بخشی از مقاله
چکیده
امروزه کاربرد قارچهاي مایکوریزا به منظور بهبود شرایط تغذیهاي گیاه و افزایش مقاومت آن در برابر تنشهاي محیطی از جمله کمبود آب قابل دسترس به طور گستردهاي در کشورهاي در حال توسعه مورد توجه قرار گرفته است. به منظور بررسی تاثیر تلفیقی قارچ میکوریزا و مویان بر میزان پروتئین خام و عملکرد علوفه خشک ذرت علوفهاي - . - Zea mays L در سطوح مختلف تنش خشکی آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شاهد به صورت کرت خرد شده فاکتوریل در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت . تیمار آبیاري در سه سطح آبیاري پس از 30، 60 و 90 درصد تخلیه آب قابل استفاده در کرتها
ي اصلی و تیمار قارچ میکوریزا - کاربرد قارچ میکوریزا و عدم کاربرد قارچ میکوریزا - و مویان - کاربرد مویان و عدم کاربرد مویان - در کرتهاي فرعی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اثرات ساده و اثرات متقابل دوگانه و سه گانه تیمار کم آبیاري و مصرف میکوریزا و کاربرد مویان براي صفت پروتئین خام علوفه و عملکرد علوفه خشک در سطح 1 درصد معنیدار شدند. بیشترین میزان پروتئین خام 14 /76 - میلی گرم بر گرم - در تیمار %90 تخلیه آب و مصرف میکوریزا و کاربرد مویان و کمترین میزان پروتئین خام 5/03 - میلی گرم بر گرم - در تیمار %30 تخلیه آب و عدم مصرف میکوریزا و عدم کاربرد مویان و بیشترین عملکرد علوفه خشک در تیمار %30 تخلیه آب و مصرف میکوریزا و کاربرد مویان مشاهده شد.
مقدمه
خشکی به عنوان مهمترین فاکتور محدود کنندهي غیر زنده رشد و عملکرد گیاهان محسوب میشود - . - 4 یکی از اصلیترین ریز جانداران موجود در محیط ریشه، قارچهاي میکوریزاي وزیکولار آربوسکولار - VAM - هستند. این قارچها با ایجاد ارتباط همزیستی با ریشه گیاهان زراعی مزایاي زیادي را براي میزبان خود فراهم میکنند. روابط قارچ-ریشهاي گیاه میتواند تعادل آبی گیاهان را در شرایط فاریاب و در تنش خشکی تحت تاثیر قرار دهد - . - 5 مویانها به عنوان عوامل خیس کنندگی ، ترکیبات شیمیایی هستند که موجب تغییر در بعضی خصوصیات آب مانند تغییر در گرانروي - ویسکوزیته - و تغییر در نحوهي اتصال آب با ترکیبات آبگریز میشود. و باعث آرایش ویژهاي ملکولهاي آن با آب میشود
مواد و روشها
به منظور بررسی میزان پروتئین خام علوفه در گیاه ذرت علوفهاي ، در سال 1395-1396 آزمایشی در دانشکده کشاورزي دانشگاه شاهد اجرا شد. در این مطالعه از ذرت هیبرید سینگل کراس 706 استفاده شده است. بذرها از موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر تهیه شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد.
تیمارهاي آزمایشی شامل سه سطح تنش کم آبی:آبیاري پس از D1= %30 تخلیه آب قابل استفاده ، آبیاري پس از D2=%60 تخلیه آب قابل استفاده ، آبیاري پس از D3= %90 تخلیه آب قابل استفاده به عنوان عامل اصلی و قارچ میکوریزا در دوسطح تلقیح با قارچ میکوریزا آرباسکولارF1= و عدم تلقیح با قارچ میکوریزاF2= و محلول مویان در دو سطح کاربرد محلول مویان M1= و عدم مصرف مویان M2= به عنوان عامل هاي فرعی در نظر گرفته شدند.
اندازه گیري رطوبت خاك به روش وزنی انجام گرفت. کاربرد مویان به مقدار یک میلی گرم در هر لیتر آب آبیاري در تمامی زمان هاي آبیاري صورت گرفت. قارچ مایکوریزا نیز به صورت تلقیح با بذر به مقدار 20 گرم در هر کیلوگرم بذر در زمان کشت در تیمارهاي تلقیحی به کار خواهد رفت.
براي تعیین میزان پروتئین خام نمونهها ، از روش ماکرو کجلدال استفاده گردید. براي اندازهگیري عملکرد ماده خشک علوفه در مرحله شیري- خمیري از وسط هر کرت با رعایت حاشیه 10 بوته انتخاب و پس از قرار گرفتن در دماي 60 درجه سانتیگراد به مدت 72 ساعت عملکرد علوفه خشک اندازهگیري شد. دادههاي حاصله از طریق نرم افزار Ver SAS 9.1 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و مقایسات میانگین از طریق آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد صورت
گرفت.
نتایج و بحث
تتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اثر تیمار کم آبیاري و تلقیح با میکوریزا و کاربرد مویان و اثر متقابل دوگانه و سه گانه این تیمارها براي صفات میزان پروتئین خام علوفه و عملکرد خشک علوفه در سطح 1 درصد معنی دار شد - جدول . - 1
براساس نتاج مقایسه میانگین صفت پروتئین تحت تیمارهاي مختلف قرار گرفت. بیشترین میزان پروتئین خام - 14 /76 میلی گرم بر گرم - در تیمار %90 تخلیه آب و مصرف میکوریزا و کاربرد مویان و کمترین میزان پروتئین خام 5/03 - میلی گرم بر گرم - در تیمار %30 تخلیه آب و عدم مصرف میکوریزا و عدم کاربرد مویان مشاهده شد - شکل . - 1 نتایج این تحقیق با یافته هاي Timajchi و همکاران - - 2010 در خصوص تاثیر همزیستی میکوریزایی در گیاه ذرت همخوانی داشت
همچنین نتایج مقایسات میانگین نشان داد که بیشترین وزن خشک علوفه - 263 /03 کیلو گرم در هکتار - در تیمار %30 تخلیه آب و مصرف میکوریزا و کاربرد مویان و کمترین وزن علوفه خشک - 99 /09 کیلو گرم در هکتار - در تیمار % 60 تخلیه آب و عدم تلقیح با میکوریزا و عدم کاربرد مویان مشاهده شد - شکل . - 2 در واقع استفاده از قارچ میکوریزا سرعت رشد گیاه را افزایش داده و بر تخصیص و انتقال عناصر غذایی بین ریشه و ساقه اثر داشته، به طوري که با افزایش جذب عناصر غذایی و انتقال آنها ، وزن خشک اندامهاي هوایی افزایش یافت - Boomsma . - 1 و همکاران - - 2008 بیان داشتند که رابطه همزیستی میکوریزایی و ریشه گیاه ذرت به میزان قابل توجهی به رشد و تغذیه گیاه کمک میکند و باعث افزایش عملکرد علوفه ذرت میگردد.
آنان علت این امر را افزایش غلظت آب و مواد غذایی و انتقال بهتر این مواد در اندام گیاهی و همچنین افزایش فتوسنتز گیاه که منجر به ساخته شدن مواد فتوسنتزي بیشتري میشود، نسبت دادند - . - 3 همچنین در کاربرد مویان در گیاه نخود بیشترین عملکرد ماده خشک در آبیاري پس از 100 میلیمتر از تشتک تبخیر با کاربرد مویان مشاهده شد
جدول -1 تجزیه واریانس اثر تلقیح با میکوریزا و کاربرد مویان در گیاه ذرت تحت تنش کم آبیاري
