بخشی از مقاله
چکیده
محدوده مورد مطالعه از لحاظ جغرافیایی در بخش جنوب خاوری استان قم بین ارتفاعات خضر از سمت شمال، ارتفاعات نرداقی ازسمت جنوب و از سمت خاور به مسجد جمکران محدود و محصور شده است. ارتفاعات منطقه دارای راستای شمال باختری- جنوب خاوری هستند. منطقه دارای گسلهای فراوانی است امتداد این گسلها از خاوری به باختری تا شمال باختری - جنوب خاوری تغییر میکنند. در این مقاله درزه ها و شکستگیهای اطراف گسل خضر - دو برادر دارای امتداد جنوب باختری و گسلی معکوس با حرکت برشی راستگرد است، مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته شد.
-1 مقدمه
محدوده مورد مطالعه بخشیاز نقشه 1:100000 چهارگوش قم میباشد که در جنوب و جنوب باختری شهر قم، و در منطقهای به وسعت 90 کیلومتر مربع واقع شده است. از نظر فعالیتهای زمینساختی، جزء مناطق جنبا محسوب میشود. در این ناحیه عناصر اصلی ساختاری شامل شکستگیها و چینخوردگیهای مرتبط با گسلشهای اصلی و فرعی میباشند ندری و همکاران . - 1391 - مطالعات متعددی در این منطقه انجام شده است، نوگلسادات - 1364 - ، مناطق برشی و خمیدگیهای ساختاری جنوب قم را شناسایی و معرفی نمود.آریامنش و همکاران - 1388 - گسلهای مدفون و پنهان در آبرفتهای منطقه را بررسی نمودند.در نهایت کمالیان و همکاران - Kammalian et al 2008 - نیز ریزپهنهبندی شهر قم را مطالعه نمودند. معمولا مشاهده می شود که در کنار نواحی به شدت گسل خورده و دارای شکستگیهای فراوان، دشتهای پر آبی دیده می شود. گسل های بزرگ با توجه به نقشی که در جابهجایی واحدهای لیتولوژی دارند عمدتا باعث کنترل حرکت آبها میشوند و رخنمون چشمهها را کنترل می نمایند. از نگاه زمین شناسی و پهنه های ساختاری رسوبی استان قم بخشی از قلمروی ساختاری ایران مرکزی است که مورفولوژی حاکم بر آن شامل مجموعه ای از رشته کوه ها و دشت های نیمه موازی باروند شمال غربی- جنوب شرقی است. ایران مرکزی به شکل مثلثی است که از شرق به بلوک لوت، از شمال به رشته کوههای البرز و از جنوب به منطقه سنندج - سیرجان محدود میشود. چینه شناسی منطقه بدین ترتیب است که سازند قرمز زیرین با آبرفتهای کوارترنر پوشیده شده است و سن آن الیگوسن آغازی و در زیر سازند قم دیده می شود. سازند قم خود در 9 بخش با ضخامت متوسط 1200 متر بوده و سازند قرمز فوقانی که شامل لایه های ضخیم قرمز رنگ و گچ و نمک دار است،رسوبات سازند قم را می پوشاند. در منطقه مورد مطالعه سازند قم بیشتر بخشهایی از a، b،c1 شامل ماسه سنگهایی با لایه هایی از مارن ، آهک های خورد شده و آهکهای شیل دار وجود دارد.
-2 بحث
در مطالعات صحرایی و برداشت های میدانی 22 ایستگاه، و در هر ایستگاه به روش انتخابی20 درزه و شکستگی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت که در شکل 1 نحوه جانمایی ایستگاه ها نمایش داده شده است. پارامترهای اندازه گیری شده شامل شیب، جهت شیب، امتداد، راستا، طولدرزه، بازشدگی،پرشدگی و فاصله تا درزه بعدی برداشت شد و سپس داده ها در نرم افزار Dips در قالب نمودارهای رزدیاگرام، کنتوردیاگرام و هیستوگرام ترسیم گردیده است و نتایج آن ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
ایستگاه اول :
مختصات جغرافیایی ثبت شده توسط GPS ایستگاه یک 2 50 050, E 3. 3 36 34 : N،35 درزه های این ایستگاه همگی از نوع کششی همراه با بازشدگی هستند . دامنه بازشدگی بین15 mm ماکزیمم و 2 mm مینیمم واقع شده است .لیتولوژی و جنس ایستگاه ازماسه سنگ همراه با مارن تشکیل شده است . بازشدگی ها با رسوبات شسته شده و محلول به وسیله جریانات سطحی و جوی پرشده اند .زاویه شیب درزه ها از 6 درجه تا 87 درجه متغیر بوده و جهت شیب اصلی NWو SE است. بیشترین طول درزه 204 cm و کمترین طول درزه 19 cm اندازه گیری شده و فاصله تا درزه بعدی از 15,5 cm به عنوان بیشینه و 8cm است .امتداد و راستای اصلی درزه ها دراین ایستگاه بین 90 تا 180 درجه نسبت به شمال جغرافیایی است .
ایستگاه پنچ :
مختصات جغرافیایی ثبت شده توسط GPS ایستگاه پنج 43 50 050 ,E 8. 57 35 34 : N ایستگاه پنج دارای 9 درزه ی کششی همراه با بازشدگی بوده و مابقی از نوع فشارشی و یا مزدوج می باشند .دامنه بازشدگی بین19 mm ماکزیمم و 5mm مینیمم واقع شده است .لیتولوژی و جنس ایستگاه از ماسه سنگ همراه با مارن تشکیل شده است . بازشدگی ها با رسوبات شسته شده و محلول به وسیله جریانات سطحی و جوی پرشده اند .زاویه شیب درزه ها از کمترین 5 درجه تا 41 درجه متغیر بوده و جهت شیب اصلی NW و جهت شیب فرعی SE است .بیشترین طول درزه 147 cm و کمترین طول درزه 19 cm است . فاصله تا درزه بعدی از 37cm به عنوان بیشینه و 5. 3cm است .امتداد و راستای اصلی درزه ها دراین ایستگاه در ربع چهارم دایره مور بین 270 تا 360 درجه نسبت به شمال جغرافیایی و ربع دوم دایره مور بین 90 تا 180 درجه واقع شده اند .
نمودار -2 کنتوردیاگرام و رزدیاگرام مربوط به ایستگاه پنج
ایستگاه دهم :
مختصات جغرافیایی ثبت شده توسط GPS ایستگاه ده 4. 59 50 050 E 3. 45 35 34 : N ایستگاه دهم نیز همه درزه ها از نوع کششی همراه با بازشدگی هستند .دامنه بازشدگی بین10 mm ماکزیمم و 5. 1 mm مینیمم واقع شده است .لیتولوژی و جنس ایستگاه از ماسه سنگ تشکیل شده است . بازشدگی ها با رسوبات شسته شده و محلول به وسیله
