بخشی از مقاله
چکیده:
تحقیق حاضر با هدف بررسی فرصت های کارآفرینی زنان در مناطق روستایی شهرستان شاهین شهر و میمه، انجام یافته و نوع تحقیق کاربردی - توسعه ای و رویکرد حاکم بر آن توصیفی - تحلیلی است. گردآوری اطلاعات با استفاده از ابزار پرسشنامه انجام شد که روایی آن با نظر کارشناسان و متخصصان تأیید و پایایی آن 0/79 بدست آمد. جامعه آماری شامل زنان روستایی بالای 25 سال شهرستان شاهین شهر و میمه است و حجم نمونه به روش کوکران 256 نفر محاسبه شده است.
به جهت تحلیل داده ها از نرم افزار اکسل و جهت تعیین و تحلیل وضعیت موجود و برنامه ریزی آتی فرصت های کارآفرینی زنان از مدل برنامه ریزی استراتژیک SWOT بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که منطقه مورد مطالعه دارای فرصت های کارآفرینی جهت بکارگیری نیروی زنان در راستای پایداری روستا می باشد و به منظور استفاده از مزیتهای موجود و رفع موانع و محدودیتهای توسعه کارآفرینی منطقه، استراتژیهای SO، ST، WO و WT ارائه شده است.
-1 مقدمه:
امروزه در نظریه های جدید توسعه روستایی از کارآفرینی روستایی به عنوان راهکاری مناسب برای توانمندسازی و ظرفیت سازی در مناطق روستایی در جهت تغییر الگوی زندگی کنونی، کاهش شکاف شهر و روستا، ایجاد برابری اقتصادی، اجتماعی، محیطی و نهادی یاد می شود. در عین حال کارآفرینی ابزاری مهم برای رسیدن به توسعه پایدار به شمار می رود
در متون توسعه، از کارآفرینی به عنوان بازسازماندهی و بازآرایش ساختار اقتصاد روستا نام برده می شود
امروزه حضور زنان در بازار کار و مشارکت آنها در فعالیت های اقتصادی -اجتماعی، به یکی از شناسه های مهم توسعه انسانی تبدیل شده است؛ زیرا فعالیت های اقتصادی زنان، پیوندی مستقیم با فقر و رفاه اجتماعی دارد
در برنامه های توسعه تلاش می شود تا افزون بر اینکه مشارکت زنان در بازار کار افزایش یابد، شرایط لازم برای توسعه و کارآفرینی زنان نیز فراهم شود تا زنان با پدید آوردن کسب وکار و فرصت های شغلی برای خود و دیگران، بتوانند مشکل کنونی جامعه را پایان بخشند
از طرفی، در تئوری های توسعه پایدار روستایی نیز، بر افزایش مشارکت و ایجاد فرصت های برابر به خصوص برای زنان روستایی، بسیار تأکید شده است
بر همین اساس و به منظور شناخت و درکی جامع نسبت به زمینه ها و فرصت های ایجاد و توسعه فعالیت های کارآفرینانه زنان در نواحی روستایی، در پژوهش حاضر نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید در کارآفرینی بررسی و تحلیل شد. به عبارتی پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که چه عواملی بر کارآفرینی زنان روستایی شهرستان شاهین شهر ومیمه مؤثر بوده است. در این راستا تأثیر عوامل گوناگون اقتصادی، اجتماعی، محیطی-زیرساختی و سازمانی- نهادی بر کارآفرینی زنان روستایی بررسی شدتا بتوان به برنامه ریزی پایدار روستایی دست یافت.
-2 مبانی نظری
کارآفرینان روستایی به دنبال شناسایی فرصت های جدید، نوآوری و خلاقیت در فعالیت های کشاورزی و غیر کشاورزی، کاربری اراضی و استفاده بهینه، متنوع و نوآورانه از منابع روستایی در جهت کسب سود بیش تر هستند
زنان به عنوان یکی از عوامل غیرمشهود و نامرئی در اقتصاد کشاورزی، سهم عظیمی از کل نیروی انسانی مورد نیاز بخش کشاورزی در سطح جهان را تشکیل می دهند. آنها نیرویی برای ایجاد تحول و منبعی بالقوه برای پیشبرد اقتصاد روستایی و افزایش هر چه بیش تر نرخ رشد تولید مواد غذایی هستند
به منظور استفاده بهینه از توانایی های زنان و دستیابی به توسعه، کارگزاران و اقتصاددانان به دنبال ارائه الگویی هستند که نقش زنان را در توسعه همه جانبه به ویژه اقتصاد، تقویت کند .شواهد موجود نشان می دهد زنان در زمان کوتاهی توانسته اند
با ورود به عرصه کسب و کار، تحولات عظیمی در توسعه اقتصادی کشورها ایجاد کنند. چنانچه آمارها نشان می دهد فعالیت های اقتصادی زنان، 25 تا 35 درصد کل فعالیت های اقتصادی جهان را تشکیل می دهد
در مطالعه ای تحت عنوان" توسعه کارآفرینی زنان در نیجریه؛ عوامل محیطی مؤثر به منظور اندازه گیری متغیر وابسته از مجموعه ای از متغیرها شامل ریسک پذیری، خلاقیت و نوآوری، استقلال، اعتمادبه نفس، رقابت، پیشرفت، کنترل داخلی منابع و قدرت و انرژی استفاده نمودند، در این تحقیق با استفاده از تحلیل رگرسیون به این نتیجه رسیدند که دسترسی به منابع مالی، اعضای خانواده و اجتماع، موجود بودن خدمات پشتیبانی و سیاست دولت ازجمله عوامل محیطی مؤثر بر توسعه کارآفرینی زنان در نیجریه می باشد.
- Parvin et al. 2012 - در مطالعه ای تحت عنوان "شاخص های توسعه کارآفرینی کوچک زنان: یک بررسی تجربی در مناطق روستایی بنگلادش" به این نتیجه رسیدند که ویژگی های مختلف شخصی اعم از آزادی کار، میل به منزلت اجتماعی بالاتر و مشکلات خانوادگی به طور معنی داری در مشارکت زنان در کارآفرینی های کوچک زنان تأثیر گذار است. پژوهشگران کارآفرینی معتقد هستند که کارآفرینی فرایندی پیچیده است و به میزان زیادی تحت تأثیر محیط و زمینه قرار دارد.
در این راستا، محیط بر فرد اثر گذاشته و باعث بروز رفتار کارآفرینانه در افراد می شود. نقش زنان روستایی در تحقق اهداف کارآفرینانه توسعه روستایی، نقشی انکار ناپذیر است
-3 روش تحقیق
این تحقیق از جنبه هدف، کاربردی - توسعه ای است و از نظر ماهیت و روش مطالعه، از نوع تحقیقات توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری، زنان روستایی بالای 25 سال شهرستان شاهین شهر و میمه است. نمونه آماری براساس فرمول کوکران، 256 نفر برآورد شد. لازم به ذکر است که روایی پرسشنامه تحقیق با استفاده از نظرات متخصصان و کارشناسان تأیید و پایایی پرسشنامه نیز با محاسبه ی ضریب آلفای کرونباخ 0/78 تعیین شد که از نظر آماری، قابل قبول بود و جهت طبقه بندی و تحلیل داده ها از نرم افزار اکسل و نیز جهت ارائه برنامه ی پیشنهادی راهبردی از مدل برنامه ریزی SWOT استفاده شده است. تکنیک :SWOT تکنیک swot، ابزاری برای تحلیل وضعیت و تدوین راهبرد است و این امور از طریق بازشناسی و طبقهبندی قوتها و ضعفهای درونی سیستم؛ بازشناسی و طبقهبندی فرصتها و تهدیدهای موجود در محیط خارج سیستم؛ تکمیل ماتریس سوآت؛ و تدوین راهبردهای گوناگون برای هدایت سیستم صورت می گیرد
-4 یافته های پژوهش
-4-1 یافته های تکنیک SWOT
پس از تهیه فهرست شاخصها و پالایش و طبقهبندی آنها، مجموعه این شاخصها در دو گروه عوامل درونی - نقاط قوت وضعف - و عوامل بیرونی - فرصت ها و تهدیدها - مجزا شدهاند که هر یک از گویه ها - معیارهای این عوامل چهارگانه - خود در چهار بعد اقتصادی، اجتماعی، محیطی-زیرساختی، و نهادی-سازمانی آورده شده است. معیار سنجش و درجهبندی هر یک از شاخصها بدین صورت بوده که برای هر شاخص در دامنهای از - 1 - تا - 5 - امتیازدهی شده که - 1 - به معنای داشتن اهمیت خیلی کم، - 2 - به معنای اهمیت کم، - 3 - به معنای اهمیت متوسط، - 4 - به معنای اهمیت زیاد و - 5 - به معنای اهمیت
