بخشی از مقاله
چکیده
برداشت خرما در مرحله خارك و رساندن مصنوعی آن خسارات ناشی از آفات و پرندگان و ضایعات ناشی از عارضه خشکیدگی خوشه خرما را کاهش داده و نیز امکان شستشوي آسانتر و موثرتر آن را فراهم مینماید. این پژوهش به منظور بررسی اثر آب، استیک اسید و کلرید سدیم داغ بر رساندن مصنوعی خارك کبکابدر قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار انجام شد.
میوه ها، در مرحله خارك برداشت شده و در محلولهاي کلرید سدیم و اسید استیک هر کدام در دو غلظت1و %2، ترکیبی از اسید استیک%1 + کلرید سدیم%1 و آب مقطر به عنوان شاهد به مدت 5 دقیقه غوطهور شدند. هر کدام از تیمارها در دو دماي 25 و 60 درجه سانتیگراد اعمال شدند. بهترین نتیجه در تیمار اسید استیک25 %2 درجه سانتیگراد حاصل شد.
مقدمه
به دلیل شرایط آب و هوایی شهرستان دشتستان نظیر بادهاي گرم وگردوغبار،قسمت اعظم خرماي کبکاب که به روش طبیعی برروي درخت میرسدآلوده به کپک،گردوخاك و یا دچار خشکیدگی خوشه میشوند - - 1، همچنین این محصول در مرحله رسیدن درمعرض هجوم عواملی نظیرحشرات و پرندگان نیزقراردارد. از طرفی به دلیل ماهیت خاص این رقم خرما، تمیزکردن وفرایندکردن بعدازبرداشت به راحتی امکانپذیرنیست.
بنابراین پیداکردن روشی که بتواند باعث کاهش ضایعات وبهبود کیفیت این محصول شود، میتواند بسیارمفید واقع گردد. روش رساندن مصنوعی به دلیل برداشت زودتر محصول این امکان را فراهم می-کندکه این میوه را به خوبی شستشو داده و درشرایط کنترل شده و به دور از آلودگی رساند. همچنین با استفاده از روش رساندن مصنوعی میزان ضایعات نسبت به روش رسیدن طبیعی خرما بر روي درخت کاهش می یابد. تیمارهاي مختلفی تا کنون براي رساندن مصنوعی خرما بکار برده شده است.
سالم و همکاران - 2004 - از تیمار آب گرم جهت رساندن مصنوعی خرماي رقم دهاکی استفاده کردند و مشاهده نمودند که این تیمار باعث تسریع رساندن مصنوعی این رقم خرما گردید . - 6 - استفاده از نمک طعام و اسیداستیک نیز دررساندن مصنوعی خرماي رقم مضافتی موفقیتآمیز گزارش شده است . - 4 - بختیاري و همکاران نیز نتیجه گرفتند که تیمار استیک اسید %2 تاثیر معنیداري بر سرعت رساندن خارك کبکاب داشت و باعث بهبود اغلب شاخصهاي مربوط به رسیدگی میوه شد
شمشیري و راحمی معتقدند که اسید استیک به دلیل حالت اسیدي ضعیف با تخریب دیواره یاختهها، باعث ایجاد یک مکانیسم تولید خود به خودي اتیلن در میوه میشود وازآنجاکه تولید اتیلن درمیوه خرماکه میوهاي فرازگراست، حالت غیربرگشتی دارد، روند تولید اتیلن تا زمان رسیدگی کامل میوه ادامه پیدا میکند و باعث تندشدن شیب نمودار رسیدگی میشود - . - 4 هدف از انجام این پژوهش بررسی اثر آب، استیک اسید و کلرید سدیم در دو دماي معمولی - 25ºc - و گرم - 60 ºc - بر رساندن مصنوعی خرماي کبکاب بود.
مواد و روش ها
این پژوهش در سال1392در قالب طرح کاملا تصادفی - CRD - با سه تکرار انجام شد. خرماي رقم کبکاب در تیرماه در مرحله خارك از یکی از باغات شهرستان دشتستان تهیه شد. 5 اصله نخل 20 ساله و یکنواخت جهت نمونه برداري انتخاب گردید. میوهها پس از جداسازي از خوشه و انتخاب میوههاي با ظاهر یکسان، با آب معمولی شستشو شده و سپس در محلولهاي کلرید سدیم در دو غلظت1و %2، اسید استیک در دو غلظت1و %2، ترکیب اسید استیک با غلظت + %1 کلرید سدیم با غلظت %1 و آب مقطر به عنوان شاهد به مدت 5 دقیقه غوطهور شدند. هر کدام از تیمارهاي ذکر شده در دو دماي 25 و 60 درجه سانتی گراد اعمال شدند.
نمونهها پس ازتبخیرآب سطحی، در بستههاي پلی اتیلنی روزنهدار - داراي12روزنه - به مدت72ساعت درگرمخانه 39±1 - درجه سانتیگراد - با رطوبت نسبی 80 تا 85 درصد قرار گرفتند و سپس شاخصهاي طول و قطر حبه، نسبت گوشت به بذر وسفتی بافت مورد اندازهگیري قرار گرفت. آنالیز آماري دادهها با نرمافزار SAS انجام شد و مقایسه میانگینها با آزمون چند دامنهاي دانکن صورت گرفت. براي رسم نمودارها نیز از نرم افزار Excel استفاده گردید.
نتیجه گیري
نتایج نشان داد که اثر تیمارهاي مختلف اعمال شده بر طول حبه در سطح احتمال 5 درصد معنیدار بود؛ با این وجود اختلاف بین اکثر تیمارها معنیدار نبود و تنها تیمار اسید استیک25 %2 درجه سانتیگراد به طور معنیداري کمتر از تیمارهاي کلریدسدیم1 و %2 در هر دو دماي 25 و 60 درجه سانتیگراد و تیمار اسید استیک60 %2 درجه سانتیگراد بود
اثر تیمارها بر قطر حبه نیز در سطح احتمال 5 درصد معنیدار بود؛ کمترین قطر در تیمار اسید استیک25 %2 درجه سانتی گراد مشاهده گردید. اختلاف این تیمار با هیچ یک از تیمارهاي 25 درجه سانتیگراد معنیدار نبود؛ اما با همه تیمارهاي 60 درجه سانتی گراد به جز شاهد - آب مقطر - و اسید استیک%2 تفاوت معنیداري داشت - شکل . - 2
این نتایج نشان دهنده تاثیر مثبت تیمار اسید استیک%2 25 درجه سانتیگراد بر رساندن میوه میباشد؛ چرا که طول و قطر میوه خرما، در طی رسیدن و انتقال از مرحله خارك به خرما، به دلیل کاهش آب وچروك شدن میوه، قدري کاهش مییابد. شمشیري و راحمی با مطالعه بر روي خرماي مضافتی اظهار داشتندکه کاربرد محلولهاي استیک اسید وکلریدسدیم %2 وترکیب این دوماده باعث رساندن خارك و نرمی بافت میوه میشود - . - 4 افشاري و فرحناکی در آزمایشی مشابه با آزمایش حاضر، نتیجه گرفتند که اسیداستیک تأثیر بیشتري دررسیدن نسبت به کلریدسدیم در خرماي رقم مضافتی داشت .
شکل-1اثر تیمارهاي مختلف بر طول حبه شکل-2 اثر تیمارهاي مختلف بر قطر حبه
- ستون هایی که حداقل داراي یک حرف مشترك هستند فاقد تفاوت آماري بر اساس آزمون دانکن در سطح احتمال 5% هستند. - متر میلی - حبه قطر اثر تیمارها بر سفتی بافت میوه در سطح احتمال 1 درصد معنیدار بود؛سفتی بافت میوه به طور کلی در تیمارهاي 25 درجه سانتیگراد کمتر از تیمارهاي 60 درجه سانتیگراد بود.
کمترین سفتی بافت میوه به میزان صفر کیلوگرم بر سانتیمتر مربع در تیمارهاي اسید استیک25 %1 و 60 درجه سانتیگراد مشاهده گردید که با تیمارهاي آب مقطر 25 و 60 درجه سانتیگراد وکلرید سدیم60 %2 درجه سانتیگراد اختلاف معنیداري داشتند - شکل - 3
سفتیِ. کم بافت میوه در تیمار اسید استیک%2 نشان دهنده تاثیر مثبت این تیمار بر رساندن میوه میباشد که این نتیجه با نتایج حاصله از طول و قطر حبه هم راستا است. بختیاري و همکاران غلظتهاي مختلف اسید استیک را بر روي خرماي رقم کبکاب بکار بردند و نرمترین بافت میوه یا به عبارتی کمترین ماکزیمم نیرو رادر نمونههاي تیمارشده با اسید استیک%2 مشاهده نمودند
استیک اسید با آسیب به غشاء موجب تسریع و افزایش فعالیت آنزیم اینورتاز که باعث نرم شدن بافت میوه میشود میگردد .
آنزیمهاي دیگري مانند پلی گالاکتروناز و سلولاز و پکتین متیل استراز که ازطریق تجزیه پکتین و سلولز باعث نرم شدن میوه میشوند نیز ممکن است در اثر زخمهاي حاصله ازکاربرد استیک اسید در پوست میوه فعال شوند
