بخشی از مقاله
چکیده
به منظور تعیین غلظت بحرانی مناسب پیش تیمار بر برخی ویژگی های جوانهزنی ارقام لوبیا چیتی آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار در آزمایشگاه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز انجام شد. تیمارها شامل 3 رقم لوبیای چیتی E9، E10 و خمین و پیش تیمارهای پیش تیمار شامل کلرید پتاسیم در 5 سطح 0 - ، -5، -10، -15 و -20 میلیمولار - ، کلرید کلسیم در 5 سطح 0 - ، -5، -10، -15 و -20 میلیمولار - بود. نتایج نشان داد که تاثیر غلظت پیش تیمار بر درصد جوانهزنی، سرعت جوانه زنی، شاخص بنیه گیاهچه، انرژی جوانهزنی و بذرهای جوانهزده معنیدار بود. با افزایش غلظت پیش تیمارها میزان صفات جوانهزنی کاهش یافت. با توجه به نتایج به دست آمده از آزمون غلظت کلرید کلسیم تیمار -15 بار و کلرید پتاسیم -20 بار به عنوان غلظت مناسب برای پیش تیمار لوبیا چیتی انتخاب شد.
مقدمه
حبوبات از منابع مهم غذایی سرشار از پروتئین برای تغذیه انسان و دام به شمار میروند. در تغذیه انسان حدود 22درصد پروتئین، 32 درصد چربی و 7 درصد هیدراتهای کربن از حبوبات تأمین میگردد. دانه حبوبات با دارا بودن 18 - 32درصد پروتئین در مقایسه با پروتئینهای حیوانی در رژیم غذایی مردم به ویژه افراد کم درآمد از نقطه نظر تغذیهای اهمیت بسیار دارد و تحت عنوان گوشت مردم فقیر نامیده میشود. بعد از غلات دارای اهمیت است و در ایران پس از گندم و برنج قرار دارد.
اراضی تحت کشت حبوبات برای تولید بذر خوراکی حدود 10 درصد مساحت زیر کشت غلات است و میزان تولید کل آنها حدود 3/5 درصد میباشد. لوبیا در بین حبوبات در جهان دارای بیشترین سطح زیر کشت است. دانههای این گیاه با داشتن حدود 22 درصد پروتئین، از نظر ارزش غذایی جایگزین خوبی برای پروتئینهای حیوانی است - مجنون حسینی، . - 1384 لوبیا چیتی از منابع مهم غذایی محسوب میشود و چنانچه بتوان با روش پیش تیمار جوانهزنی آن را بهبود بخشید. میتوان شاهد افزایش قدرت اولیه بذرها بود که در نهایت موجب افزایش درصد و سرعت سبز شدن بذر خواهد شد، که ممکن است در افزایش عملکرد موثر باشد.
جوانهزنی اولین مرحله نموی در گیاه است که یکی از مراحل حساس در چرخه زندگی گیاهان است، جوانهزنی تعیین کننده شروع رشد گیاهچه میباشد. جوانهزنی اولین مرحله نموی در گیاه است که یکی از مراحل حساس در چرخه زندگی گیاهان است، جوانهزنی تعیین کننده شروع رشد گیاهچه میباشد. طبق تعریف انجمن بین المللی آزمون بذر ایستا، بنیه بذر عبارتست از مجموع خصوصیاتی از بذر که سطح بالقوه فعالیت و کارایی بذر یا توده آن را به هنگام جوانه زنی و سبز شدن تعیین مینماید.
- ISTA, 1999 - پرایم کردن بذر¬ها برخی از فرآیندهای بیوشیمیایی لازم برای آغاز فرآیند جوانه زنی مانند شکستن خواب بذر، هیدرولیز و یا متابولیسم مواد بازدارنده، جذب آب و فعالیتهای آنزیمی را القاء میکند. این فرآیندها که جوانهزنی را تسریع میکنند، در اثر پیش تیمار بذر به وقوع میپیوندند و با خشک کردن مجدد بذر¬ها نیز اثرات آن در بذر باقی میماند ، که این امر باعث افزایش درصد جوانهزنی و کاهش غیر یکنواختی فیزیولوژیکی طبیعی و ذاتی جوانهزنی خواهد شد.
- Musa et al. 1999 - تیمار پیش تیمار باعث کوتاه کردن زمان کاشت تا سبز شدن و حفاظت بذر¬ها از عوامل زنده و غیر زنده در مرحله بحرانی استقرار گیاهچه میشود. همچنین این تیمارها، منجر به استقرار یکنواخت و بهبود عملکرد در محصول می شود - Taghvaei and Chaichi, . - Basra et al, 2004; 2009 بنا بر گزارش واریر و همکاران - - 2010 پرایمینگ بذر سنتز و فعال شدن اولیه آنزیمهای هیدرولتیک چون و آمیلاز و در نتیجه جوانهزنی را تحریک میکند. همچنین پرایمینگ بذر باعث افزایش سطح انرژی زیستی در قالب افزایش مقدار ATP، افزایش سنتز DNA و RNA، افزایش تعداد و در عین حال ارتقای عملکرد میتوکندریها باشد. این تکنیک باعث افزایش دامنه جوانهزنی بذرها در شرایط محیطی تنشزا از قبیل تنش شوری، خشکی و دما میشود . - Demir Kaya et al., 2006 - از این رو تعیین بهترین غلظت برای پیش تیمار پیش تیمار حائز اهمیت زیادی است.
مواد و روش
به منظور تعیین غلظت بحرانی مناسب پیش تیمار بر برخی ویژگی های جوانهزنی ارقام لوبیا چیتی آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار در آزمایشگاه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز انجام شد. تیمارها شامل 3 رقم لوبیای چیتی E9، E10 و خمین و پیش تیمارهای پیش تیمار شامل کلرید پتاسیم در 5 سطح 0 - ، -5، -10، -15 و -20 میلیمولار - ، کلرید کلسیم در 5 سطح 0 - ، -5، -10، -15 و -20 میلیمولار - بود. در این تحقیق، ارقام لوبیا مورد مطالعه از مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اقلید در استان فارس تهیه گردید و تا زمان اجرای ازمایش، در بستههای پلاستیکی ایزوله شده و دارای حداقل نفوذپذیری در درجه حرارت 5 درجه سانتیگراد نگهداری شدند. ابتدا بذر¬ها با محلول هیپوکلرید سدیم به مدت 2 دقیقه ضدعفونی سطحی شدند و سپس با آب مقطر شستشو شدند.
