بخشی از مقاله
چکیده :
در این تحقیق وضع موجود جنگلها ارس در سه رویشگاه دلفارد جیرفت ، خبر بافت و هنزاء بافت از نظرپتانسیل تولید علوفه و جلوگیری از فرسایش بررسی شده اند. برنامه ریزی با توجه به برداشتهای صحرایی دربهار سال 77 از سه منطقه فوق الذکر ومقایسه آنها با یکدیگر صورت گرفته است.
در این تحقیق رویشگاهها به سه منطقه ضعیف ، متوسط و قوی تقسیم بندی شده اند و بررسی به لحاظ کمی و کیفی ، درصد تاج پوشش ، تعداد در هکتار ، وضعیت تنه ، تقارن تاج، طول تنه ، باز و بسته بودن تاج ، قطر تاج ، قطر برابر سینه و ارتفاع تاج در پلاتهای 1 :4 هکتاری به لحاظ آماری بررسی شده است و ضمناً رویشگاها از لجاظ مرتعداری که شامل بررسی تاج پوشش گیاهی مرتعداری ، قابلیت تولید علوفه در حال حاضر با محاسبه ظرفیت برداشت و توزین علوفه خشک ، میزان علوفه قابل بهره برداری و بررسی کمی و کیفی علوفه ها و شیبهای مرتعی زیراشکوب جنگل ارس بررسی و نتایج حاصله مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و اثرات پوشش جنگلی درحفاظت خاک و جلوگیری از فرسایش بررسی شده است. پس از بررسی نتایج تجزیه و تحلیل آماری و تحقیق میدانی نتایجی به شرح ذیل بدست آمد :
الف - در جنگلهای ارس بهترین شیوه برای تجدید حیات قرق جنگلهای فوق الذکر به مدت 10 سال می باشد.
ب - در زیراشکوب جنگل علاوه بر سیستم قرق بایستی سیستم چرای تناوبی استراحتی بعد از طی مدت 5 سال اجراء گردد تا پوشش بومی منطقه جوابگوی دام موجود باشد.
ج - با توجه به بررسی بعمل آمده کاشت گونه های Agropyron sp مناسب نبوده و به علت نیاز آبی بالا بایستی
جهت احیاء مرتع از گونه های بومی منطقه مانند Arenatorm elatus Cochi و … جهت کاشت استفاده نمود تا زیراشکوب جنگلها فوق جوابگوی نیاز در حالت بالقوه گردند.
د - حفظ حال فعلی بصورت جنگلهای حفاظتی و جلوگیری از فرسایش بسیار مهم می باشدکه نمونه آن قرق جنگلهای هنزاء و کم شدن رسوب این منطقه می باشد.
در پایان شایان ذکر است که تذکر دهیم که در یک بخش از تحقیقات عوامل زیست محیطی موثر بر رویشگاههای مطالعه شده شامل : وضعیت اجتماعی ، اقتصادی تاثیرگذاران بررویشگاهها - انسان و دام و - … وضعیت هوا و اقلیم با استفاده آز آمار و اطلاعات اداره کل هواشناسی ، وضعیت خاکشناسی ، وضعیت زمین شناسی ، ژئومورفولوژی با استفاده از نقشه های 1 : 100000 زمین شناسی انجام شده است.
مقدمه :
جنس ارس شامل حدود 60 گونه وتعداد زیادی زیرگونه درجهان بوده و از این لحاظ سومین مقام را در رده به سوزنی برگان - بازدانگان - بعد از جنسهای Pinus Sp, Podocarpssp خود اختصاص داده است. کلیه این درختان با داشتن میوه های گوشتی به رنگهای مختلف بنفش ، قهوه ای ، قرمز ، کبود ، کبود سیاه ، آبی و دارا بودن برگهای فلسی که بطور متقابل قرار می گیرند و یا بیشتری که بصورت پیرامون سه تایی هستند و فلسهای میوه که عیناً از طرز آرایش تبعیت می کنند از کلیه درختان دیگر بازدانگان تشخیص داده می شود، ضمناً باید خاطر نشان ساخت که تمام این گونه ها در نیم کره شمالی انتشار دارند به استثنای که در آفریقا به داخل Prpucerrahochst Junipers نیم کره جنوبی گسترده شده است.
جوامع ارس در استان کرمان بیشتر از گونه Juniperus Polycarpus می باشند که درختی است دو پایه و متوسط القامه با ارتفاع 7 متر مخروطی شکل و سبزرنگ و پوست تنه آن خاکستری متمایل به سرخ است برگهای آن فلسی ، تخم مرغی شکل یا مثلثی با انتهایی کشیده و نوک تیز که درچهار ردیف برروی شاخه ها تکیه نموده است و پشت آن غده تخم مرغی شکل دیده می شود میوه ارس گرد و نیلی رنگ متمایل به سیاهی است و بر سطح آن گرد سفید رنگ مومی مشاهده می شود و میوه های نارس به رنگ بنفش قهوه ای دیده میشود.
اولین رویشگاه و متراکمترین آن درمنطقه هنزاء بافت کرمان می باشد که در بین جاده رابر ساردوئیه قرار دارد و در مجاورت روستای گلوچار می باشد و منطقه گسترش این تیپ طولهای جغرافیاییَ57˚ 1 َو57˚ 4 وعرضهای جغرافیاییَ29˚ 16 َتا29˚ 24 واقع شده است ارتفاع پراکنش رویشی ارس در این رویشگاه از 2400 متر تا 2900 متر از سطح دریا می باشد.
مواد و روشها :
ابتدا با توجه به وسعت عرصه مناطق ارس استان کرمان هر کدام از رویشگاهها را به سه منطقه ضعیف ، متوسط ، خوب تقسیم بندی نموده ایم و در هر کدام از تیپها چهار پلات 1/4 هکتاری زده شده و آماربرداری تعداد درختان در واحد سطح و گونه های همراه و اندازه گیری تاجی آنها به شرح فرمهای پیوست در جنگل انجام گرفته است. روش مطالعه جهت انجام برداشتهای جامعه شناسی گیاهی روش » برول بلانکه « انتخاب گردید که این روش اساساً نسبتی بر برداشت قطعات نمونه وعملیات صحرایی فراوان می باشد.
روش کار بدین صورت است که ابتدا با پیمایش صحرائی عرصه رویش برروی نقشه های توپوگرافی 1 : 50000 حدود ومرزهای واحدهای مختلف سنتی از یکدیگر جدا نموده و سپس با پیاده کردن یک طرح آماربرداری سیستمهایی که بسته به وسعت منطقه و تنوع موجود و همگنی و ناهمگنی برروی چند مسیر که اغلب در ارتفاعات 2200 شروع و به ارتفاع 2800 ختم می شود تعداد قطعات نمونه 50*50 انتخاب و ضمن یادداشت تمام گونه های گاهی و همین فراوانی و غلبه آنها برداشتهایی ذیل در هرمنطقه نمونه صورت گرفت.
-1 تعداد درخت ارس از هرگونه که جهت تعیین تراکم رویشگاه انجام گرفت.
-2 دو قطر عمود برهم تاج درختان واقع در هر قطعه نمونه که جهت تضمین درصد پوشش صورت می گیرد واز آن جهت بررسی کیفیت وپرستش رویشگاهها استفاده شد.
-3 بلندی درختان ودرختچه های واقع در قطعه نمونه که جهت به دست آوردن اطلاعاتی راجع یکی از فاکتورهای مهم رویش هر گیاه - بلندی - اندازه گیری شدند.
جدا از اندازه گیریهای فوق از تمام گونه های مرتعی در هر قطعه نمونه مشاهده می شود نمونه های گیاهی جمع آوری شده در هر باریوم دانشکده علوم پایه - بخش گیاهشناسی - با هنر نگهداری و حفظ شدند در هر قطعه نمونه اگربه موردخاصی در ارتباط با گونه های ارسل برخورد شد یادداشت گردید.همچنین برخی ازآفات دموسک ، قارچ و … بر روی گونه های مذکور جمع آوری گردید که به متخصصین امر مشورت گردید و آنان شناسایی گردیدند لازم به ذکر است بنیاد و اساس مطالعات انجام شده در زمینه های مختلف که تاکنون بیان گردید همچنین عملیات صحرائی و انجام برداشتهای مختلف از رویشگاههای مذکور بود.
نقشه های مورد استفاده :
جهت بررسی رویشگاههای ارس و مراتع پائین دست آن انواع نقشه زیر مورد استفاده قرار گرفت :
-1 نقشه های توپوگرافی1:50000 مناطق استان که رویشگاههای ارس در آنها وجود دارند.
-2 نقشه های زمین شناسی 1 : 100000 استان از مناطق اصلی مورد مطالعه که از این نقشه های برای پیاده کردن رابطه بین سازند زمین سفالی و جوامع ارس مورد استفاده قرار گرفت
جنگل گردشی :
این قسمت از کار در دو مرحله انجام گرفت :
مرحله اول که بازدیدهای مقدماتی از مناطق مختلف استان و جوار گیاهی گونه های ارس را شامل می شود
