهام مناسب باز کند.هدف کاربردی ديگر ، مشخص کردن این مطلب است که آیا در بازار سرمایه ایران ارتباطی بین سیاست تقسیم سود و متغیر های عدم اطمینان در جریان وجه نقد، فرصت های سرمایه گذاری و ترکیب سرمایه وجود دارد یا خیر. بهره وران از جنبه های کاربردی این تحقیق می توانند مدیران شرکت ها ، تحلیلگران مالی، موسسات آموزسی و دانشجویان باشند که از نتایج این تحقیق در مطالعه تطبیقی و دیگر تحقیقات مالی استفاده خواهند کرد و با سرمایه گذاران ، مدیران سرمایه گذاری و تامین کنندگان مالی باشند که می توانند از نتایج این تحقیق جهت تحلیل بهتر وضعیت شرکت های مورد نظر خود استفاده نمایند.
7-1 چارچوب نظری
از ديدگاه نظري اهميت سود تقسيمي در تعيين قيمت سهام امري واضح است. اسناد و مدارك تجربي زيادي وجود دارد كه اين نظريه را تأكيد مي كند (شباهنگ، ١٣٧٦ ). در مواردي عكس اين مسئله نيز در مورد شركت هايي كه سود سهام خود را كاهش داده و يا کلاپرداخت نكرده اند، اما در حال رشد (انجام سرمايه گذاري هاي جديد) هستند، مشاهده شده است.
شرکت هایی که با عدم اطمینان عمده ای در جریان وجوه نقد روبر هستند از ترس مواجه با کمبود نقدینگی در آینده به احتمال زیاد سود نقدی کمتری پرداخت می کنند. برای شرکت هایی که با عدم اطمینان در جریان وجه نقدی آتی روبرو هستند تامین مالی از منابع خارجی به طور واضح پر هزینه تر از تامین مالی از منابع داخلی شرکت می باشد زیرا این شرکت ها از لحاظ تامین مالی خارج از شرکتی دارای محدودیت هایی هستند و موسسات اعتباری با ت
وجه به وضعیت مالی و نقدینگی این شرکتها احتمالا نرخ بهره بالاتری را برای اعطای منابع مالی خواستار خواهند شد . بنابر این شرکت های فوق برای تامین مالی نیاز به منابع داخلی دارند پس سود نقدی کمتری می توانند به سهامداران پرداخت کنند ( شان و سا، 2009، ص4).
در نتیجه ما در این تحقیق به بررسی تاثیر عدم اطمینان در وجه نقد بر سیاست پرداخت سود می پردازیم.
همچنین ما در این تحقیق تاثیر عدم اطمینان در وجه نقد بر سیاست تقسیم سود را با دیگر عوامل با
لقوه موثر بر سیاست پرداخت سود مقایسه می کنیم. طبق تحقیقات انجام شده قبلی، این عوامل بالقوه شامل ترکیب سرمایه و فرصت های سرمایه گذاری می باشد.
دو نظريه متفاوت در ارتباط با اهميت سياست پرداخت سود سهام وجود دارد. نظريه اول كه با عنوان مكتب بازارهاي ناقص مورد اشاره قرار مي گيرد، سياست پرداخت سود سهام را مربوط و با اهميت تلقي می كند. اما در مورد نظريه دوم بايد گفت سياست پرداخت سود سهام اساسًا نامربوط و بي اهميت تلقی مي شود اين نظريه در مكتب بازارهاي كامل مطرح شده است. در مكتب بازارهاي ناقص استدلال مي شود كه عواملي نظير هزينه هاي مبادله، هزينه تحصيل اطلاعات، مسائل مالياتي و بويژه عدم كارايي اطلاعات بازار باعث مي شوند بازار كامل محسوب نشود و اهميت سياست پرداخت سود سهام را مورد تأكيد قرار مي دهد. بر خلاف تئوري بازارهاي ناقص، در مكتب بازارهاي كامل عقيده بر اين است كه سياست پرداخت سود سهام شركت ها اساسًا نامربوط و بدون اهميت است. پيروان مكتب مزبور استدلال مي نمايند كه هزينه تأمين مالي از منابع داخلي و خارجي يكسان است و بنابر اين ميزان و نوع سرمايه گذاري هاي واحد انتفاعي به منبع تأمين مالي بستگي ندارد. اين تئوري كه معمولا بر نتيجه گيري هاي تحليلي"موديگلياني و ميلر" مبتني است، استدلال مي كند كه در بازارهائي كه هزينه هاي مبادله اوراق بهادار و ماليات بر درآمد وجود ندارد، سياست پرداخت سود سهام نامربوط مي باشد. بطور خلاصه بنابر باور گروه مزبور ، قيمت سهام شركت ها در بورس ، به سياست تقسيم سودآنان بستگي ندارد (ون ه
ورن، ترجمه دستگير، ١٣٧1).
آيا مي توان درباره صحت نظريه هاي پيروان هر ي از دو تئوري مشروح بالا اظهار نظر كرد؟ به منظور پاسخ دادن به سئوال مزبور بهتر است به شواهد موجود استناد شود. تحقيقات استقرائي گسترده اي كه در اين زمينه در برخي كشورهاي صنعتي انجام شده است به نتايج متفاوتي رسيده است و برخي از تئوري بازارهاي كامل و برخي از تئوري بازارهاي ناقص پشتيباني كرده است.
قيمت اوراق بهادار برابر با ارزش فعلي جريان هاي نقدي آينده مي باشد و نيز اينكه دارندگان اوراق بهادار در اين محاسبه، ريسك مربوط به جريان هاي نقدي آتي را هم مد نظر قرار مي دهند. در مورد سهام عادي، اين جريان هاي نقدي شامل س
ود تقسيمي، كه سرمايه گذار انتظار دريافت آن را دارد و قيمت فروش مورد انتظار سهم مزبور مي باشد. از آنجا كه قيمت آينده سهم به جريان سود تقسيمي مورد انتظار (در مقاطع زماني آينده) بستگي دارد، بنابر اين از نظر اصولي مي توان
مطرح كرد كه قيمت سهم مي تواند تنها تابع جريان هاي سود تقسيمي مورد انتظار باشد. حال اين پرسش مطرح است كه از ديدگاه تئوريك چگونه مي توانيم اين واقعيت را بپذيريم كه تنها جريان سود تقسيمي مي تواند تعيين كنندة قيمت سهام باشد در حالي كه سرمايه گذاران به صورتي آشکار به سود شركت توجه زياد مي نمايند (جهانخاني و پارسائيان، ١٣84).
از ديدگاه نظري اهميت سود تقسيمي در تعيين قيمت سهام امري واضح است. اسناد و مدارك تجربي زيادي وجود دارد كه اين نظريه را تأكيد مي كند (شباهنگ، ١٣٧٦ ). در مواردي عكس اين مسئله نيز در مورد شركت هايي كه سود سهام خود را كاهش داده و يا کلاپرداخت نكرده اند، اما در حال رشد (انجام سرمايه گذاري هاي جديد) هستند، مشاهده شده است.
شرکت هایی که با عدم اطمینان عمده ای در جریان وجوه نقد روبر هستند از ترس مواجه با کمبود نقدینگی در آینده به احتمال زیاد سود نقدی کمتری پرداخت می کنند. برای شرکت هایی که با عدم اطمینان در جریان وجه نقدی آتی روبرو هستند تامین مالی از منابع خارجی به طور واضح پر هزینه تر از تامین مالی از منابع داخلی شرکت می باشد زیرا این شرکت ها از لحاظ تامین مالی خارج از شرکتی دارای محدودیت هایی هستند و موسسات اعتباری با توجه به وضعیت مالی و نقدینگی این شرکتها احتمالا نرخ بهره بالاتری را برای اعطای منابع مالی خواستار خواهند شد . بنابر این شرکت های فوق برای تامین مالی نیاز به منابع داخلی دارند پس سود نقدی کمتری می توانند به سهامداران پرداخت کنند ( شان و سا، 2009، ص4).
در نتیجه ما در این تحقیق به بررسی تاثیر عدم اطمینان در وجه نقد بر سیاست پرداخت سود می پردازیم.
همچنین ما در این تحقیق تاثیر عدم اطمینان در وجه نقد بر سیاست تقسیم سود را با دیگر عوامل بالقوه موثر بر سیاست پرداخت سود مقایسه می کنیم. طبق تحقیقات انجام شده قبلی، این عوامل بالقوه شامل ترکیب سرمایه و فرصت های سرمایه گذاری می باشد.
نتایج تحقیقات انجام شده در مورد سیاست تقسیم سود و وجه نقد در جدول 1-1 نشان داده شده است.
جدول (1-1) نتایج تحقیقات انجام شده در مورد ضریب واکنش سود
نتایج اصلی سال تحقیق محقق(محققین(
به این نتیجه رسیدند که شرکتهایی با سودآوری بالا و نرخ رشد کم تمایل دارند که سود بیشتری پرداخت کنند، اما شرکت هایی با سودآوری پایین و رشد بالا سعی می کنند سود های خود را نگهداری کنند و از منابع داخل شرکتی تامین مالی
استفاده کنند..
( فاما و فرنچ ،2001، ص43) 2001 فاما و فرنچ
شرکت ها وقتی که سود انباشته آنها قسمت عمده ای در بخش سرمایه آنهاست سود بیشتری پرداخت می کنند و ارتباط مهم و قوی بین سیاست پرداخ سود و ترکیب سرمایه وجود دارد.همچنین ارتباط بین سیاست پرداخت سود و ترکیب سرمایه قوی تر از ارتباط بین سیاست پرداخت سود و سایر متغیر های بررسی شده می باشد. (دی آنجلو و استولز ، 2006، ص 298) 2006 دی آنجلو و استولز
ارتباط منفی و مهم بین عدم اطمینان در جریان وجه نقد و سیاست تقسیم سود وجود دارد. همچنین این ارتباط مهم تر از تاثیر سایر عوامل باقوه تاثیر گذار بر سیاست پرداخت سود است.(شان وسا، 2009 ، ص 31)
2009 شان وسا
رابطه مثبتي بين نسبت پرداخت سود با سودآوری جريان نقدي و ماليات وجود دارد. هم چنين بين نسبت پرداخت سود با ريسك، مالكيت سهامداران نهادي، رشد و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتري رابطه منفي وجود دارد.
(محمد آميدو و جوشا آبور ، 2003،ص 137)
2003
محمد آميدو و جوشا آبور
با افزايش سودآوري، سودهاي نقدي نيز افزايش يابد و حتي با افزايش فرصت هاي سرمايه گذاري پرداخت اين سودها قطع خواهد شد. همچنین در بين متغيرهاي كنترل، اندازه شركت باعث كاهش نسبت پرداخت سود و بازده سود مي شد. شركت هايي كه سودآورتر بودند از نسبت پرداخت سود بالايي برخوردار بودند، هرچند كه اين تقسيم سود به نسبت كمتر از سود كسب شده بود. (كيمي هارادا و پاسكال گوئين، 2006، ص 418)
2006 كيمي هارادا و پاسكال گوئين
هر چه شركت ها از فرصت ها ي سرمايه گذار ي بيشتري برخوردار باشند، پيروي شركت از سياست انقباضي تقسيم سود بيشتر است .. (علي جهانخاني و سعيد قرباني ، 1384، ص 20) 1384 علي جهانخاني و سعيد قرباني
8-1 مدل تحلیلی تحقیق:
متغیرهای مدل
متغیر وابسته:
سیاست پرداخت سود(DV/E):
جهت سنجش سیاست پرداخت سود از نسبت سود پرداختی تقسیم بر سود کل استفاده شده است:
Dividends it
(1-1) pay-p it:
Earnings it
- pay-p it سیاست تقسیم سود شرکتi درسالt
Dividends it – سود پرداختی شرکتi درسالt
Earnings it – سود(زیان) شرکتi درسالt
متغیرهای مستقل:
1)عدم اطمینان در جریان وجه نقد( Cash-flow uncertainty): برای محاسبه عدم اطمینان در جریان وجه نقد طبق تحقیقات براو و گراهام و همچنین شان و سا از دو متغیر تغيير پذیری بازده داراییهای شرکت((ROAVOL و تغییر پذیری بازده س
هام شرکت (SRVOL) ، استفاده می شود.
(aبراو وگراهام برای محاسبه عدم اطمینان در جریان وجه نقد از متغیر تغییر پذیری بازده داراییهای شرکت(ROAVOL) استفده کردند که برابر با انحراف استاندارد نرخ بازده دارایی های شرکت طی 4 سال اخیرمی باشد، آنها استنباط می کنند که عدم اطمینان در جریان وجه نقد باعث بی ثباتی بازده دارایی های شرکت(ROA) می شود از این رو از تغییرپذیری بازده داراییها به عنوان نماینده ای برای محاسبه عدم اطمینان در جریان وجه نقد استفاده می شود. (براو و گراهام، 2005):
(2-1) ROAVOL it =STD(ROA)
ROAVOL it: تغییر پذیری نرخ بازده داراییها
STD(ROA): انحراف استاندارد 4 سال گذشته ROA شرکت
(bطبق تحقیق شان و سا در سال 2009 وقتی جریان وجه نقد همراه با عدم اطمینان باشد قیمت سهام و بازده سهام بی ثبات تر می شودد از این رو استفاده از متغیر تغییر پذیری بازده سهام شرکت SRVOL به عنوان نماینده ای برای سنجش عدم اطمینان در جریان وجه نقد دقیقتر است، SRVOL عبارت است از انحراف استاندارد بازده ماهانه سهام شرکت برای یک سال (شان و سا، 2009):
(3-1) SRVOL it =STD(R it)
R it :بازده ماهانه سهام شرکت
برای محاسبه بازده ماهانه سهام از فرمول زیر استفاده شده است:
(4-1)
- Rit بازده واقعی سهمi دردورهt
Pit- قیمت سهمi درپایان دورهt
Pit-1- قیمت سهمi درپایان دوره1-t
-Dit سود نقدی سهمi دردورهt
- درصد افزایش سرمایه از محل مطالبات و آورده نقدی سهام داران
- درصد افزایش سرمایه از محل اندوخته ها
C- مبلغ اسمی پرداخت شده سرمایه گذار بابت افزایش سرمایه(1000ریال)
2)ترکیب حقوق صاحبان سهام(contributed capital mix): ترکیب سرمایه به این نکته اشاره دارد که چه مقدار از بخش سرمایه در ترازنامه مربوط به سود(زیان) انباشته شرکت می باشد، دی آنجلو و استولز نشان دادند که هر چه نسبت سود (زیان) انباشته به کل حقوق صاحبان سهام بیشترباشد شرکت بالغ تر بوده و سود بیشتری پرداخت خواهد کرد و بالعکس. به منظور محاسبه ترکیب سرمایه یا ترکیب حقوق صاحبان سهام طبق تحقیق دی آنجلو و استولز(2006)، از
معادله زیر استفاده می شود:
it RE
(5-1) = contributed capital mix
TE it
RE it : سود(زیان) انباشته شرکت i برای سالt
TE it: کل سرمایه شرکتi در سال t
3)فرصت های سرمایه گذاری (Investment opportunities): طبق نظر فاما و فرنچ(2001) شرکت هایی که فرصت های سرمایه گذاری زیادی دارند ، نیازمندیشان به وجه نقد نیز بیشتر است بنابر این سود نقدی کمتری
توزیع می کنند، در این تحقیق از نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سرمایه شرکت به منظور سنجش فرصت های سرمایه گذاری استفاده می شود:
ارزش بازار سرمایه شرکت
(6-1) MBR=
ارزش دفتری سرمایه شرکت
متغیر های کنترل:
متغیر های کنترل در این تحقیق شامل سودآوری(ROA) ،اندازه شرکت و میزان وجه نقد نگهداری شده شرکت می باشد.
1-سودآوری عملیاتی (ROA): به منظور محاسبه سودآوری عملیاتی از متغیر بازده روی دارایی های شرکت استفاده می شود، که از طریق تقسیم درآمد عملیاتی بر کل داراییها به دست می آید:
سود(زیان)خالص عملیاتی
(7-1) ROA=
کل داراییها
2-اندازه شرکت: که برابر با لگاریتم کل داراییهای شرکت می باشد:
(8-1) Size=log( )
: کل داراییهای شرکت در سال
3- وجه نقد نگهداری شده(Cash): که برابر با وجه نقد بعلاوه سرمایه گذاری های کوتاه مدت است.
9-1 فرضیه های تحقیق
فرضیه اصلی 1: بین عدم اطمینان در جریان وجه نقد شرکت ها و سیاست پرداخت سود آنها ارتباط معنا داري وجود دارد.
فرضیه فرعی1-1: بین عدم اطمینان در جریان وجه نقد شرکت ها(طبق مدل شان و سا) و سیاست پرداخت سود آنها ارتباط معنا داري وجود دارد.
فرضیه فرعی2-1: بین عدم اطمینان در جریان وجه نقد شرکت ها(طبق مدل براو وگراه
ام) و سیاست پرداخت سود آنها ارتباط معنا داري وجود دارد.
فرضیه اصلی 2: بین ترکیب سرمایه شرکت ها و سیاست پرداخت سود آنها ارتباط معنی داری وجود دارد
فرضیه اصلی 3: بین فرصت های سرمایه گذاری شرکت ها و سیاست پرداخت سود آنها ارتباط معنی داری وجود دارد.
فرضیه اصلی 4: متغیر اندازه شرکت ، بر روابط بین سیاست تقسیم سود با عدم اطمینان در وجه نقد و ترکیب سرمایه و فرصت های سرمایه گذاری، تاثیر گذار است.
فرضیه اصلی 5: متغیر سودآوری(ROA) ، بر روابط بین سیاست تقسیم سود با عدم اطمینان در وجه نقد و ترکیب سرمایه و فرصت های سرمایه گذاری، تاثیر گذار است.
فرضیه اصلی 6: متغیر میزان وجه نقد نگهداری شده، بر روابط بین سیاست تقسیم سود با عدم اطمینان در وجه نقد و ترکیب سرمایه و فرصت های سرمایه گذاری، تاثیر گذار است.
10-1 تعریف واژگان و اصطلاحات
سنجش عملکرد
سنجش عملکرد از وظایف مدیریتی است كه عملكرد قسمتهاي مختلف به وسيله آن سنجيده مي شود وشاخصهاي گوناگوني جهت ارزيابي عملكرد بنگاه وجود دارد(رستگاري،1386،ص138).
عدم اطمینان در جریان وجه نقد
عبارت از اين موضوع است : شرکت هایی که با عدم اطمینان عمده ای در جریان وجوه نقد روبر هستند از ترس مواجه شدن با کمبود نقدینگی در آینده به احتمال زیاد سود نقدی کمتری پرداخت می کنند. برای شرکت هایی که با عدم اطمینان در جریان وجه نقدی آتی روبرو هستند تامین مالی از منابع خارجی به طور واضح پر هزینه تر از تامین مالی از منابع داخلی شرکت می باشد زیرا این شرکت ها از لحاظ تامین مالی خارج از شرکتی دارای محدودیت هایی هستند. بنابر این شرکت های فوق برای تامین مالی نیاز به منابع داخلی دارند پس سود نقدی کمتری می توانند به سهامداران پرداخت مي کنند.
سیاست پرداخت سود
سیاست پرداخت سود عبارت است از نسبت سود پرداختی(سود نقدي) تقسیم بر سود کل .
ترکیب سرمایه
ترکیب سرمایه به این نکته اشاره دارد که چه مقدار از بخش سرمایه در ترازنامه مربوط به سود(زیان) انباشته شرکت می باشد .
فرصت های سرمایه گذاری
شرکت هایی که فرصت های سرمایه گذاری(گزينه هاي مختلف براي سرمايه گذاريهاي سود ده) زیادی دارند ، نیازمندیشان به وجه نقد نیز بیشتر است ،بنابر این سود نقدی کمتری توزیع می کنند، در اینجا از نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری سرمایه شرکت به منظور سنجش فرصت های سرمایه گذاری استفاده می شود.
اندازه شرکت
كه در سه بخش كوچك،متوسط و بزرگ طبقه بندي مي شود ) با استفاده از لگاريتم طبيعي كل دارييها).
سودآوری
سودآوری عملیاتی از تقسيم متغیر بازدهي روی دارایی های شرکت به دست مي آيد، که از تقسیم درآمد عملیاتی بر کل داراییها نيز مي توان استفاده كرد.
میزان وجه نقد نگهداری شده
برابر با وجه نقد بعلاوه سرمایه گذاری های کوتاه مدتي كه يك شركت براي پاسخگويي به نيازهاي كوتاه مدت براي وجوه نقد نگهداري مي نمايد.
فصل دوم
مروری بر ادبيات تحقيق
1-2 مقدمه
تضاد منافع سهامداران با مدیریت کلی از موضوعات مهمی است که طی دهه های اخیر مورد توجه محققین و سرمایه گذاران بوده است.در راستای این معظل پژوهش های مرتبط با حاکمیت
شرکتی راهکار هایی را برای کاهش و حل این مسأله ارائه می کند. یکی از روش های کنترل و حاکمیت شرکتی تعیین نوع ساختار مالکیت و ترکیب بهینه آن می باشد این مبحث بر پایه تئوری نمایندگی و نیز توجه به مسئولیت های اجتماعی مدیران وسهامداران عمده استوار است. بنابراین حاکمیت شرکتی با نشانه گرفتن اولین گروه ذی نفعان در شرکت ها یعنی هیأت مدیره و ساختار و مالکیت شرکت به دنبال آن است که هیأت مدیره و
سهامداران در دسته یابی به بازده سرمایه گذارشان اطمینان کسب کنند. با توجه به اینکه سازمان های امروزی به منظور کاهش تعارض بین سهامداران و مدیریت بالاخص سهامداران عمده، تضاد مناظر در عین سهامداران و مدیران افزایش می یابد، تا جائیکه ممکن است برابر نظارت و کنترل بر عملکرد مدیریت شرکت نداشته وارد کند ( احمدوند 1385 )
تقسیم سود، از جمله استراتژی کوتاه مدت وبلند مدت شرکت هاست که آثار آن در هر سال مالی در مجامع عمومی شرکت آشکار می گردد و بر پایه آن عملکرد ارزیابی می شود. سیاست تقسیم سود، خط مشی است که بر پایه پرداخته، نحوه تأمین و دیگر موضوعات مرتبط با آن مدون مکتوب و به مجمع عمومی سهامداران ارائه می شود. ( رهنما رود پسشتی و دیگران 1385 )
در این فصل ابتدا ادبیات موضوعی در خصوص سیاست تقسیم سود و جریان وجه نقد پرداخته شده سپس در انتهای فصل به تحقیق های گذشته داخلی و خارجی و نتایج آن نیز اشاره گردیده است.
2-2 بخش اول _جریان وجه نقد وعدم اطمینان در جریان وجه نقد
1-2-2 اهمیت فوق العاده جریانهای نقدی عملیاتی
تداوم حیات واحد تجاری بر این وابسته است که بخش اعظم از جریانهای نقدی آتی آنها ناشی از فعالیتهای عملیاتی باشد. کسری جریانهای نقدی ناشی از عملیات مبین این مطلب است که واحد تجاری نتواند این کسری را از طریق سایر منابع مالی و سر مایه گذاری تامین نماید.
در حقیقت توانایی یک موسسه در افزایش وجه نقد از طریق فعالیتهای مالی (منظور اخذ وام و استقراض) وابستگی زیادی به وجه نقد بدست آمده از عملیات دارد.
اصولا بستانکاران و سهامداران در موسساتی تمایل به سرمایه گذاری دارند که آن موسسه وجه نقد کافی برای پرداخت بدهی ها در سررسید وسود سهام را داشته باشد.
2-2-2 تاریخچه صورت وجه نقد
با ایجاد شرکتهای بزرگ و افزایش تعداد سهامداران تقریباَ امکان کنترل مستقیم واحدها توسط سهامداران منتفی شد و مدیران منتخب آزادی زیادی را در جهت بکارگیری منابع اقتصادی واحدها بدست آوردند و به تدریج تاکید گزارشگری مالی از تهیه اطلاعات برای طلبکاران جای خود را به تهیه اطلاعات برای سهامداران داد . با تغییر نرخ استفاده کنندگان از صورت های مالی ، هدف از تهیه نیز تغییر یافت . هدف از تهیه صورت های مالی در این دوره ارزیابی وظیفه مدیران تلقی می شد.
اندازه گیری سود( به عنوان ابزار ارزیابی عملکرد مدیران ) که تا آن زمان از طریق گزارش وضعیت مالی صورت می گرفت بتدریج مورد تردید واقع شد زیرا چگونگی تحصیل سود برای ارزیابی وظیفه مدیران با اهمیت تلقی می شد از این زمان به بعد صورت حساب سود و زیان در میان صورت های مالی جایگرفت طی سالیان متمادی ترازنامه و سود و زیان همراه با یادداشتهای پیوست و جداول مربوطه ، مجموعه صورت های مالی را تشکیل می داد .
در این میان نیاز به صورت های مالی دیگری نیز مشهود بود که مدیریت وجه نقد را ارائه نماید.با مواجه شدن با این مسئله تحقیقات و اظهارنظرهای رسمی توسط مراجع تدوین کننده استانداردهای حسابداری در مورد ضرورت تهیه "صورت گردش وجوه" و انواع مختلف آن گردیده است در گذشته برخی از واحدهای تجاری به منظور برآوردن نیاز استفاده کنندگان به همراه صورت های مالی سالانه خود صورتی تحت عنوان صورت منابع و مصارف وجوه تهیه و ارائه می کردند تهیه و ارائه صورت مزبور الزامی نبوده و برداشت هایی که از واژه وجوه می شود نیز بسیار متفا
وت بوده مثلاَ عده ای برداشتی که از وجوه می کردند تنها وجه نقد را شامل می شد و عده ای دیگر وجوه را به معنای سرمایه در گردش به کار می برند گروهی نیز وجوه را به مفهوم فراگیر آن یعنی تمام منابع مالی مورد استفاده قرار می دادند (طاهری ازبرمی،41،1385).
پس از بررسی های بسیار تصمیم گرفته شد که صورت تغییرات در وضعیت مالی به جای صورت منابع و مصارف وجوه تهیه شود و از آنجا که در این صورت های مالی نیز مفهوم تمام منابع مالی از واژه وجوه گرفته شده بود و مفهوم های مختلفی از این واژه وجود داشت و قابلیت مقایسه این صورت های مالی در بین واحد های تجاری مختلف وجود نداشت و هر یک مبانی خاصی را به کار می بردند، صورت جریان های نقدی جایگزین صورت تغییرات
در وضعیت مالی شد.
در سال 1961 انجمن CPA(انجمن حسابداران رسمی آمریکا) با شناسایی اهمیت این صورت های مالی ناگزیر، از تحقیق در این زمینه شد که حاصل این کوشش ، انتشار بولتن (بررسی تحقیق )شماره (2 ) مطالعه تحقیقات حسابداری تحت عنوان "صورت تجزیه و تحلیل جریانهای نقدی و صورت گردش وجوه " که توسط دکتر " پری میسون "نوشته شده بود.
وی در این تحقیق بر محاسبه گردش وجوه نقد ناشی از فعالیت های عملیاتی که همان سود خالص بعلاوه هزینه های غیر نقدی است تاکید نمود به نظر میسون ، جامع ترین و در نتیجه مفید ترین تعریفی که می توان برای وجوه قائل شد ، مفهوم "تمامی منابع مالی "است .
در سال 1963 " هیئت تدوین اصول حسابداری آمریکا "به منظور فراهم کردن استانداردهایی برای تهیه و ارائه این صورت مالی ، بیانیه شماره (3) خود را انتشار داد در این نظریه توصیه شده بود که نام این صورت مالی به "صورت منابع و مصارف وجوه " تغییر یابد و به عنوان اطلاعات مکمل به همراه گزارشهای سالانه ارائه شود.
از آنجایی که در این بیانیه وجوه با تمامی منابع مالی تفسیر شده بود لذا این صورت مالی دربرگیرنده جنبه های مالی کلیه معاملات عمده صرف نظر از تاثیر مستقیم آنها بر روی وجوه بود بعنوان مثال می توان به خرید دارایی ثابت در مقابل صدور اوراق قرضه اشاره نمود .درست است که در این رویداد وجهی رد و بدل نشده اما از جمله رویدادهایی است که می باید در صورت منابع و مصارف وجوه منعکس می شد.
واکنش مثبت حرفه حسابداری در این باره منجر به انتشار بیانیه شماره 19 هیئت تدوین اصول حسابداری با عنوان "گزارشگری تغییرات در وضعیت مالی " در سال 1971 گردید.
به موجب این بیانیه ، بنگاه ها ملزم به تهیه و ارائه صورت تغییرات در وضعیت مالی به عنوان یکی از صورتهای مالی اساسی در گزارشات سالانه خود گردیدند.در تهیه این صورت مالی نیز وجوه به مفهوم تمامی منابع مالی تفسیر شده بود.در سال 1978 انجمن حسابداران رسمی امریکا بیانیه ای تحت عنوان "گزارشگری مالی و ارزیابی قدرت پرداخت دیون " را که توسط پروفسور گلوید نوشته شده بود، منتشر نمود.پروفسور گلوید در این بیانیه ایراداتی را به صورت تغییرات در وضعیت مالی مطرح نمود که عبارت است از :
1) اهداف صورت تغییرات در وضعیت مالی نامشخص است.
2) مفهوم تمام منابع مالی تعریف نشده است.
3) محاسبه"وجوه ناشی از عملیات " به روش غیر مستقیم برای عموم استفاده کنندگان از صورتهای مالی ،غیر قابل فهم است.
4) سرمایه در گردش مبنایی مناسب برای ارزیابی قدرت پرداخت دیون نیست.
در طی همین دوران جامعه حرفه ای شاهد عدم توانایی صورت تغییرات در و
ضعیت مالی بر مبنای سرمایه در گردش در ارزیابی قدرت پرداخت دیون بنگاه های تجاری بود بسیاری از موسسات علیرغم وجود سود خالص و سرمایه در گردش مناسب، ورشکست شدند.نمونه کلاسیک این مساله شرکت دیلیو . تی . گرانت بود.(همان منبع،44)
این گونه نارسایی ها سبب شد تا اعتبار دهندگان و سرمایه گذاران به این نتیجه برسند که حسابداری تعهدی از جریان وجوه نقد بنگاه ها فاصله زیادی گرفته است.
وجود این مشکلات و همچنین حمایت و پشتیبانی حرفه ای از بکارگیری م
فهوم وجوه به عنوان جریان های نقدی ، منجر به انتشار استاندارد شماره 95 هیات تدوین استاندارد های حسابداری مالی امریکا تحت عنوان صورت گردش وجوه نقد در سال 1987 گردید.
این استاندارد تعریف وجوه به عنوان سرمایه در گردش و به کارگیری مفهوم تمامی منابع مالی را لغو و در مقابل وجوه را به عنوان وجه نقد و معادل نقد تعریف و شکل جدیدی را جهت ارائه صورت گردش وجوه مطرح نمود.
آخرین تغییرات از مفهوم وجوه در بیانیه هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی امریکا آمده است.این مفهوم عموما شامل موجودی نقد یا سپرده های دیداری بعلاوه معادل نقد است.
3-2-2 وجه نقد و چارچوب نظری
هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی نسبت به ضرورت تهیه و افشای اطلاعات مربوط به گردش وجوه نقد دارای موضع گیری صریح و روشن می باشد.
این موضع با تعریف نیازهای استفاده کنندگان بالقوه از اطلاعات مالی آغاز می گردد.فرض شده است که تصور سرمایه گذاران ، وام دهندگان و کارکنان از بنگاه ، منبعی از وجه نقد است که منجر به تقسیم سود ، پرداخت بهره ، افزایش در ارزش بازار اوراق سرمایه ، باز پرداخت وامها ، پرداخت بهای کالا و خدمات و یا حقوق ودستمزد میگردد.
از آنجایی که اهداف سه گانه گزارشگری مالی عبارت اند از : 1) گزارشات مالی باید به نحوی تهیه شود که نیاز اطلاعاتی سرمایه گذاران فعلی و بالقوه ، بستانکاران و سایر تصمیم گیرندگان سرمایه گذاری را فراهم کند. 2) اطلاعاتی که درباره منابع و تغییرات در منابع موسسه را گزارش نماید. 3)اطلاعات مفیدی درباره جریانهای نقدی آتی گزارش نماید.
به همین لحاظ،هدف اصلی گزارشگری مالی که منعکس کننده علایق مشترک همه استفاده کنندگان بالقوه صورتهای مالی است.بر روی توانایی بنگاه در تامین جریانهای نقدی مطلوب متمرکز گردیده است.
بیانیه شماره (1) مفاهیم حسابداری مالی در این زمینه گفته است:
گزارشگری مالی باید اطلاعاتی در مورد چگونگی تحصیل یا پرداخت وجه نقد ، استقراض بازپرداخت آن ،معاملات مربوط به حقوق صاحبان سرمایه شامل تقسیم سود نقدی و سایر موارد توزیع منافع بنگاه بین صاحبان آن و سایر مواردی که ممکن است بر نقدینگی و قدرت پرداخت دیون آن تاثیر میگذارد، فراهم نماید.
اطلاعات مربوط به جریان های نقدی یا سایر جریان های وجوه می تواند در آشنایی با عملیات بنگاه ، ارزیابی فعالیت های تامین مالی ، ارزیابی نقدینگی ،قابلیت پرداخت دیون و تفسیر اطلاعات تهیه شده مفید و سودمند باشد.
این بیانیه نشان دهنده این مطلب بود که هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی توجه خود را به گزارشگری جریانهای نقدی و در نهایت انتشار بیانیه شماره95 معطوف نموده است .این حرکت هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی ناشی از برخی باورها و اعتقادات اعضای آن به شرح زیر بود:
ارزیابی بازار از موقعیت قابل پیش بینی یک بنگاه در تحصیل جریان های نقدی مطلوب بر قیمت های بازار اوراق بهادار آن تاثیر می گذارد، اگر چه ارزش بازار این اوراق تحت تاثیر عوامل گوناگونی چون شرایط عمومی اقتصادی ، نرخهای بهره ، روانشناسی بازار و غیره نیز قرار دارد که مربوط به یک بنگاه به خصوص نمی باش
د.(علی احمدی ،67،1386)
هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی در بیانیه مفاهیم حسابداری بیان نموده که صورت گردش وجوه نقد می بایستی دارای نقاط مثبتی باشد که به استفاده کنندگان در بر طرف نمودن نیازهایشان کمک نماید در این رابطه آمده است :
اطلاعات سودمندی را در مورد فعالیت های بنگاه در تحصیل وجه نقد از طریق عملیات جاری به منظور باز پرداخت بدهی ها ، تقسیم سود یا سرمایه گذاری مجدد به منظور حفظ یا توسعه ظرفیت عملیاتی ، در مورد فعالیت های تامین مالی چه از طریق استقراض و چه از طریق صاحبان سرمایه و همچنین در مورد فعالیت ها
ی سرمایه گذاری یا پرداخت های نقدی ارائه می کند. استفاده های مهم از اطلاعات مربوط به دریافت ها و پرداخت های نقدی جاری به منظور کمک کردن به دست یابی به عواملی همچون نقدینگی بنگاه ، انعطاف پذیری مالی ، سود آوری و ریسک می باشد.
4-2-2 حرکت به سوی جریانهای نقدی
بر همین اساس ، هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی در بررسی های اولیه خود در سال 1980 ، صورت گردش وجوه نقد را به عنوان اطلاعاتی مطلوب که می بایست به همراه سایر صورت های مالی ارائه شود ، معرفی نمود.
دلایل پشتوانه این نظریه توسط هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی به شرح زیر بیان شده است:
1-باز خورد جریان های نقدی واقعی را فراهم سازد .
2-کمک به تعیین رابطه بین سود حسابداری و جریان های نقدی
3-اطلاعاتی در مورد کیفیت و چگونگی سود فراهم آورد .
4-قابلیت مقایسه اطلاعات مندرج در گزارشگری مالی را ارتقاء دهد .
5-کمک به ارزیابی انعطاف پذیری و وضعیت نقدینگی
6-کمک به پیش بینی جریان های نقدی آتی .
کلیه دلایل فوق ، هر یک به نوعی به محدودیت های حسابداری تعهدی ارتباط می یابد .علی رغم وجود این محدودیت ها نمی توان گفت که اطلاعات حسابداری دارای بازده اطلاعاتی نمی باشد بلکه اطلاعات صورت جریان های نقدی در کنار سایر صورت های مالی گزارش شده اطلاعات بیشتری را به منظور تکمیل اطلاعات قبلی فراهم می نماید .در صورت اینکه جریان های نقدی ، جریانهای وجوه یا سود حسابداری کدامیک در مورد پیش بینی جریان های نقدی آتی بهتراند نمی توان نظر قطعی داد.فلسفه افشاء بر این اساس استوار است که اطلاعات مفید بالقوه به هزینه مربوط به تهیه و افشاء آن اطلاعات مورد بررسی قرارگیرد ، و در صورتی که منافع ناشی از ارائه آنها به مراتب بیش از هزینه تهیه و گزارش آنها باشد، افشاء شوند .بر این اساس صورت گردش وجوه نقد به عنوان یکی از مبانی اطلاعاتی سودمند مطرح است که هزینه تهیه و ارائه آن نیز بسیار اندک است ، زیرا اطلاعات مندرج در این صورت مالی چیزی بیش از تلخیص و طبقه بندی مجدد اطلاعات حسابداری مربوط به یک دوره مالی به شکل دیگر نیست .(زاهدی،29،1386)
بدیهی است که جریان های نقدی در ارزیابی جریان های نقدی گذشته ضروری می باشد همچنین این موضوع می تواند ابزاری برای پیش بینی جریان های نقدی آتی باشد.این مسئله از این بعد حائز اهمیت است که جریان های نقدی مورد انظار سرمایه گذاران و بستانکاران مستقیماَ به جریان های نقدی واحد تجاری مربوط می شود.(نکته اول) همانطور که جریان های نقدی در فهم جریان های نقدی واقعی که از عملیات جاری بدست آمده نیز ضرورت دارد (نکته دوم) به عبارت دیگر، رابطه بین سود حسابداری و جریان های نقدی می باشد.(نکته سوم) مربوط به اجزای نقدی سود حسابداری می باشد.بالاترین و بیشترین همبستگی میان سود حسابداری و جریان های نقدی بهترین کیفیت سودآوری است مفهوم کیفیت سودآوری انعکاس این واقیعت است که سود حسابداری درآمد و هزینه های تعهدی را نیز شامل می شود.
به عبارت دیگر کیفیت سود اصطلاحی است که بوسیله تحلیل گران مالی درتوصیف و تشریح این رابطه به کار برده می شود. همبستگی و رابطه بالا میان سود حسابداری و جریان های نقدی به مفهوم بهتر بودن کیفیت سود می باشد.
5-2-2 مدیریت نقدینگی ، توانایی واریز بدهی ها و انعطاف پذیری
از دیگر اهداف ارائه اطلاعات مربوط به جریان های نقدی، ارزیابی نقدینگی و توانایی واحد تجاری در پرداخت تعهداتش می باشد. نقدینگی عبارت است از توانایی نسبی در تبدیل دارایی ها به وجه نقد می باشد و گاهی اوقات به عنوان میزان نزدیکی دارایی ها به وجوه نقد قلمداد می شودو همچنین به ارتباط بین بدهی های کوتاه مدت و اقلام نقد و نزدیک به نقد نیز اطلاق می گردد.توانایی واریز تعهدات در مفهوم وسیعتر به توانایی وصول وجه نقد یا داشتن وجوه قابل دسترسی جهت هر هدف که ممکن است از طرف موسسه مورد نیاز باشد اطلاق می گردد.در معنای دقیق تر توانایی در پرداخت تعهدات عبارت است از توانایی واحد تجاری در پرداخت تعهدات خود در سررسید می باشد. مفهوم انعطاف پذیری مالی به معنای توانایی واحد تجاری در تحصیل وجه نقد طی زمان کوتاه به منظور بهره جویی از فرصته
ای مناسب و یا در برخورد با وقایع پیش بینی نشده است.هر سه مفهوم فوق الذکر در ارتباط با یکدیگر می باشد. لیکن مفهوم انعطاف پذیری دارای مفهوم گسترده تر از توانایی در پرداخت تعهدات و مفهوم توانایی در پرداخت تعهدات دارای مفهوم گسترده تر از نقدینگی است.توانایی پرداخت تعهدات برای تداوم فعالیت شرکت ضروری است.عدم پرداخت تعهدات ممکن است سبب ورشکستگی ،تسویه اجباری ، زیان برای صاحبان سهام و بستانکاران گردد (حسینی، 26،1385).
اطلاعات مربوط به وضعیت نقدینگی در ترازنامه نیز وجود دارد. طبقه بندی ترازنامه به دارایی های جاری و دارایی های غیر جاری می تواند در مورد وضعیت نقدینگی تا حدود کمی راهنما باشد.دلیلش این است که این نحوه طبقه بندی اشکالاتی دارد از جمله : هزینه معوق و بستانکاران از اقلام جاری هستند ولی اثری در جریانات وجه نقد آتی ندارند.سایر دارایی ها نیز از قبیل موجودی ها هم ممکن است به جریانات وجه نقد قابل تبدیل نباشند.
در گروه دارایی های جاری بعضی از اقلام در دوره زمانی کوتاهی تبدیل به نقد میشوند ولی تا هنگامی که مبنای ارزش گذاری دارایی ها به صورت کنونی باشد (به غیر ارزشگذاری بر مبنای ارزش خالص بازیافتنی ) ، برآورد و تعیین وجه نقد حاصل از دارایی ها غیر ممکن خواهد بود.ترازنامه بخش عمده ای از وضعیت نقدینگی را نشان نمی دهد بنابراین ترازنامه مقدار کمی از وضعیت نقدینگی و انعطاف پذیری را آشکار می نماید.اما از طرف دیگر صورت جریان های نقدی، بصیرت و بینش خوبی در مورد امکانات بالقوه ایجاد وجه نقد ناشی از عملیات را ارائه می نماید.
6-2-2 اهمیت جریان های نقدی
استفاده کنندگان صورت های مالی نیازمند اطلاعات در خصوص چگونگی ایجاد و مصرف وجه نقد توسط واحد تجاری هستند این نیاز صرف نظر از ماهیت فعالیت های واحد تجاری و تلقی یا عدم تلقی وجه نقد به عنوان محصول واحد تجاری وجود دارد ، چرا که علی رغم تفاوت این واحد ها از لحاظ فعالیت های اصلی درآمدزا، نیازها به وجه نقد عمدتاَ از دلایل مشابهی ناشی می شود به عبارت دیگر واحد های تجاری جهت هدایت عملیات ، تسویه تعهدات و پرداخت سود سهام تماماَ به وجه نقد نیازدارند.
جریانهای نقدی در یک واحد تجاری از اساسی ترین رویداد هایی است که اندازه گیریهای حسابداری بر اساس آنها انجام می پذیرد و چنین تصور می شود که بستانکاران و سرمایه گذاران نیز تصمیماتشان را بر همین اساس اتخاذ می نمایند.وجوه نقد از این نظر دارای اهمیت است که نشان دهنده قدرت خرید عمومی است ودر مبادلات اقتصادی به سهولت می تواند به سازمان ها و یا اشخاص مختلف جهت رفع نیازهای خاصشان و در تحصیل کالا و خدمات انتقال یابد.
اگرچه صورت جریان وجوه نقد اطلاعاتی را درباره جریان های وجه نقد واحد تجاری طی دوره مالی مورد گزارش ارائه می کند .لیکن اطلاعات مزبور جهت ارزیابی جریان های نقدی آتی وجه نقد کفایت نمی کند.برخی جریان های نقدی وجه نقد ناشی از معاملاتی است که در دوره های مالی قبل رخ داده و بعضاَ انتظار می رود منجر به جریان های وجه نقد دیگری در یکی از دوره های آتی گردد بدین لحاظ برای ارزیابی جریان های وجه نقد آتی ، صورت جریان وجه نقد معمولاَ باید توام با صورت های عملکرد مالی و ترازنامه و به طور کلی اقلام تعهدی به کار گرفته شده در صورت های مالی مورد استفاده قرار گیرد.(هاشمی،31،1384)
اقلام تعهدی (اقلام پرداخت نشده) معرف مبالغ تخصیص داده شده به دوره تجاری از بابت دریافت ها و پرداخت های آتی مورد انتظار برای خدمات است و اقلام انتقالی به دوره های آتی مبین مبالغ تخصیص داده شده به دوره های جاری و آتی از بابت دریافتی ها و پرداختی های گذشته برای کالاها و خدمات می باشد.
اقلام سود و ترازنامه که بر مبنای حسابداری تعهدی اندازه گیری شده است مبنای مفیدی از سنجش کارایی موسسه و اطلاعاتی مرتبط با پیش بینی فعالیت آتی واحد تجاری و پرداخت سود سهام فراهم می نماید.
اطلاعات تاریخی (اقلام تعهدی) مربوط به جریان وجوه نقد می تواند در قضاوت نسبت به مبلغ ، زمان و میزان اطمینان از تحقق جریان های وجوه نقد آتی به استفاده کنندگان صورت های مالی کمک کند اطلاعات مزبور بیانگر چگونگی ارتباط بین سودآوری واحد تجاری و توان جهت ایجاد وجه نقد و در نتیجه مشخص کننده کیفیت سود تحصیل شده توسط واحد تجاری است .علاوه براین تحلیل گران و دیگر استفاده کنندگان اطلاعات مالی اغلب به طور رسمی یا
غیر رسمی مدل هایی را برای ارزیابی و مقایسه ارزش فعلی جریان های وجه نقد می تواند جهت کنترل میزان دقت ارزیابی های گذشته مفید واقع شود و رابطه بین فعالیت های واحد تجاری و دریافت ها و پرداخت های آن را نشان دهد.
اطلاعات تاریخی (اقلام تعهدی ) گردش وجوه نقد همانند جریانات وجوه نقد بودجه شده اطلاعات مرتبطی را به تنهایی و یابه عنوان مکمل گزارشات مرسوم مالی برای سرمایه گذاران ، اعتباردهندگان و بستانکاران به منظور ارزیابی شرکت و پیش بینی سود های پرداختی مورد انتظار فراهم مینمایند.
3-2 بخش دوم _تركيب سرمايه و فرصت هاي سرمايه گذاري-
1. تعداد طرح ها یا فرصت های سرمایه گذاری سود آور:اگر شرکتی تعدادی زیادی طرح
سرمایه گذاری سود آور دارد، این امر باعث خواهد شد که نسبت سود تقسیمی (مطلوب) کاهش یابد و اگر تعداد طرح های سرمایه گذاری سودآور اندک باشند، عکس قضیه رخ خواهد داد.
2. امکان سرعت بحشیدن یا کند کردن آهنگ اجرای طرح: توان شرکت در سرعت بخشیدن به اجرا یا کند کردن آهنگ اجرای طرح، به شرکت امکان می دهد که به صورتی دقیق سیاست سود تقسیمی (مورد نظر) را به اجرا درآورد.
مزیت های مالی : تأمین مالی از طریق بدهی (انتشار اوراق قرضه، اخذ وام از بانک و...) دارای مزیت مالیاتی می باشد و موجب می شود تا هزینه مؤثر بدهی کمتر از هزینه اسمی آن شود. زیرا هزینه های بدهی از درآمد مشمول مالیات کسر شده و در عمل مالیات کمتری توسط شرکت ها پرداخت می گردد. به همین علت، بسیاری از شرکت ها ترجیح می دهند از طریق بدهی، تأمین مالی کنند و همین عامل سبب می شود تا بخش عمده ای از درآمد آنها، صرف بازپرداخت هزینه های بدهی گردد. در نتیجه، مبلغ قابل تقسیم بین سهام داران عملاً کاهش می یابد.
محدودیت های نقدینگی : در مواردی، صورتحساب سود و زیان شرکتی ممکن است نشان دهنده سود باشد، ولی عملاً نقدینگی لازم برای تقسیم سود موجود نباشد. این مشکل به خصوص در سالیان اخیر در بسیاری از شرکت های کشورمان مشاهده شده است. علت آن نیز انباشت سود خالص شرکت، در دارایی هایی از قبیل مطالبات و اسناد دریافتی و نیز موجودی کالا و سایر دارایی ها می باشد. استفاده از مبنای حسابداری تعهدی که شناخت درآمدها و هزینه ها را به محض تحقق آن ها و بدون توجه به دریافت ها و پرداخت های نقدی به عمل می آورد، مجبور به عدم تقسیم سود نماید.
وضعیت سهامداران : با توجه به آن که در خیلی از کشورها، منبع اصلی درآمد افراد را سود سالانه سهام آنها تشکیل می دهد، عدم تقسیم سود می تواند موجب تبعات نامطلوبی برای سهام داران گردد. در این حالت، سهامداران بدون توجه به موارد فوق، ممکن است در مجامع عمومی سالانه، خواهان تقسیم سود سهام شوند.
سایر منابع سرمایه
1. هزینه فروش سهام جدید :اگر شرکتی نیاز به تأمین مالی طرح خاصی دارد، می تواند آن را از محل سود انباشته تأمین کند یا اینکه سهم عادی جدید منتشر نمایند. اگر هزینه انتشار (که باید اثر پیام های منفی که در سایه انتشار سهام مخابره می شود، نیز در آن منظور می شود) بسیار بالاست، به آن صورت هزینه انتشار سهام جدید بسی بیش از Ks خواهد شد که در نتیجه بهتر است نسبت سود تقسیمی را در سطح پائین تری تعیین کرد و پول لازم را از محل سود خالص (نگه داری سود در شرکت تأمین نمود و نه اینکه اقدام به انتشار سهام عادی جدید کرد. از سوی دیگر، برای شرکتی که هزینه انتشار سهام پائین است، می توان نسبت سود تقسیمی را در سطح بالاتری تعیین کرد. هزینه انتشار، در شرکت های مختلف فرق می کند (برای مثال که در شرکت های کوچک درصد هزینه های انتشار معمولاً بالاست.) بنابراین، آنان می کوشند نسبت به سود پرداختی را در سطح پائین تر تعیین و حفظ نمایند.
2. توانایی در جایگزین کردن اوراق قرضه با سهام جدید: یک شرکت جدید می تواند برای اجرای یک طرح جدید از محل انتشار اوراق قرضه یا سهام سرمایه لازم را تأمین نماید همان گونه که در بالا گفته شد، پائین بودن هزینه انتشار سهام برای شرکت این امکان را به وجود می آورد که سیاست سود تقسیمی انعطاف پذیی بیشتری داشته باشد، زیرا می توان سرمایه لازم را از محل سود انباشته و یا با فروش سهام جدید تأمین نمود. در حالت های زیر این وضع برای انتشار اوراق قرضه صادق خواهد بود : اگر سود خالص نوسان داشته باشد شرکت می تواند با استفاده از یک نسبت بدهی ها، سود تقسیمی مورد انتظار را پرداخت کند. (البته بدون اینکه هزینه های مربوطه افزایش شدید یابد، باید بتواند نسبت بدهی ها را تعدیل نماید).
3. اعمال کنترل: اگر مدیریت نگران اعمال کنترل باشد علاقه ای به فروش سهام جدید نخواهد داشت، که در آن صورت شرکت مقدار بیشتری سود را نگه می دارد. ولی اگر سهامداران درخواست سود تقسیمی بیشتری نمایند و در برابر اعمال قدرت مدیر ایستادگی کند، در آن صورت سود تقسیمی افزایش خواهد یافت. 1993 همین عامل باعث شد که شرگت کرایسلر سود تقسیمی خود را افزایش دهد.
اثر سیاست تقسیم سود بر Ks
Ks را می توان در چهارچوب چهار عامل مورد توجه قرار داد (1) میل یا خواست
سهامداران به کسب درآمدهای کنونی، و نه آینده، (2) ریسک مورد تصور از سود تقسیمی، در مقایسه با سود سرمایه و (3) مزیت مالیاتی حاصل از سود سرمایه نسبت به سود تقسیمی، و (4) محتوای اطلاعاتی سود تقسیمی (اطلاعاتی که این سود مخابره خواهد کرد). تنها یادآور می شویم که در شرکت های مختلف، با توجه به ترکیب سهامداران کنونی و آینده، اهمیت هر یک از این عامل ها، از نظر اثری را که بر Ks می گذارند (در شرکت های مختلف) فرق می کند.
ریسک
ریسک و بازده در سرمایه گذاری و تأمین مالی همیشه با هم هستند و نمی توان
آنها را جدا از هم فرض کرد چرا که تصمیمات مربوط به سرمایع گذاری خود ریسک را در نظر داشته بشند، تجزیه و تحلیل گران مدرن سرمایه گذاری منابع ریسک را که باعث تغییر و پراکندگی در بازده می شود به دو دسته تقسیم می کنند.
آن دسته از ریسک هایی که ماهیتاً وجود دارند از قبیل ریسک بازار یا ریسک نوسان نرخ بهره و آن دسته از ریسک هایی که برای اوراق خاصی وجود دارد از قبیل ریسک مالی و ریسک تجاری در پایین به این دو نوع ریسک پرداخته شده است.
یک راه منطقی برای تقسیم ریسک کلی به اجزاء آن، تمایز میان اجزاء کلی (بازار) و اجزاء خاص (اوراق خاص) است. این دو نوع ریسک را که تجزیه و تحلیل گران مدرن به آنها ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک می گویند به صورت زیر می توان نشان داد :
ریسک غیر سیستماتیک + ریسک سیستماتیک= ریسک کل
ریسک غیر سیستماتیک : آن قسمت از تغییر پذیری در بازده کلی اوراق بهادار را که به تغییر پذیری کلی بازار بستگی ندارد ریسک غیر سیستماتیک می گویند. این نوع ریسک منحصر به اوراق بهادار خاصی است و به عواملی همچون ریسک غیر سیستماتیک برخوردار هستند ولی سهام عادی بیشتر با این نوع ریسک مرتبط است. این نوع ریسک را می توان با ایجاد پرتفولیو کاهش داد.
ریسک سیستماتیک : سرمایه گذاران می توانند با تشکیل پرتفولیو قسمتی از ریسک کلی را که به بازار ربطی ندارد کاهش دهند. آن قسمت از ریسک که باقی می ماند غیر قابل کاهش و ریسک مربوط به بازار است. اگر بازار سهام به سرعت افت داشته باشد. بیشتر سهام ها را تحت تأثیر قرار می دهد و برعکس. این تغییرات بدون توجه به رفتار یک سرمایه گذار خاص رخ می دهد و برای کلیه سرمایه گذاران بحران ساز است.
تغییر ناپذیری در بازده کلی اوراق بهادار، مستقیماً به تغییرات بازار یا اقتصاد بستگی دارد که به آن ریسک سیستماتیک یا ریسک بازار گفته می شود. معمولاً تمامی اوراق بهادار تا حدودی از ریسک سیستماتیک برخورداند (اعم از اوراق قرضه و سهام) برای اینکه ریسک سیستماتیک دربرگیرنده ریسک های تورم، بازار و نرخ بهره است.
نسبت های سودآوری) - اوجین اف و همکاران ،1930)
از جمله عوامل مؤثر بر سیاست تقسیم سود شرکت می توان به نسبت های سودآوری اشاره نمود زیرا سودآوری نتیجه محض کاربرد سیاست ها و اتخاذ تصمیم هاست. نسبت سودآوری مجموعه اثرهای نقیدنگی، مدیریت بر دارایی ها و استفاده از وام در عملیات را نشان می دهد.
از موارد مربوط به سود آوری می توان به اقلام زیر اشاره نمود :
1. حاشیه سود فروش
2. قدرت کسب سود دارایی ها
3. بازده کل دارایی ها
4. بازده حقوق صاحبان سهام یا ارزش ویژه
نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری(همان منبع ،ص98)
نسبت قیمت بازار سهام به ارزش دفتری می تواند دیدگاه سرمایه گذاران در مورد شرکت را ارائه نماید. شرکت هایی که نسبت بازده حقوق صاحبان سهام نسبتاً بالایی داشته باشند هر سهم خود را چند برابر ارزش دفتری می فروشند. (در مقایسه با شرکت هایی که این نسبت کمتر است).
با توجه به بحث هایی که درباره تصمیم های مربوط به سیاست سود تقسیمی نموده ایم، آشکار است که همواره باید از قضاوت فردی و آگاهانه استفاده کرد و نباید تصمیم ها را بر مبنای مقررات و قواعد
کمی گذاشت. با وجود این، مدیران مالی برای اینکه در مورد سود تقسیم
ی تصمیمی بخردانه اتخاذ نمایند، ناگزیرند همه بحث های بخش های بالا ا مورد توجه قرار دهند.
