بخشی از مقاله
چکیده
بیشتر حوضه های آبخیز کوچک ایران فاقد ایستگاه هیدومتری می باشند از این رو برای مطالعه میزان آبدهی سالانه و برآورد میزان سیلاب آن نیاز به روش های مناسب می باشد تا با استفاده از آنها دراین حوضه ها. بررسی های لازم انجام گیرد.مطالعه زیرحوضه سنگ تراشان در دو بخش صورت گرفته که در بخش اول به منظور تخمین آبدهی زیرحوضه براساس روابط تجربی چون جاستین.کوتاین. ایکر - . - ICARE خوزلو. UP2 استفاده گردید که روش جاستین به دلیل در نظر گفتن پارامترهایی چون بارندگی .درجه حرارت و شیب حوضه نتیجه بهتری را نسبت به سایر روش ها دارد.
و در بخش دوم برآورد سیلاب ناشی از رواناب زیرحوضه به وسیله روش های تجربی .روش استدلالی و روش تجربی SCS و تعیین مقادیر شماره منحنی رواناب - CN - آن در زیرحوضه مطالعه گردیدکه روش SCS به دلیل جامعیت ونزدیکی پارامترهای آن به زیرحوضه مناسب تر ازسایر روش ها می باشد.و براساس این روش با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی - - GIS به تخمین مقادیر - CN - زیر حوضه و ترسیم نقشه - - CN پرداخته شد که باتوجه به نتایج حاصل. زیرحوضه دارای مقادیر - CN - بالا می باشد. در پایان با استفاده از نتایج روش . scs هیدروگراف بی بعد برای زیر حوضه ترسم گردید. در مجموع نتایج حاصل از مطالعه . زیرحوضه دارای پتانسیل بالایی برای سیل خیزی می باشد.
مقدمه
کشور ایران باکمبود منابع آبی مواجه است و ازطرفی در سال های اخیر با مخاطراتی مثل سیلاب های گسترده. خشکسالی هاوکم آبی ها روبه رو بوده است.که برنامه ریزی . مدیریت واستفاده صحیح از میزان منابع آبی را ضروری می سازد.این به آمار و اطلاعات هیدرولوژیکی نیازمند است تابهره برداری صحیح ومفید از آن داشته باشد.از طرفی به دلیل کمبود انواع ایستگاه ها در بسیاری از حوضه ها. محقیقین را به دلیل کمبود آمار با دشواری های مواجه نموده و یا در حوضههای آبخیز مورد مطالعه ممکن است دارای ایستگاه بوده ولی فاقد آمار طولانی مدت باشند. در این صورت می توان از روابط ریاضی . فنون آماری و روش های مختلف هیدرولوژی و اقلیمی استفاده کرد.که تاحد امکان با توجه به پتانسیل ها و شرایط مختلف محیطی تا حدودی کمبود منابع آماری واطلاعات را دراغلب حوضه ها جبران می کند.
اهداف کلی این تحقیق. باتوجه به این که زیرحوضه پتانسیل بالایی برای سیل خیزی دارا می باشد.ابتدا بااستفاده از روش های مختلف تجربی به تخمین آبدهی پرداخته وسپس براساس روش های تجربی مبتنی برسطح . روش استدلالی و روش تجربی SCS میزان ارتفاع رواناب ودبی اوج سیلاب بادوره بازگشت ها درسیلاب طرح محاسبه گردد. تا بتوان در نهایت هم روش مناسبتر و هم تحلیل جامع تری در برآورد میزان سیلاب وترسیم هیدروگراف سیلاب زیرحوضه ارائه داد.
سوابق پژوهش
- 2003 - Genereux،چهار روش تجربی شامل روش گرسیونی سازمان زمین شناسی آمریکا. روش استدلالی. روش سرویس حفاظت خاک آمریکا و روش اداره حمل و نقل کالیفرنیای شمالی را جهت برآورد دبی پیک 50 ساله در حوضه ای در کالیفرنیا مورد استفاده و ارزیابی قرار داد. نتایج چهار روش تفاوت زیادی با هم داشت ولی معقول ترین نتایج در این مطالعه مربوط به روش استدلالی بودSHADEED .[1] و - 2010 - ALMASRI،دراین مقاله با استقاده از تلقیق روش SCS-CN وGis به مدل سازی جریان در غرب حوضه بانک در فلسطین پرداخته که شماره منحنی رواناب برای کل غرب بانک در شرایط خشک حدود 50 برآورد گردیده است.
در مجموع روش SCS-CN به عنوان یک ابزار قدرتمند برای برآورد حجم رواناب در حوضه غرب بانک . به عنوان نماینده حوضه های خشک تا نیمه خشک فلسطین معرفی گردید. [2] Yahyaوهمکارن - 2010 - ، در کشور هند روش SCS را با GIS تلفیق و آن را به عنوان یک مدل ار ائه نمودند.وبرا اساس این مدل میزان خسارت ناشی از سیلاب را برآورد نموده اند
نگارش وشاه حسینی - . - 1389حوضه تیغ آب را در دو بخش مطالعه نمودند.که در بخش اول به بررسی روش های مختلف در برآورد آبدهی سالانه حوضه و در بخش دوم به بررسی میزان حداکثر دبی لحظه ای سیلاب وانتخاب بهترین ومناسب ترین روش در تخمین میزان آن پرداختند.که روش جاستین به عنوان بهترین روش جهت برآورد آبدهی سیلاب وروش SCS به دلیل جامعیت بیشتر.جهت براورد حداکثر دبی لحظه ای سیلاب انتخاب شد .[4]دستورانی وهمکاران - 1393 - در این تحقیق از آمار 31 ساله ده ایستگاه هیدرومتری در مناطق بیابان مرکزی استفاده شد تا بر این اساس مقادیر دبی لحظه ای سیل در دوره ی بازگشت های مختلف محاسبه گردد.
تحلیل های آماری در مرحله ی اول نشان داد که روش تجربی فولر در این محدوده ی اقلیمی وسیع. با کیفیت آماری ضعیف موجود. کارایی چندان مناسبی ندارد.همچنین تست همگنی لانگبین بر اساس یافته های این تحقیق. در شرایط ایران مرکزی کارایی بالایی از خود نشان نداد .[5] گلکاریان - - 1393، هدف از تحقیق حاضر. بررسیکارایی مدل هیدروگراف واحد لحظه ای ژئومرفولوژی - - GIUH در تهیه هیدروگراف سیلاب و مقایسه ی عملکرد آن با مدل های اشنایدر. - - SCS و مثلثی بر اساس اطلاعات بارش و رواناب مربوط به 14 رخداد می باشد.که بر اساس نتایج به دست آمده. به ترتیب روش های اشنایدر..GIUHمثلثی و SCSدارای بیشترین کارایی در برآورد زمان تا اوج هستنند .
میرزایی و رئوف - . - 1393 هدف از این پژوهش. انتخاب بهترین روش از میان روشهای برآورد زمان تمرکز درحوضه آبخیز آتشگاه در استان اردبیل است.که مقادیر زمان تمرکز حوضه با استفاده از 34 معادله تجربی و روش scs درنرم افزارهای WMS و HEC-Geo-HMS صورت گرفته است. درحوضه آتشگاه روش. SCS برای برآورد زمان تمرکز با استفاده از نرم افزار WMS با مقدار حداقل آماره های خطای میانگین باقی مانده و درصد خطای نسبی به ترتیب برابربا0/05ساعت و2/1درصد.که برای حوضه مناسب می باشد.
منطقه مورد مطالعه
زیر حوضه آبخیز سنگ تراشان در جنوب شهرستان خرم آباد استان لرستان واقع شده است. که در تقسیمات کشوری بخشی از حوضه آبخیز دز می باشد. این زیر حوضه در بین طول جغرافیایی 51°3´ 30´´ تا51° 2 '0´´ شرقی و بین عرض جغرافیایی 33° 15´ 30´´ تا33° 17´ 0´´ شمالی قرار دارد . دارد . نقشه شماره - - 1 موقعیت و در جدول شماره - 1 - خصوصیات زیرحوضه سنگ تراشان آمده است.
شکل1 نقشه شبکه هیدروگرافی زیرحوضه سنگ تراشان جدول 1 خصوصیات فیزیکی زیرحوضه
مواد و روش ها
این تحقیق بر پایه مشاهدات میدانی و روش کتابخانه ای تهیه گردیده. به منظور انجام برآوردهای هیدرولوژیکی واقلیمی.دادههای مورد نیاز مشتمل بر دادههای اقلیمی و هیدرومتری ازشرکت سهامی آب منطقهای لرستان .ایسگاه هیدرومتری سرخاب کشور و سازمان هواشناسی تهیه گردید.
