بخشی از مقاله
چکیده
لالایی ها در دستهادبیاتِ فولکلوریک، جزءاوّلین اشکال شعر غیر رسمی ویژه کودکان است و قدمتی برابر با نخستین اشعار فارسی دارد. این گونه از ادبیات شفاهی از گفتمان عامیانه و فولکلور جوامع اثر پذیرفته است . لالایی ها نخستین پیمان آهنگین و شاعرانه است که میان مادر و کودک بسته می شود و آرزوهای مادر را بی تشویش و ساده بیان می کند. .این پژوهش در پاسخ به این سوال است که کارکردهای لای لای خوانی در ادبیات بومی چیست و بر آن است که با تحلیل لالایی ها در انواع ادبیات تعلیمی ، غنایی و حماسی به این فرضیه دست یابد که بخش بزرگی از هشیاری فرهنگی مردم هر زیست بوم با لالایی ها ارتباط دارد . در این پژوهش نگارندگان می کوشند که اهمیت لالایی ها را در وجوه مذهبی ، جامعه شناسی ، روانشناسی و تربیتی بازنمایی کنند .
کلیدواژ ه ها: لالایی ،آوازهای بومی ، تعلیمی ، غنایی ،حماسی
-1 مقدمه
لالایی ها از جمله ادبیات شفاهی و بومی هر سرزمین هستند که ریشه در تاریخ و فرهنگ جامعه دارد » لالایی به عنوان یک فرم ادبیات کودکان و در حوزه بومیت اهمیت بالایی دارد .لالایی پایه ای است ،پایه ای که سایر فرم ها را باید روی آن چید .لالایی اولین نقطه تلاقی زبان و موسیقی است « - عمرانی ، - 214 : 1381 لالایی ها که به شکل تکرار چند نت ساده از اصوات صدا دار در همه ی فرهنگ ها و ملیت ها وجود دارد ؛ پیام مشترک عشق و طلب صلح همه مادران دنیا را در خود دارد . در همه انواع شعر ، مردان و زنان طبع آزمایی کرده اند و لالایی ها تنها سروده هایی هستند که سرایندگان بلا منازع آن ها ، فقط و فقط زنان هستند . از این حیث بررسی و تحلیل آن ها ، مارا به نتایج ارزشمندی از درک جامعه شناختی و روانشناسانه ، بعد تاریخی و مذهبی و ... می رساند. این بررسی با انگیزه برانگیختن و معطوف کردن افکار به این مقوله و توجه به خاستگاه های بومی محتوای آوازها ،دانستن و شناختن بیشتر فرهنگ بومی ، هویت شناسی خود و شناساندن ماهیت ارزشمند فرهنگی خود به دیگر ملل انجام شده است. به این منظور باید دید چه نوع کارکردهای محتوایی در لالایی ها وجود دارد؟
-2 پیشینه تحقیق
در موضوع مورد بررسی کتابهایی دیده شد که فقط به ذکر لالایی ها پرداخته اند و توضیحی ارائه نکرده اند .مانند : لالایی های ایرانی از محمدباقر نجف زاده ، ترانه های قالی بافان کاشان از احمد مزرعتی که فقط در ده صفحه به ذکر لالایی ها پرداخته است . کتاب لالایی و قصه های کودکان از نعمت االله ایزدی، لالایی فرشته ها از ابوالقاسم جعفری ، لالایی کودک نازم از عفت شیرازی نژاد و... فقط تعداد اندکی کتاب به بسط این موضوع پرداخته اند مانند : لالایی های ایران از سید ابراهیم عمرانی وکتاب بررسی ادبیات شفاهی در هرمزگان از مریم دهنوی، نمونه های دیگر و چندین مقاله که در این باب نوشته شده است از جمله مقاله » تاثیر آوای لالائی خون نوزادان نارس« از امیری رعنا و همکاران درمجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند دوره 15 ، شماره4 ، تعدادی هم به گونه ای خاص توجه کرده اند مانند لالایی آذربایجان ،لالایی مازندران ، و000 پس بر این شدیم که در این حیطه پژوهش بیشتری صورت گیرد .
-3 ضرورت تحقیق
لالایی،ترانه مادرانه ای که قربانی پیامدهای دوران تجّدد و مدرنیته شد. اکنون کمتر کسی فرزندش، را با لالایی می خواباند، برخی برای دور نماندن از قافله مدرن آهنگ های دیگری که خودشان هم از محتوای آن بی خبرند ، به خورد کودکان می دهند و ناگهان متوجه می شویم سنت های حسنه را یکی پس از دیگری به قربانگاه برده ایم . ما در این پژوهش خواسته ایم اذهان را به احیاء فرهنگ لالایی خوانی مادرانوفمعطنماییم و با وجود ضیق وقتِ مادرانِ شاغلِ امروز ، اهمیت این سنت ریشه دار را در حد امکان از جهات مختلف به اثبات برسانیم . در هر اجرای لالایی ، کودک به صورت ضمنی با آهنگ ، لحن و واج های زبان آشنا می شود و آموزش زبان مادری با ملودی ملایم و صدای آرام بخش مادر ،حفظ فرهنگ بومی وگویش ها در مناطق جغرافیایی خود از دستاوردهای آن است .این پژوهش در احیای گونه آوازهای فولکلوریک زنان و توجه به ادبیات کودک و بوم زیست های فرهنگی مختلف ایران صورت گرفته است و می تواند مورد استفاده دانشگاهیان و در صورت بسط مورد استفاده غالب مادران ایرانی قرار گیرد .تحقیق حاضر اطلاعات مفیدی به کلیه پژوهش گران حیطه شرق شناسی می دهد .
-4 روش کار
این نگارش که در موضوع ادبیات فولکلور و عامیانه است از نظر کارکردهای محتوایی در سه نوع ادب حماسی ، تعلیمی و غنایی دسته بندی شده اند . لازم به ذکر است که یک نمونه از این ابیات می تواند در خود انواع دیگر را نیز به صورت
