بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش به بررسی تاثیر اجرای قانون هدفمندسازی یارانه ها بر عملکرد مالی و مقداری دربخش صنعتی شرکت ملی گاز ایران - مطالعه موردی شرکت گاز استان اردبیل - *** پرداخته می شود.این تحقیق از لحاظ نوع توصیفی، از لحاظ هدف کاربردی است که با روش رگرسیون چند متغیره و داده های تابلویی انجام می گردد.دراین پژوهش تعداد 18ناحیه گازرسانی شرکت گاز استان اردبیل در سالهای 1386لغایت 1392 بصورت ماهانه مورد بررسی قرارگرفته اند.
برای هدفمندسازی یارانه ها از متغیر دامی و برای اندازه گیری عملکردمالی از شاخص های درآمدفروش ،بدهکاران ،دوره وصول مطالبات و برای ارزیابی عملکرد مقداری از شاخص مقدار حجم مصرف گاز طبیعی استفاده شده است .همچنین در برخی از برآوردها متغیرهای نرخ گاز طبیعی و تعدادمصرف کننده گان گازطبیعی بعنوان متغیرهای کنترلی استفاده گردیده است .با توجه به تجزیه وتحلیل های انجام یافته بین هدفمندسازی یارانه ها و درآمدفروش تاثیر مثبت معنی دار ،در بدهکاران و دوره وصول مطالبات عدم تاثیر معنی داروجود داشته است. و همچنین بین هدفمندسازی یارانه و مقدار حجم مصرف گازطبیعی تاثیر معنی دار ومعکوس وجود نداشته است.
-1 بیان مساله
اجرای قانون هدفمندسازی یارانه ها باعث اصلاح ساختار درآمدی بنگاههای اقتصادی منجمله شرکت ملی گاز ایران - شرکت گاز استان اردبیل - گردیده است. منبع اصلی تامین بودجه های جاری وسرمایه ای شرکت گاز استان برای اجرای طرحهای گازرسانی به شهرها وروستاهای فاقد گاز طبیعی و همچنین تامین پایدارگازطبیعی درخطوط انتقال گاز،درآمد حاصل از فروش گازطبیعی می باشد از طرفی اجرای این قانون وهمچنین افزایش نرخ گازطبیعی ،شرکتهای گاز استانی را با مشکل دریافت و وصول مطالبات از مشترکین مواجه نموده است.
بنابراین در تحقیق حاضر به بررسی تاثیر اجرای این قانون بر درآمد فروش ودوره وصول مطالبات، بدهکاران و مقدارمصرف گازطبیعی دربخش خانگی شرکت گاز استان اردبیل پرداخته می شود و به نظر می رسد برای پیشبرد بهتر فعالیت های صنعت گاز کشور، انجام تحلیل مالی و تهیه گزارشی با در نظر گرفتن مساله هدفمندسازی یارانه ها ضروری است.
با این وصف مساله اصلی ومنظور خاص تحقیق حاضر اندازه گیری این موضوع است که، اجرای قانون هدفمندسازی یارانه تاثیرمعناداری بر عملکرد مالی - ریالی - ومقداری شرکت گاز استان اردبیل گذاشته است؟ و مهمتر ازآن وصول مطالبات از مشترکین گاز طبیعی هست زیرا در صورت عدم وصول بموقع مطالبات و عدم تزریق نقدینگی کافی به طرح های گازرسانی و توسعه شبکه ضمن تاخیر در روند اجرایی پروژه ها باعث تحمیل هزینه های هنگفت به شرکت ملی گاز ایران و حتی ازبین رفتن مزیت ملی ناشی از صادرات فراورده های نفتی ناشی از جایگزینی گاز طبیعی می گردد.
همین مطلب وهمچنین ترازمنفی عرضه گازطبیعی و وجود اولویتهای دیگری نظیر تزریق به چاه های نفتی قدیمی ،تولیدات پتروشیمی ،صنایع انرژی بر و صادرات گاز طبیعی به خارج اهمیت و ضرورت انجام تحقیقاتی در ارتباط با اثرات اجرای قانون فوق الذکر بر عملکرد شرکتهای گاز استانی و حتی سایر شرکتهای خدماتی را بیش از پیش نمایان می سازد .
-2 الگوی نظری تحلیل روش اقتصاد سنجی مدلسازی تقاضای انرژی
در دهه 1960 استفاده از الگوهای اقتصادسنجی در مورد الگوسازی تقاضا برای کالاها و خدمات گسترش یافت،این امر به طوروسیعی تقاضا برای انواع مختلف حاملهای انرژی نیز در برگرفت .در این الگوها، تقاضای انرژی تابعی از متغیرهای اقتصادی نظیردرآمد و قیمتها و متغیرهای غیر اقتصادی مانند تعداد استفاده کنندگان و درجه حرارت هوا است. - لطفعلی پور ،. - 1385 نحوه مدلسازی تقاضای انرژی به کمک روش اقتصادسنجی را میتوان در 5 مرحله خلاصه نمود
الف - تعیین متغیرهای توضیحی محتمل ب - تعیین فرم تابع ارتباط دهنده ی متغیرهای توضیحی با متغیر وابسته ج - جمع آوری اطلاعات مربوط به متغیرهای درنظر گرفته شده د - انجام تحلیل رگرسیون وآزمون و اعتبارسنجی مدل. به لحاظ تجربی تابع تقاضا را میتوان در صورتهای گوناگون خطی، نمایی و لگاریتمی بکار برد.
-3تحقیقات داخلی
: - عبدالهی حقی. . - 1388 - به بررسی اثر افزایش قیمت انرژی ناشی ازهدفمندسازی یارانه ها بر اشتغال بخش صنعت پرداخته، نتیجه حاکی ازوجودرایطه بلندمدت میان قیمت حامل های انرژی ازجمله گازطبیعی با اشتغال می باشد.
- ابراهیمی سالاری وهمکاران. - . - 1390 به بررسی تاثیرهدفمندکردن یارانه ها برمیزان مصرف گازطبیعی در بخش خانگی شهرمشهدپرداخته است.برای این منظور ابتدا تقاضای کل گازطبیعی ومتوسط مصرف گاز هرخانوار برحسب متغیرهای قیمت هزینه خانوار،تعدادمشترکین ودما استخراج وبا استفاده از داده های مربوط به سال های 1385تا 1389با استفاده از نرم افزار Eviews تخمین زده شده اند.نتایج حاکی از آن است که اجرای طرح هدفمندی یارانه ها در کاهش مصرف گاز طبیعی موفقیت آمیز بوده است .
- امانی . - 1391 - . به ارزیابی نتایج ناشی از هدفمندسازی یارانه ها بر عملکردتعاونی های تولید کشاورزی شهرستان لنجان پرداخته است. نتیجه حاصله حاکی از افزایش هزینه نهاده های اولیه کشاورزی بوده وباعث کاهش درآمد و افزایش بیکاری اعضاء تعاونی گردیده و بطورکلی اجرای هدفمندسازی یارانه ها موجب تضعیف عملکرد تعاونیهای مورد مطالعه گردیده است .
-بخشی . - 1391 - . به بررسی قانون هدفمند کردن یارانه هادر اقتصاد ایران پرداخته ونتیجه گیری نموده است که با وجود شرایط انحصار ،افزایش قیمت باعث افزایش بهره وری نگردیده و همچنین پرداخت مستقیم یارانه به مردم باعث افزایش حجم پول و افزایش تورم میگردد.وبا پرداخت حداقل یارانه ها،افرادجامعه نه ازفقرکه بلکه ازفقرمطلق رهایی می یابند.
- محمدی. - . - 1391 به تحلیل نحوه مدیریت مصرف انرژی پرداخته است .نتیجه حاصله حاکی از تاثیر %12 درصدی هدفمند سازی یارانه ها بر نحوه ومیزان مصرف انرژی برق می باشد .
- نعمت الهی . - 1391 - . به بررسی آثار اجرای هدفمندسازی یارانه ها بر بخش صنایع غذایی پرداخته است .نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که هدفمندسازی یارانه حامل های ،بدون پرداخت نقدی به خانوارو تولیدکننده،سبب کاهش تولیددر فعالیت های تولیدی ،افزایش قیمت کالاها وخدمات ،کاهش رفاه وکاهش قدرت خرید مصرف کننده می شود.
- خاتمی. - . - 1391 به تخمین اثرات هدفمند سازی یارانه ها بر هزینه ،درآمد،الگوی مصرف ورفاه خانوار روستایی در بخش مرکزی شهرستان بیرجند ،پرداخته است .نتایج حاصل از بررسی نشان داده است که با تغییرات درآمد خانوارو با لحاظ نرخ تورم و متوسط رشد هزینه ها، هدفمند سازی یارانه هادر کوتاه مدت نتوانسته اقتصاد خانوار را بهبود بخشد.تغییرات هزینه محسوس نمی باشد.
- حاضری نیری ،هاتف . . - 1391 - به بررسی وتجزیه وتحلیل اثرات اصلاح یارانه انرژی برمتغیرهای کلان اقتصاد ایران - رهیافت تعادل عمومی - پرداخته است و باتوجه به افزایش روز افزون مصرف انرژی و لزوم توجه به محدودیت منابع انرژی وهمچنین عدم تناسب بین سطح رشد مصرف انرژی بامشخصه هایاجتماعی -اقتصادی برضرورت اجرای هدفمند سازی یارانه ها تاکید نموده است.
-4تحقیقات خارجی
- کارول اس ،کرامیر. - 1990 - .1در مطالعه ای تحت عنوان هدفمندی یارانه های غذا،ضمن تعریف روش هاو مسائل مهم مربوط به یارانه مواد غذایی با نمونه هایی از کشورهای سراسر جهان پرداخته است پیشنهاد نموده اند در انتخاب نوع کالاهای یارانه ای توجه گردد، زیرا که مواد غذایی مهم و اولویت دار ومورد نیازبرای مصرف کنندگان با درآمد کم ، متفاوت از نیازهای مصرف کنندگان با درآمدبالا می باشد.
- اختریو، احمد و هووارس ایی، بویس. - 2002 - .2 به مطالعه هدفمندی یارانه غذا بر اساس مدل توسعه ای موسسه بین المللی تحقیقاتی سیاست مواد غذایی، در کشور مصرپرداخته اند . به این نتیجه رسیده اند که اجرای هدفمندی یارانه موادغذایی بر اساس مدل توسعه ای موسسه بین المللی تحقیقاتی سیاست مواد غذایی باعث کاهش هزینه های مربوط به بودجه یارانه غذاگردیده وهمچنین ضمن تسهیل اجرای هدفمندی،تعارضات اجتماعی درآینده راکاهش وازفقر درمصر جلوگیری می کند.
