بخشی از مقاله
مقدمه
در چند دهه اخیر مصرف نهاد های شیمیایی در اراضی کشاورزی موجب معضلات زیست محیطی از جمله آلودگی منابع آب، افت کیفیت محصولات کشاورزی و کاهش میزان حاصلخیزی خاک گردیده است - ساینز و همکاران، . - 1998 از طرفی، محدودیت میزان تولید کودهای شیمیایی درمقیاس جهانی و هزینههای بالای تولید باعث شده الگوی مصرف جهانی کود تغییر کند، بنابراین بالا بردن راندمان کودهای شیمیایی همواره از اهداف محققان و تولید کنندگان کشاورزی بوده است
کاربرد کودهای زیستی برای حفظ توازن زیستی و حاصلخیزی خاک به منظور به بیشینه رساندن روابط زیستی مطلوب سیستم و به کمینه رساندن استفاده از مواد و عملیاتی که این روابط را بر هم می زنند، به ویژه مصرف کودهای شیمیایی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. امروزه بکارگیری جانداران مفید خاکزی تحت عنوان کودهای زیستی به عنوان طبیعی ترین و مطلوبترین راه برای زنده و فعال نگه داشتن سیستم حیاتی خاک در اراضی کشاورزی مطرح می باشد
یکی از کودهای زیستی که با استفاده از این باکتری ها تولید می شود، نیتراژین است. ماده موثره این کود شامل باکتری های ازتوباکتر، آزوسپریلیوم و سودوموناس فلورسنس است - روزبه و همکاران، . - 2009 خون مهمترین فرآورده جانبی تولید شده در کشتارگاه هاست که در فرآیند رندینگ با اعمال فشار و دمای زیاد به پودر خون تبدیل شده و در تغذیه دام و یا به عنوان کود استفاده میشود
در میان کودهای آلی پودر خون بدست آمده از فعالیت کشتارگاهها تنها کود آلی حاوی نیتروژن قابل حل در آب می-باشد که علاوه بر نیتروژن و آهن، فسفر و هورمونهای مفید در رشد گیاهان، کمپلکسهای آلی و اسیدهای آمینه سودمند را نیز دارا میباشد
اسفناج یکی از سبزیهای برگی تیره چغندر است که برگها و ساقه ظریف آن به صورت تازه یا فرآوری شده مصرف میشود. این سبزی به علت دارا بودن املاح معدنی، پروتئین، ویتامینهای آ، ب و ث، آنتی اکسیدانها و بیشترین پتانسیل جذب رادیکالهای اکسیژن در بین سبزیها، اهمیت زیادی دارد. از آنجا که رویکرد جهانی در تولید محصولات کشاورزی به سمت استفاده از نظامهای کشاورزی پایدار و بکارگیری روشهای مدیریتی نظیر کاربرد کودهای بیولوژیک و آلی و کاهش مصرف کودهای شیمیایی به منظور ارتقاء عملکرد کمی و کیفی گیاهان زراعی میباشد، این تحقیق به منظور بررسی کاربرد توأم پودر خون و نیتراژین با هدف بهینهسازی مصرف کود شیمیایی نیتروژن و آهن طراحی و اجرا گردیده است.
مواد و روش ها
این پژوهش گلخانه ای به صورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرحکاملاً تصادفی با ×18تیمار و سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی بخش علوم خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در دی ×1391طراحی و اجرا شد. عامل اول کود اوره در سه سطح 0، 50 و 100 درصد توصیه کودی، عامل دوم پودر خون شامل سه سطح 0، 1/5 و 3 تن در هکتار و عامل سوم کود باکتریایی نیتراژین در دو سطح با و بدون تلقیح بود.
در این پژوهش از خاک مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز استفاده گردید. تیمارهای اوره و پودر خون در خاک گلدانهای سه کیلوگرمی اعمال شد. در هر گلدان 5 بذر اسفناج کاشته و به هنگام آبیاری تیمار نیتراژین نیز به همراه آب آبیاری اعمال گردید. در طی دوره کشت به فاصله دو هفته مجددا نیتراژین مورد استفاده قرار گرفت. پس از رسیدن گیاهان به مرحله 4 برگی تعداد بوته ها به دو عدد در هر گلدان تقلیل یافت. 2 ماه پس از تاریخ کاشت اندام هوایی گیاه را برداشت و با آب مقطر شسته و در آون در دمای 70 درجه سلسیوس، تا ثابت شدن وزن آن ها خشک گردیدند. سپس آنها را آسیاب نموده و برای آنالیز مورد استفاده قرار دادیم. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار SAS و آزمون دانکن تجزیه و تحلیل آماری شدند.
نتایج و بحث
همانگونه که در جدول تجزیه واریانس - جدول - 1 مشاهده می شود بین سطوح مختلف اثر کود اوره و پودر خون برای تمامی صفات اندازه گیری شده در آزمایش از لحظ آماری در سطح یک درصد، اختلاف معنی دار نشان می دهد. اثر کود نیتراژین نیز برای وزن خشک و جذب کل روی از لحاظ آماری به ترتیب در سطح یک و پنج درصد معنی دار بود اما برای مابقی صفات اختلاف معنی دار مشاهده نگردید.
جدول -1 تجزیه واریانس - میانگین مربعات - عملکرد و اجزاء عملکرد اسفناج
همچنین اثر متقابل اوره و پودر خون برای تمامی صفات اندازه گیری شده به جز مقدار جذب کل آهن از لحاظ آماری در سطح یک درصد معنی دار است. اثر متقابل اوره و نیتراژین تنها برای وزن خشک و جذب کل مس به ترتیب در سطح پنج و یک درصد معنی دار است. اثر متقابل پودر خون و نیتراژین بر وزن خشک وجذب کل مس، به ترتیب در سطح پنج و یک درصد معنی دار است. اثر متقابل این سه فاکتور برای وزن خشک، جذب کل آهن و مس در سطح یک درصد در سطح یک درصد معنی دار است.
جدول -2 مقایسات میانگین های عملکرد و اجزاء عملکرد اسفناج تحت تأثیر تیمارهای مختلف
