بخشی از مقاله
چکیده:
به منظور تطابق زون های زیستی و بررسی نوسانات سطح آب دریا در مناطق خوزستان و فارس ساحلی در طی آلبین- تورونین، 209 مقطع نازک در یک ضخامت 1712 متری از رسوبات سازند سروک در میدان نفتی اهواز - خوزستان - و 137 مقطع در ضخامت 212 متر از رسوبات این سازند در منطقه فیروزآباد - فارس ساحلی - مورد مطالعه قرار گرفت. مطالعات انجام شده در منطقه خوزستان منجر به شناسایی 32 جنس و 24 گونه از فرامینی فرهای بنتیک و 8 جنس و 10 گونه از فرامینیفرهای پلانکتونیک گردید و 3 بایوزون شناسایی گردید.
در منطقه فارس ساحلی نیز 14 جنس و 21 گونه از فرامینیفرهای بنتیک و2 جنس و 2 گونه از فرامینیفرهای پلانکتونیک تشخیص داده شد و پنج بایوزون ارائه شد . براساس بایوزون های ارائه شده سن سازند سروک در خوزستان، آلبین بالایی تا تورونین زیرین و در فارس ساحلی، آلبین تا سنومانین تعیین گردید. بررسی روند تغییرات سطح آب دریا نشان داد در منطقه خوزستان، حوضه رسوبی از آلبین بالایی تا سنومانین کم عمق بوده است و با عبور از مرز سنومانین تورونین، پیشروی صورت گرفته و حوضه رسوبی عمیق تر شده است.
در منطقه فارس ساحلی، حوضه رسوبی نوسانات بیشتری نسبت به حوضه خوزستان داشته است بطوری که در آلبین زیرین و سنومانین میانی حوضه کم عمق بوده، در آلبین بالایی تا سنومانین زیرین حوضه عمیق تر شده است و در نهایت پیشروی دریا در سنومانین بالایی اتفاق افتاده است.
مقدمه :
مطالعات برروی رسوبات و سازندهای زاگرس - بخصوص کرتاسه زاگرس - به دلیل وجود نفت، بیشتر در نواحی خوزستان و فارس انجام شده است. محدوده حوضه زاگرس از نظر چینه شناسی به نواحی خوزستان، لرستان، فارس ساحلی و فارس داخلی تقسیم می شود. مناطق خوزستان و فارس در زون چین خورده زاگرس قرار دارند
برای اولین بار، اسلینگر و کریشتون - - Slinger&Crichton, 1959 نام آهک بنگستان را به رسوباتی اطلاق نمودند که قبلا تحت اسامی آهک کرتاسه میانی، آهک هیپوریت دار و آهک لشتگان خوانده می شد. بر اساس گزارشات جیمز و وایند - James&Wynd,1965 - از آلبین تا کامپانین یک چرخه رسوبی متشکل از سازندهای کژدمی، سروک، سورگاه و ایلام نهشته شده که به آن نام گروه بنگستان دادند.
ولز - - Wells, 1966, 1968 رسوبات سنومانین سروک را مربوط به حوضه ی پلاتفرمی دانسته است. هارت - - Hart , 1980 تاریخچه زمین شناسی ناحیه خوزستان و پالئوژئوگرافی سازند سروک را مطالعه کرده است. مطیعی - 1372 - معتقد است در طول کرتاسه سه رخساره کاملاً متفاوت و متمایز تشکیل شده است. از جمله مطالعات انجام شده دیگر می توان به برش لندران - وزیری مقدم و صفری، - 1382 ، منطقه فارس ساحلی - لاسمی وهمکاران، - 1383، میدان نفتی گچساران - رحیمی نژاد و همکاران، - 1385، و میدان نفتی آب تیمور - غبیشاوی و همکاران، - 1385 اشاره نمود.
روش ها، سنگ شناسی و موقعیت جغرافیایی:
به منظور دستیابی به اهداف این مطالعه 209 مقطع نازک در یک ضخامت 1712 متری از رسوبات سازند سروک در چاه AZ 354 در میدان نفتی اهواز - خوزستان - بررسی شد. لیتولوژی این چاه عمدتا سنگ آهک سفید تا کرم و گاهی خاکستری می باشد. همچنین 137مقطع در ضخامت 212 متری در 24کیلومتری جنوب غربی فیروزآباد - فارس ساحلی - مورد مطالعه قرار گرفت - شکل. - 1
لیتولوژی برش مورد مطالعه عمدتا شامل سنگ آهک های ضخیم لایه تا نازک لایه می باشد . فسیل ها بر اساس - Schroeder and Neumann1985، - - Loeblich and Tappan, 1988 و تا حد امکان گونه های آنها براساس کلانتری - 1371 - ، و - Velic , 2007 - شناسایی گردید. زون های بکار رفته جهت تعیین سن سازند سروک در منطقه مورد مطالعه هم ارز زون های تجمعی وایند - - Wynd, 1965 در نظر گرفته شده است.
زون های زیستی ارائه شده در منطقه خوزستان:
* اینتروال2513- 3150 متر این محدوده به ضخامت 637 متر در حد فاصل عمق 2513 تا 3150 متر در راس سازند در چاه مورد مطالعه قرار دارد. و به صورت Not Zoned معرفی می گردد. با توجه به قرارگیری این اینتروال برروی بایوزون A و ضخامت قابل توجه آن و همچنین مشاهده شدن حجرات منفصل ریز سنگواره شاخص اشکوب تورونین Helvetoglobotruncana helvetica، مربوط به اشکوب تورونین زیرین می باشد.
* بایوزون A:Nezzazata-Alveolinids Assemblage Zone
این بایوزون به ضخامت 464 متر در حدفاصل عمق 3150 تا 3614 متری شناسایی شد. این بایوزون با ظهور فرامینیفرهایی همچون نزازاتاها و جنس هایی از خانواده آلوئولینیده آغاز و با ناپدید شدن آنها، تمام می شود و معادل بایوزون 25وایند - - Wynd,1965 می باشد. با توجه به محتوای فسیلی این بایوزون، سن سنومانین بالایی برای آن در نظر گرفته شد. از میکروفسیل های شاخص و همراه این بایوزون عبارتند از:
Nezzazata conica, Nezzazata simplex, Nezzazata concava, , Multispirina iranensis
* . بایوزونB: Oligosteginid Assemblage Zone
این بایوزون به ضخامت171متر در حدفاصل عمق3614 تا 3785 متری شناسایی شده است. در چاه مورد مطالعه، بایوزون B برروی بایوزون C قرار می گیرد و دارای تنوع فونای زیستی کمی می باشد. بنابراین با توجه موقعیت قرارگیری این بایوزون سن سنومانین میانی برای آن در نظر گرفته شد.
* بایوزون C: Rudist debris Zone
این بایوزون به صخامت61 متردر حدفاصل عمق 3785 تا3846 متردر زیر بایوزونB قرار می گیرد.
شکل - 1 موقعیت جغرافیایی مناطق خوزستان و فارس ساحلی در حوضه زاگرس
با توجه به موقعیت قرارگیری سن سنومانین زیرین برای این بایوزون در نظر گرفته می شود. این زون معادل بایوزون شماره 24 وایند - - Wynd,1965 می باشد.
* اینتروال3846-4225 متر این محدوده به ضخامت 379 متر در حدفاصل عمق 3846 تا 4225 متر در قاعده سازند به علت عدم وجود فسیل های شاخص و تعداد محدود مقاطع نازک میکروسکوپی قابل زون بندی نیست وبه صورت Not Zoned معرفی می گردد. با توجه به موقعیت چینه شناسی این اینتروال، سن آلبین بالایی تا سنومانین زیرین برای این اینتروال درنظر گرفته می شود - شکل-2الف - .
زون های زیستی ارائه شده در منطقه فارس ساحلی:
* بایوزون شماره Mesorbitolina subconcava Rang Zone :1
این بایوزون با ظهور و انقراض Mesorbitolina subconcava مشخص می گردد. این زون از قاعده تا 38 متری از برش مورد مطالعه گسترش دارد و سن آلبین زیرین برای آن در نظر گرفته شد. این بایوزون معادل بایوزون - - Mesorbitolina subconcava Taxon-Range Zone می باشد که توسط - Velic and Vlahovic, - 1994 ; Velic , 2007 ارائه شده است.
* بایوزون شماره Conicorbitolina conica – Trocholina Assemblage Zone :2
این بایوزون با ظهور وانقراض Conicorbitolina conica و Trocholina lenticularis مشخص می گردد. این بایوزون معادل بایوزون 21 وایند - Wynd, 1965 - است و تا ضخامت 83 متری گسترش دارد. سن این زون آلبین بالایی در نظر گرفته شده است.
* بایوزون شماره Favusella washitensis Range Zone :3
