بخشی از مقاله
چکیده
ناحیه ابر - شاهکوه بخشی از زون رسوبی - ساختاری البرزخاوری را شامل میشود که به لحاظ جغرافیایی در شمال-باختری شهرستان شاهرود واقع میباشد. بررسی وضعیت چینهشناسی این منطقه وجود توالیهایی از سنگهای پالئوزوئیک، مزوزوئیک و سنوزوئیک را نشان میدهد. گسلهای اصلی این منطقه مانند گسل ابر دارای روند شمال خاوری - جنوبباختری و سازوکار معکوس چپبر و همچنین گسل شاهکوه دارای روند شمالباختری - جنوبخاوری را نشان میدهند.
-1 مقدمه
منطقه مورد مطالعه در پهنه ساختاری البرزخاوری و حدفاصل شهرستان شاهرود - از توابع استان سمنان - و گرگان - از توابع استان گلستان - بین عرض های جغرافیایی 36° 30' و 36° 37 ' 30 شمالی و طولهای جغرافیایی 54° و 55° 30' خاوری و در بخش خاوری - مرکزی چهار گوش نقشه 1:250000 گرگان واقع شده است که از نظر تقسیمبندی کشوری در 35 کیلومتری شمالباختری شاهرود و در 65 کیلومتری جنوب گرگان قرار گرفته است - شکل . - 1 زون گسلی ابر و شاهکوه با طول تقریبی 48 کیلومتر و پهنای 3,5 کیلومتر در مجاورت سه روستای مجن و تاش و شاهکوه علیا قرار دارد. این منطقه در کمربند گسلی البرز واقع شده است که در نقشه 1:100000 علیآباد - ظهراب، - 1385 به خوبی دیده میشود.
شکل : - 1 - موقیعت جغرافیایی مورد مطالعه
-2بحث
با توجه به موقعیت زمین ساختی منطقه مورد مطالعه عمده گسلها از نوع معکوس میباشد. غالب این گسلها در راستای شمالخاور- جنوبباختر قرار دارند. از میان تمامی گسلهای گستره مورد پژوهش دو گسل شاخص و اصلی وجود دارد که از نوع معکوس میباشند. این دو گسل در ذیل تشریح شدهاند.
-1-2 گسل شاهکوه
بر اساس مطالعات میدانی، گسل شاهکوه در خاور محدوده مورد مطالعه و خاور گسل البرز واقع شده است. راستای این گسل شمالخاوری- جنوبباختری و به میزان 268 میباشد که به سمت شمالباختری 41 درجه شیب دارد
هرچند در ادامه مسیر به سمت خاور امتداد آن به شمالباختر- جنوبخاور تغییر می یابد. اثر این گسل به سمت خاور محدوده مطالعه و تا حوالی روستای تاش ادامه دارد و در این راستا، امتداد گسل به خاوری - باختری تغییر مییابد. در قطعه فرادیواره این گسل سازندهای شمشک، لار و نهشتههای کواترنر و در قطعه فرودیواره آن سازند دورود و شمشک و نهشتههای کواترنری قرار دارند
عملکرد این گسل سبب بالاآمدگی واحدهای پرمین و ژوراسیک - سازندهای دورود و شمشک - بر روی ژوراسیک - سازندهای لار و شمشک - و در بخش هایی بر روی واحدهای ائوسن و کواترنر شده است که موجب مرتفع شدگی زیاد این بخش از منطقه تا ارتفاع حدود 3600 متر شده است - شکل -2 الف - . با قرارگیری واحدهای مزوزوئیک بر روی واحدهای سنوزوئیک میتوان عملکرد فاز کوهزایی آلپی را علت این رویداد دانست.
- شکل - 2 الف: بخشی از گسل رانده شاهکوه، که در آن سازند شمشک بر روی سازند دورود قرارگرفته است - جهت دید عکس به سمت جنوب-خاوری - ب: دیواره گسلی مربوط به گسل شاهکوه در جنوب روستای شاهکوه سفلی - جهت دید عکس به سمت شمالباختری -
- شکل - 3 الف و ب: تصویر سیکلوگراف سطوح برداشت شده و نمودار کنتور تراکم قطب صفحات گسلی مربوط به گسل شاهکوه و پیشنهاد موقعیت میانگین 268œ/41œ NW
-2-2 گسل ابر
گسل ابر با روند شمالخاوری - جنوبباختری در باختر ناحیه مورد مطالعه دیده میشود. دنباله جنوب باختری این گسل وارد نقشه زمینشناسی علیآباد - سازمان زمینشناسی کشور - 1385 شده که به سمت باختر، روندی خاوری -باختری مییابد - گسل شاهکوه - . در نقشههای زمینشناسی منطقه، این گسل با طولی حدود 50 کیلومتر، از نوع معکوس و با مؤلفه امتدادی چپبر و شیب آن به سمت شمال - شمال باختری ذکرشده است. گسل ابر به سمت شمال خاوری احتمالاً به گسلهای گردنه خوش ییلاق متصل میگردد و به دلیل بهم ریختگی ناحیه اهمیتی ویژه دارد
مشاهدات صحرایی و اطلاعات مربوط به سطوح برداشتشده از گسل ابر، نشان دهنده سازوکار معکوس همراه با مؤلفه امتدادی چپبر برای این گسل میباشد - شکل . - 4 استریوگرامهای حاصل از دادههای برداشتشده از سطح گسل ابر، شامل نمودار همتراز تراکم دادههای مربوط به قطب صفحات گسلی نشان میدهد که موقعیت غالب بدست آمده برای صفحات گسلی 254/64NW و خشلغز روی آن 47 درجه پادساعتگرد میباشد. سطوح برداشتشدهای که روندی متفاوت نسبت به روند کلی گسل ابر نشان میدهند،احتمالاً گسلهای فرعی مربوط به گسل اصلی ابر میباشند
