بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش به بررسی رابطهی افق سرمایهگذاری سرمایهگذاران نهادی شرکت و نوسانهای غیرسیستماتیک آن پرداخته شد. با توجه به اهداف، انگیزهها و رفتارهای متفاوت در بین سرمایهگذاران نهادی و نقش متفاوتی که میتوانند در ایجاد نوسانهای غیرسیستماتیک سهام ایجاد کنند؛ با تفکیک این سرمایهگذاران به دو دستهی سرمایهگذاران نهادی با افق سرمایهگذاری کوتاهمدت و سرمایهگذاران نهادی با افق سرمایهگذاری بلندمدت، به طور جداگانه به بررسی رابطهی درصد مالکیت هریک از این سرمایهگذاران با نوسانهای غیرسیستماتیک سهام پرداختیم. بدین منظور 131 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای -1390 - 1394 جمعا به مدت 5 سال - به عنوان نمونه پژوهش انتخاب گردید.
نتایج حاصل حاکی از این است که سرمایهگذاران نهادی هم در سطح کلی و هم در سطح سرمایهگذاران نهادی بلندمدت رابطه مستقیم و معناداری با نوسانهای غیرسیستماتیک سهام شرکتهای بورسی داشته و با افزایش میزان حضور سرمایهگذاران نهادی در سطح کلی و یا سرمایهگذاران نهادی بلندمدت در ساختار مالکیت شرکتها بر نوسانهای غیرسیستماتیک سهام آنها افزوده میشود. با این وجود نتایج بدست آمده گویای آن است که سرمایهگذاران نهادی کوتاه مدت رابطه معناداری با نوسانهای غیرسیستماتیک سهام شرکتها نداشته و افزایش یا کاهش سرمایهگذاران نهادی کوتاه مدت رابطه با اهمیتی با نوسانهای غیرسیستماتیک سهام شرکتهای بورسی ندارد. بنابراین نتایج پژوهش به طور کلی بیانگر رابطه مستقیم و معنادار افق سرمایهگذاری سرمایهگذاران نهادی با نوسانهای غیرسیستماتیک شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد.
کلیدواژهها: سرمایهگذاران نهادی کوتاه مدت؛ سرمایهگذاران نهادی بلندمدت؛ افق سرمایهگذاری؛ نوسانهای غیرسیستماتیک.
.1 مقدمه
در مدل قیمتگذاری داراییهای سرمایهای فرض میشود که ریسک غیرسیستماتیک از طریق تنوعبخشی حذف میشود. ولی اغلب سرمایهگذاران به دلایل متعدد، پرتفوی متنوع نگهداری نمیکنند. سرمایهگذاران اغلب ریسک گریزند و همواره تمایل به کسب بیشترین بازدهی و تحمل کمترین ریسک را دارند. به همین جهت مطالعه و بررسی ریسک غیرسیستماتیک و عوامل موثر بر آن میتواند در اتخاذ بسیاری از تصمیمات بازار سرمایه مفید و راهگشا باشد. یکی از عواملی که به نظر میرسد با نوسانهای غیرسیستماتیک رابطه داشته باشد حضور سرمایهگذاران نهادی در ترکیب مالکان شرکت میباشد. در سالهای اخیر سهام تحت مالکیت سهامداران نهادی به طور چشمگیری افزایش یافته است - الیاسیانی و جین جیا، . - 2008
سرمایهگذاران نهادی یکی از بازیگران اصلی در بازار سرمایه هستند. این سرمایهگذاران با پیادهسازی حاکمیت شرکتی میتوانند شفافیت اطلاعاتی را افزایش داده و از عدم تقارن اطلاعاتی بکاهند و به تقویت هرچه بیشتر بازار سرمایه کمک کنند. موضوعی که حائز اهمیت است توجه به این نکته میباشد که سرمایهگذاران نهادی به صورت یک گروه همگن نیستند و تفاوتهای بسیاری در ترجیحات و خصوصیات آنها وجود دارد. نادیده گرفتن این ناهمگونی بین سرمایهگذاران نهادی و مطالعه آنها به شکل یک گروه میتواند نتایج گمراهکنندهای به دنبال داشته باشد.همه سرمایهگذاران نهادی انگیزه مشابهی ندارند و بر اساس شواهد حاصل از تحقیقات پیشین - نظیر نویسی1 و نایکر2،2006، کرنت و همکاران3، 2007 و ... - تأثیر سرمایهگذاران نهادی بر رویههای اتخاذ شده شرکت با هم مشابه نبوده و انگیزههای یکسانی برای نظارت بر این رویهها ندارند.
بر این اساس میتوان سرمایهگذاران نهادی را با توجه به افق سرمایهگذاری آنها به دو دسته سرمایهگذاران نهادی کوتاهمدت و بلندمدت تقسیم کرد. با توجه به این موضوع که سرمایهگذاران نهادی کوتاهمدت دارای گردش پرتفوی بالایی بوده و استراتژی معاملاتی لحظهای دارند اما سرمایهگذاران نهادی بلندمدت دیدگاه بلندمدت داشته و دارای گردش پرتفوی پایین میباشند؛ تفکیک انواع سرمایهگذاران نهادی از منظر افق سرمایهگذاری آنها و نقش متفاوتی که میتوانند در ایجاد نوسانهای غیرسیستماتیک سهام ایجاد کنند ضروری به نظر میرسد. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که آیا ویژگیها، اهداف، انگیزهها و رفتارهای متفاوت در بین سرمایهگذاران نهادی و تفکیک آنها از منظر افق سرمایهگذاری به دو دسته کوتاهمدت و بلندمدت میتواند اثرات متفاوتی بر نوسانهای غیرسیستماتیک سهام پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران داشته باشد یا خیر.
.2 مبانی نظری و مروری بر مطالعات گذشته
نوسانهای غیرسیستماتیک4 منجر به ریسکی میشود که به آن ریسک غیرسیستماتیک سهم گفته میشود. ریسک غیرسیستماتیک مختص یک شرکت یا صنعت میباشد و ناشی از عوامل و پدیدههایی مانند اعتصابات کارگری، عملکرد مدیریت، رقابت تبلیغاتی، تغییر در سلیقه مصرف کنندگان و غیره میباشد. یکی از عواملی که به نظر میرسد با نوسانهای غیرسیستماتیک رابطه داشته باشد حضور سرمایهگذاران نهادی به عنوان مالکان سرمایه در ترکیب سهامداران شرکت میباشد. سرمایهگذاران نهادی، مؤسسات و شرکتهای بزرگ نظیر: بانکهای سرمایهگذاری، شرکتهای بیمه، صندوقهای سرمایهگذاری، بازنشستگی و مؤسسات مالی هستند - بوشی5، 1998 و هاین. - 1995 6
در سالهای اخیر سهام تحت مالکیت این سرمایهگذاران به طور چشمگیری افزایش یافته است. بوهل و همکاران7 بیان میکنند که سرمایهگذاران نهادی یکی از بازیگران اصلی در بازار سرمایه هستند که استفاده آنها از تواناییهایشان تابعی از میزان سرمایهگذاری آنهاست. لذا میزان مالکیت نهادی این سرمایهگذاران میتواند با نوسانپذیری بازده سهام در ارتباط باشد. مالکیت نهادی به احتمال زیاد به سه دلیل بر ریسک غیرسیستماتیک شرکتها تأثیرگذار میباشد: سرمایهگذاران نهادی به صورت جمعی رفتار میکنند، سرمایهگذاران نهادی در مقایسه با سرمایهگذاران انفرادی، دفعات بیشتری مبادله میکنند و مبادلات سرمایهگذاران نهادی، حرکت قیمتها را به دنبال دارد - دنیس و استریکلند8، . - 2005 در تحقیقات پیشین وجود رابطه بین حضور سرمایهگذاران نهادی در ترکیب مالکان شرکت و نوسانهای غیرسیستماتیک مورد بررسی قرار گرفته است - از جمله : کمپل2001 9، دنیس2004 10، سیاس1996 11 ، زو2003 12 و ژانگ. - 2010 13
هرچند نتایج این تحقیقات در مواردی با هم متناقض بودند اما همانطور که اشاره کردیم همه سرمایهگذاران نهادی مشابه هم نبوده و انگیزه یکسانی برای نظارت فعالانه بر مدیریت ندارند - کرنت و همکاران، . - 2007 این سرمایهگذاران تنوع بسیاری در رفتارهای معاملاتی خود داشته و اهداف متفاوتی را در شرکت دنبال میکنند. به همین دلیل نادیده گرفتن این عدم تجانس بین سرمایهگذارن نهادی و مطالعه آنها به شکل یک گروه کلی میتواند نتایج مخدوشی ایجاد کند. از این رو در ادامه، سرمایهگذاران نهادی را از نظر افق سرمایهگذاری آنها به دو دسته کوتاه مدت و بلندمدت تقسیم کرده و به طور جداگانه هرکدام را مورد بحث قرار میدهیم.
سرمایهگذاران نهادی با افق سرمایهگذاری بلندمدت14
این سرمایهگذاران دیدگاه بلندمدت داشته، دارای گردش پرتفوی پایین هستند و عملکرد بلندمدت شرکت را مدنظر دارند. گردش پایین سبد سهام سرمایهگذاران بزرگ بیانگر انگیزه آنها برای نگهداری سهام و تشویق مدیران به بهبود عملیات و افزایش ثروت سهامداران است. این سهامداران با نظارت فعالانه بر مدیریت و تصمیمات وی، انگیزههایی را برای مسئولیتپذیری بیشتر مدیریت فراهم میآورند و انگیزه زیادی برای داشتن نماینده در هیئتمدیره شرکت سرمایه پذیر دارند. دلایل متعددی برای نظارت فعال این نوع مالکان نهادی وجود دارد. اول این که اگرچه این مالکان اختیار فروش سرمایهگذاری هایشان را دارند، ولی بزرگی سرمایه آنها به حدی است که سهام در اختیارشان بدون تحت تأثیر قرار دادن قیمتهای سهام و کاهش ارزش آن قابلفروش نیست و بنابراین، آنها مجبورند که استراتژی بلندمدتی را بپذیرند و این باعث انگیزه بیشتر آنها برای نظارت فعالانه مدیر میشود. دوم اینکه نسبت به سهامداران کوچک توانایی بالاتری برای ارزیابی دقیقتر و کاراتر صورتهای مالی دارند، چون اکثر آنها از میان سرمایهگذاران نهادی و سازمانها و شرکتهای بزرگ هستند که امکانات بالاتری را در اختیار دارند.
سرمایهگذاران نهادی با افق سرمایهگذاری کوتاهمدت15
دارای گردش پرتفوی بالایی بوده و استراتژی معاملاتی لحظهای دارند. برای مثال، با یک خبر خوب سهام میخرند و با یک خبر بد سهام را میفروشند. برای این مالکان قیمت جاری سهام بسیار مهم بوده، دارای دیدگاه کوتاهمدت و گذرا هستند و عملکرد جاری را به عملکرد بلندمدت ترجیح میدهند. بنابراین با این افق کوتاهمدت انگیزه زیادی برای نظارت بر مدیریت و داشتن نمایندهای در هیئتمدیره شرکت سرمایه پذیر ندارند، زیرا بعید است که منافع این نظارت در کوتاهمدت نصیب آنها شود - پورتر، . - 1992 به علاوه به دلیل نیاز به تغییر در پرتفوی برای بهبود عملکرد، زمان و منابع کافی در اختیار آنها قرار ندارد تا خود را درگیر نظارت بر پرتفوی شرکتهای خود کنند. در این خصوص اولپر و سوکوبین - 1995 - بیان کردند که سهامداران نهادی بیشتر بر عایدات جاری متمرکز هستند و از درگیر شدن در مسائل کنترلی و پذیرفتن نقش فعال پرهیز میکنند.
