بخشی از مقاله
چکیده
موضوع این نوشتار تربیت فرهنگی از منظر مقام معظم رهبری با هدف تبیین تربیت ، اهمیت و ضرورت آن ونیز تربیت فرهنگی و مؤلفه های آن و ارایه ی راهکار های تقویت و بهبود آن میباشد. روش مطالعه ی این نوشتار , مطالعه ای کتاب خانه ای - مروری - میباشد و از دستاورد های آن ارایه راهکار و بر شمردن حاصل و نتایج تربیت فرهنگی است که نتیجه آن نیز به صورت خلاصه به شرح زیر است:
آنچه برای دانشجویان و جوانان کشور مهم است هدف و حاصل کار فرهنگی است که عبارت است از: پرورش روح ایمان و تقوا در بین دانشجویان و ارتباط با خدا, تقویت روحیه ی علم آموزی و پشت کار و تلاش برای علم, شناساندن هویت اسلامی ایران, جدی گرفتن علم و تحقیق, دشمن شناسی و عالم به زمان بودن و شایسته است با روشهای گوناگون زمینه را برای گسترش و تقویت این امور فراهم نمود.
مقدمه :
فرهنگ بستر اصلی زندگی انسان است , نه فقط بستر اصلی درس خواندن و علم آموختن فرهنگی هر کشور , بستر اصلی حرکت عمومی آن کشور است.
پاگذاشتن در این میدان وسیع تربیت فرهنگی نیاز به راهبری مصلح دارد, به همین سبب این نوشتار به جستجوی دیدگاه مقام معظم رهبری پرداخته است؛ که یکی از مهمترین بخش های اندیشه ایشان نیز وجوه فرهنگی و تربیت فرهنگی و نیز حاصل آن میباشد.
تربیت
دانشمندان ، بسته به جهانبینی و نوع نگرش آنها به روش و هدف از تربیت و ویژگیهای مربی و متربی، تعریفهای بسیاری برای تربیت ارائه کردهاند.
شهید مطهری - ره - در تعریف تربیت مینویسد:
تربیت عبارت است از پرورش دادن. یعنی استعدادهای درونیای را که بالقوه در یک شیء موجود است به فعلیت درآوردن.
رهبر انقلاب نیز در معنای تربیت میفرماید:
تربیت به معنای رشد و نمو و حرکت هر شیء به سمت هدف و غایتی است که آن شیء کمال خود را بازمییابد و برای مثال تربیت یک نهال یا یک بوته گل، به این معناست که ما این نهال یا این بوته گل را رشد و نمو بدهیم تا برگ و بار پیدا کند و ضمن اینکه خود این نهال یا بوته، از لحاظ ظاهری و جسمی و زیبایی باید شکل کامل خود را پیدا کند، میوهاش هم باید میوه سالم و شیرینی باشد.
به این ترتیب، در نظر مقام معظم رهبری، تربیت یعنی شکوفایی استعدادها، و این، معنای وسیعی را دربرمیگیرد که شامل بروز سلامت جسمی، فکری، علمی و اخلاقی انسانی است که قصد شده تا در مسیر کمال، رشد و نمو داده شود.
یعنی اهداف تربیتی دارای گستردگی خاصی است که همه استعدادهای بشری از جمله تربیت اخلاقی و رشد معنوی را شامل میشود.
اهمیت و ضرورت تربیت
تعلیم و تربیت از سیاستهای بنیادین اسلام و از اهداف زیربنایی بعثت رسول خدا - ص - است .پیامبراسلام - ص - تربیت را از خویش و خویشاوندانش آغاز کرد و به تعلیم و آموزش نیز از اولین روزهای هجرت همت گمارد. این، خود نشانگر اهمیت آن دو مقوله دینی و قرآنی است.
یکی از مسائل ارزشمند و کارساز در زندگی بشر، علم و آگاهی است.
رهبر انقلاب در اهمیت و ضرورت علمآموزی فرمود:
انسان باید علم را از هر کسی که آن را در اختیار دارد، فرابگیرد.
آینده مملکت بدون ساختن نسل رو به رشد علمی، امکانپذیر نیست.
دشمنان از درس خواندن و دانشمند شدن فرزندان ما که مردان و گردانندگان آینده این انقلابند، به شدت میترسند.
رهبر انقلاب در این مورد فرمود: هیچ آباد کردنی به قدر آباد کردن روان انسان و فکر انسان - که در حقیقت راه آیندهی او را ترسیم میکند - نمیرسد.
این بیان براساس بیان نورانی قرآن کریم است که تنها راه سعادت بشر را تربیت صحیح و تزکیه درون از رذائل اخلاقی معرفی میکند و نتیجه بی توجهی به این امر مهم را هلاکت و بدبختی حتمی میداند.
نتیجه آنکه، نقش اساسی و تعیین کننده تربیت در تأمین آینده سعادتآمیز بشر و رسیدن او به کمال، قطعی است.
رهبر انقلاب در این مورد میفرماید : در مبنای تفکر اسلامی، هدف از حیات انسان رسیدن به رستگاری و سعادت در دنیا و آخرت است.
انسان همان بذری است که باید رشد کند تا ... قوام بیابد و میوه بدهد و ثمربخش باشد .منتها در اینمثال بُعد میدان حرکت تکاملی، میدان محدودی است ... اما در مورد انسان، سقفی وجود ندارد
ونیز مقام معظم رهبری فرمودند : امام بزرگوار در یک حادثه مهم جنگی که خیلی از شماها انوقت شاید متولد هم نشده بودید در قضیه یکی از عملیات که پیروزی رزمندگان بدست امده بود، یک پیامی دادند. در ان پیام این نکته وجود داشت که فتح الفتوح انقلاب اسلامی تربیت این جوانان است.
همه توقع داشتند که امام بگوید این پیروزیای که شما به دست آوردید، فتحالفتوح است؛ از آن پیروزی ستایش کند؛ امام نه، از رزمندگان تشکر کردند، اما گفتند فتحالفتوح انقلاب ما تربیت این جوانهاست؛ که در آن شرائط دشواری که همهی دنیا در مقابل ما با چهرهی دژم و سلاحِ آمادهی شلیک ایستاده بودند، اینها توانستند یک چنین پیروزی بزرگی را به دست آورند؛ عملیات طریقالقدس بود. من همین را تکرار میکنم: فتحالفتوح انقلاب اسلامی اینهاست.
فرهنگ و تربیت فرهنگی
فرهنگ از نظر مقام معظم رهبری مسئلهای فوق العاده با اهمیت است ایشان در دیدار با وزیر علوم و روسای دانشگاهها چنین فرمودند:
ما فرهنگ را بستر اصلی زندگی انسان میدانیم نه فقط بستر اصلی درس خواندن و علم آموختن فرهنگی هر کشور بستر اصلی حرکت عمومی آن کشور است حرکت سیاسی و علمیاش در بستر فرهنگی است فرهنگی یعنی خلقیات ذاتیات یک جامعه و بومی یک ملت تفکراتش ایمانش آرمایش اینها تشکیلدهنده مبانی فرهنگ یک کشور است
اقسام تربیت فرهنگی
تربیت فرهنگی نیز که از اقسام تربیت و عامل مهمی در کنترل جوان به شمار میرود، به دو بخش تقسیم میشود:
1 تربیت آموزشی
2 تربیت مذهبی
1 تربیت آموزشی
در تربیت آموزشی، آنچه مورد توجه است، نقش والای معلم و استاد متدین و متعهد در میزان پرورش کسانی است که تربیت آنها را به عهده گرفته اند و اگر با دقت به آن بنگریم، خواهیم دید که به مراتب از تربیت خانوادگی بالاتر است و کار به جایی میرسد که یک معلم خوب و یک استاد متعهد میتواند بسیاری از قوانین طبیعی را خنثی کرده و خود آنچه میخواهد از نو بسازد.
نقش استاد و معلم در تربیت
یکی از قوانین حاکم بر انسانها، قانون وراثت است که طبق آن، صفات و روحیات خوب و بد پدر و مادر، از طریق ژنها به فرزند منتقل میشود، ولی با این وجود، یک مربی و یک معلم، با تربیت صحیح و اصولی خود میتواند بر این قانون مسلم طبیعی فائق آید و آن را تغییر دهد. همین قاعده در سایر قوانین دیگری که بر بشر حکمفرماست، صادق است، از جمله قانون محیط، قانون تغذیه و قانونهای مشابه دیگر.
