بخشی از مقاله
چکیده:
به منظور شناسایی ناهنجاریهای موادمعدنی بویژه ناهنجاریهای مواد معدنی فلزی و بررسی موقعیت و منشاء نفوذ محلولهای هیدروترمال جهت اهداف اکتشافی، بررسی ساختارهای زیرسطحی بویژه گسل-های پنهان اهمیت بسیار زیادی دارد. از آنجا که بخش عمده ای از محدوده موردمطالعه از آبرفت و ماسه بادی پوشیده شده و در بعضی قسمتها نیز ماهیت سنگشناسی و پدیده فرسایش امکان مشاهده مستقیم ساختارهای زمینشناسی را با مشکل مواجه کرده است استفاده از دادههای مغناطیس هوایی نقش مهمی در شناسایی عوارض زیرسطحی دارد.
در این مطالعه داده های مغناطیس هوایی منطقه دهسلم موردتجزیه تحلیل قرار گرفته و براساس نتایج حاصل از تفسیر نقشههای مختلف مغناطیس چهارگوش دهسلم، 8 خطواره در این منطقه شناسایی شده است. خطوارههای DSH14-DSH13-DSH12-DSH11-DSH10 و DSH15 با هیچ گسل شناختهشدهای در منطقه همخوانی نداشته و بعنوان گسلهای پیسنگی شناختهنشده معرفی گردیده اند.
مقدمه:
تشکیل و فعالیت ساختارهای سطحی زمین تحت تأثیر هندسه پیسنگ و فعالیتهای آن قرار دارد، ازاینرو شناخت ساختارهای زیرسطحی بویژه پیسنگ و نحوه فعالیت آن در درک فرآیندهای ساختاری یک منطقه، بسیار مؤثر است .[Boyce and Morris., 2002]کانهزایی در هر ناحیه تحت تاثیر گسلش و شکستگیهای موجود در آن ناحیه هستند و میتوان گفت شکستگیها وگسلها راهی برای نفوذ سیالات کانهدار هستند.
دادههای مغناطیس هوایی پردازش شده دارای اطلاعات با ارزشی جهت تفسیر عارضههای زیرسطحی بوده و بویژه برای تعیین محل گسلهای بزرگ پیسنگی، مناطق خرد شده و شکسته و کانسارهای معدنی به کار میروند.[Neawsuparp et al., 2005] در این تحقیق تلاش شده است گسلهای پیسنگی در بخشی از گستره شرق ایران، در محدوده دهسلم شناسایی و نقشه آنها تهیه گردد.
این تلاشها شامل تهیه و پردازش دادهها و اصلاحات لازم جهت تهیه نقشههای مختلف آنومالی مغناطیسی و تفسیرهای زمینشناسی است. برای دستیابی به این هدف فیلترهای برگردان به قطب، ادامه فراسو، مشتق قائم مرتبه اول، مشتق افقی و سیگنال تحلیلی روی دادهها اعمال شده و نقشههای مربوط به هر یک از فیلترها به دست آمده است.
زمین شناسی و لرزه زمین ساخت محدوده موردمطالعه:
در پایانه شرقی ایران مرکزی در حد فاصل دو گسل نهبندان در غرب و گسل هریرود در شرق، در گستره ای به وسعت 800 کیلومتر درازا و 200 کیلومتر پهنا، انباشتههایی ضخیم از نهشته های فلیشگونه وجود دارد که پیسنگ افیولیتی وابسته به پوسته اقیانوسی دارند. پهنه مورد نظر مراحل تکوین از پوسته اقیانوسی تا قارهای را پذیرا شده است - آقانباتی ،. - 1383
تیرول و همکاران زیرپهنه سیستان را زون زمیندرز سیستان معرفی می کنند. تیرول سه مجموعه سنگی کمپلکسهای نه و رتوک و حوضه سفیدآبه را در این ایالت پیشنهاد کرد. کمپلکس نه و رتوک شامل مجموعه از آمیزهای بلوکهای افیولیتی با مرز گسلی، سنگهای دگرگونی نظیر فیلیت، اپیدوت آمفیبولیت، شیست آبی، نفوذیهای همزمان تا پس از حوادث تکتونیکی و سنگهای رسوبی تا ائوسن، عمدتا از رخسارههای عمیق دریا میباشند.[Tirrul et al., 1983]
الگوی ساختاری حوضه فلیشی شرق ایران به لحاظ جایگیری میان دو ورق قارهای لوت و هلمند و بهویژه چیرگی زمینساخت برخوردی، بسیار پیچیده و نشانگر ایجاد کوه درونقارهای است. با این حال، به نظر میرسد که در این ناحیه، راندگیها نقش اساسی دارند، بهگونهای که چینخوردگی سنگها پیامد عملکرد راندگیهاست. در بخش میانی حوضه، گسلهای امتدادلغز راستگرد روند تقریبی شمالی – جنوبی و به سمت شرق شیب زیادی دارند ولی در ساختارهای شمالی و جنوبی به دلیل چرخشهای راستگرد بلوک لوت و بلوک هلمند، ضمن تغییر در روند ساختارها، سرشت گسلها به طور عمده از نوع راندگیهای همپوشان1 است.
اگرچه در بخش عمدهای از ایران، حرکت رو به شمال و شمالشرقی ورق عربستان - آفریقا دخالت دارد، ولی در حوضه فلیشی شرق ایران، حرکت رو به شمال و شمالغربی ورق هندوستان و پیامدهای ناشی از آن مؤثر است. به گفته دیگر، عمده ساختارهای این ناحیه را باید در شکلگیری اقیانوس هند جستجو کرد - آقانباتی، . - 1388 تغییر شکل فعال در زون سیستان عمدتا تحت تاثیر گسلش امتدادلغز راستگرد با روند شمالی-- جنوبی یا شمال، شمالغرب -جنوب، جنوبشرق و برخی گسلهای معکوس با روند شمالغرب-- جنوبشرق و برخی گسلهای امتدادلغز چپگرد با روند شرقی-غربی میباشدنواحی مرکزی جنوبی استان بخشی از ایالت زمینساختی ایران مرکزی و کوههای شرق ایران است که حاوی ذخایر معدنی فلزی و غیر فلزی گوناگون است.
بلوک لوت شرقی ترین بخش خرد قاره ایران مرکزی است. حد شرقی زیر پهنه لوت به گسل نهبندان محدود است و مرز جنوبی آن به فرونشست جازموریان بسته میشود. در این زیرپهنه پدیدههای ماگماتیسم درونی و بیرونی و متامورفیسم سبب گردیده که پدیده های کانیزایی در خور توجه باشد و ذخایر در خور توجهی از مس طلادار - قلعه زری - و نشانه هایی از قلع - شاه کوه - ، تنگستن - شاه کوه - ، دیرگدازها و ... در این زیر پهنه شناسایی شده اند.
محدوده موردمطالعه در جنوب استان خراسان جنوبی بین عرضهای 31 تا 32 شمالی و طولهای 58,30 تا 60 شرقی واقع شده است. در شرق محدوده موردمطالعه دشت چاهداشی واقع شده است. در قسمت غربی محدوده موردمطالعه دشت لوت واقع است که به سمت غرب از ارتفاع آن کاسته میشود. ارتفاعات ده سلم به صورت رشته کوه های نه چندان مرتفع با روند اصلی شمالی -جنوبی و منطبق بر روند ارتفاعات شرق ایران که در قسمت شمالی به دامنه های ارتفاعات شاهکوه ختم می شود.
بحث:
مغناطیسسنجی یکی از روشهای ژئوفیزیک در اکتشاف منابع معدنی و شناسایی ساختارهای زمینشناسی از جمله گسلهاست که از میدان مغناطیسی طبیعی زمین استفاده میکند. شدت میدان مغناطیسی جمع جبری شدت میدان مغناطیسی هسته زمین، میدان مغناطیسی خارجی زمین و میدان مغناطیسی ناشی از مغناطیدگی سنگهای پوسته زمین است. وجود ساختارهای مختلف زمینشناسی و کانیهای مغناطیسی به صورت محلی یا منطقهای در میدان زمین اغتشاشاتی به وجود میآورد و آنچه به دنبال آن هستیم شدت میدان مغناطیسی ناشی از مغناطش سنگهای پوسته زمین است که آن را آنومالی مغناطیسی مینامیم [Telford et
کانهزایی در هر ناحیه تحت تاثیر گسلش و شکستگیهای موجود در ناحیه میباشد و بیشتر در محدوده شکستگی و بویژه محل تلاقی شکستگی ها اتفاق میافتد. داده های مغناطیس هوایی پردازش شده نقش مهمی در تحلیل و شناسایی تودههای نفوذی پنهان، مناطق دگرسانی، شکستگیهای پیسنگی و وضعیت زمینساختی و ارتباط آن با کانهزایی به دست میدهد. در این تحقیق، دادههای مغناطیس هوایی گستره دربرگیرنده محدوده دهسلم واقع در زونهای 40S بررسی شده و خطوارههای مغناطیسی منطقه بهدست آمده است. گستره موردمطالعه شامل مناطق قلعزری، میغان، چهارفرسخ، اسدآباد، شوسف و چاهداشی ، دهسلم و نهبندان میباشد.
