بخشی از مقاله
چکیده
داینوسیستهاي کوریت سازند دلیچاي در پنج برش فریزي، قرونه، دهنهاجاق، چهار برج و ناویا به ترتیب از خاور به باختر رشته کوههاي بینالود مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. در این بررسی 15 گونه از داینوسیستهاي مذکور متعلق به نواحی عمیق سازند دلیچاي شناسایی گردید. مطالعات نشان میدهد که افزایش عمق محیط رسوبی سازند دلیچاي در بیشتر نواحی خاوري و مرکزي بینالود از باتونین آغاز میگردد و در کالووین و کیمیریجین به بیشترین حد خود میرسد. با این حال در باختر حوضه، این افزایش عمق با اندکی تاخیر از زمان کالووین آغاز میشود و تا کیمیریجین نیز ادامه دارد.
مقدمه
سازند دلیچاي به عنوان نخستین فاز پیشروي دریایی کوهزایی سیمرین میانی - - Wilmsen et al. 2009a چهرهاي شاخص در میان واحدهاي لیتولوژیکی ژوراسیک در پهنهي ساختاري بینالود دارد. سازند مذکور در این پهنه با ناپیوستگی موازي بر روي رسوبات آواري سازند شمشک قرار دارد و خود به صورت تدریجی و همشیب در زیر آهکهاي صخرهساز سازند لار قرار میگیرد - مافی، . - 1393 هرچند در گسترهي سازند دلیچاي در منطقهي مورد مطالعه، تفاوتهاي لیتولوژیکی بارزي مشاهده میشود ولی به طور کل این سازند از تناوب طبقات سنگ آهک و مارن خاکستري رنگ و میان لایههایی از شیل، مارن و آهک مارنی تشکیل یافته است.
در برخی مناطق پهنهي سختاري بینالود، ضخامت قابل توجهی از نهشتههاي توربیدایتی متشکل از طبقات ماسهسنگی و شیلی نیز در این سازند مشاهده میشود. سازند دلیچاي از لحاظ محتواي فسیلی غنی است و گروههاي فسیلی متعددي از ماکروفسیلهایی همچون آمونیتها، بلمنیتها، اسفنجها، بازوپایان، دوکفهايها و شکمپایان و همچنین از میکروفسیلها میتوان به پالینومورفها و فرامینیفرها اشاره کرد. پنج برش چینهنگاري فریزي، قرونه، دهنهاجاق، چهار برج و ناویا - شکل - 1 در این مطالعه انتخاب گردید و داینوسیستهاي کوریت آن مورد مطالعه قرار گرفت.
بحث و نتیجهگیري
داینوسیستهاي مناطق عمیق
داینوسیستها به سبب داشتن ویژگیهاي بارز مورفولوژیکی، نقش بارزي در تعیین مناطق عمیق حوضههاي رسوبی ایفا مینمایند. دوگروه از پوستههاي این موجودات که شامل داینوسیستهاي کوریت - Chorate cysts - و داینوسیستهاي پروکسیموکوریت - - Proximo- chorate cysts، نقش مهمی در شناخت نواحی عمیق حوضهي رسوبی دارند - قویدلسیوکی، . - 1389 با این حال اهمیت پوستههاي کوریت بسیار بیشتر از انواع پروکسیموکوریت است، چرا که هم تعداد آنها محدودتر است و هم وضعیت ریختاري آنها تطابق زیادتري با شرایط محیطهاي آرام و کم انرژي دارد. در این مطالعه تعداد 15 گونه از داینوسیستهاي کوریت شناسایی گردید که نگارهي آن از نظر خواهد گذشت.
داینوسیستهاي مذکور عبارتند از: بررسیها نشان میدهد در برش فریزي واقع در بخش خاوري بینالود، هیچ گونهاي از داینوسیستهاي کوریت در سازند دلیچاي وجود ندارد. به عبارتی دیگر در زمان رسوبگذاري سازند مذکور محیط رسوبی از عمق مورد نظر جهت گسترش داینوسیستهاي کوریت برخوردار نبوده است. مطالعهي پالینوفاسیس این برش نیز به شکل مطلوبی این موضوع را تایید مینماید. در برش قرونه، دهنهاجاق و چهاربرج ظهور گونههاي کوریت در باتونین و افزایش تعداد و تنوع گونهاي آنها در طول کالووین و آکسفوردین، نشانی بارز از افزایش تدریجی عمق حوضه در طول گذر این زمان دارد که البته این افزایش تا زمان کیمیریجین نیز ادامه دارد و در نهایت کربناتهاي سازند لار در حوضه راسب میگردند.
در برش ناویا واقع در باختر حوضه وضعیت مذکور تفاوتهاي بارزي را نشان میدهد. در این برش ظهور گونههاي اشکال داینوسیستهاي کوریت از کالووین آغاز میگردد و در طول آکسفوردین نیز شرایط افزایش عمق ادامه مییابد و در زمان کیمیریجین وضعیت باثباتتري دیده میشود. مطالعات پالینوفاسیس انجام گرفته در برشهاي مذکور نیز تطابق بسیار قابل توجهی با نتایج حاصله از مطالعهي داینوسیستهاي کوریت در شناسایی شرایط عمق محیط رسوبی دارد.
