بخشی از مقاله
چکیده
نگاهی به جنبه های مختلف زندگی انسان درکره زمین نشان می دهد که همه آن ها متاثر از هوا و اقلیم هستند و هنگام برنامه ریزی برای حیات انسانی شناخت این ابعاد و توجه به آنها از ضرورتهای اولیه محسوب میشود.به همین منظورلازم است مفاهیم هوا و اقلیم به طور صحیح درک شوند تا بتوان بر پایه آن روش شناسی مشخصی را پیگیری و اجرا کرد.
شناخت ویژگی های طبیعی هر منطقه، بخصوص آب و هوا می تواند در امر برنامه ریزی و آمایش آن سرزمین نقش عمده ای ایفا نماید که جهت توسعه همه جانبه در ابعاد مختلف زمانی- مکانی ضروری می باشد. دما و بارش دو متغیر مهم اقلیمی می باشند که در زندگی و فعالیت های افراد تاثیر به سزایی دارند. این دو عنصر در حالت کلی دارای تغییرهای وابسته به هم می باشند. در این تحقیق میزان همبستگی میان دما و بارش در استان گیلان به وسیله نرم افزار Surfer تعیین شد.داده های بارش و دمای سالانه در یک دوره آماری 17 ساله برای ایستگاه هایی از استان گیلان به منظور تحلیل و تفسیر مورد استفاده قرار گرفت.
مقدمه
برای اقلیم شناسی تعاریف مختلفی بیان شده است که همه آنها در یک نقطه اشتراک نظر دارند و آن بررسی شرایط متوسط یا حاکم هوا در یک نقطه از سطح کره زمین است . اقلیم شناسی وضعیتهای غالب هوا را برای یک نقطه بیان می کندوشرایط مختلف هوا تبیین کننده سمت و سوی فعالیتهای انسانی و دخالت انسان در عرصه طبیعت است.اقلیم شناسی در حالت کاربردی جزئیات ارتباط تغییرات عناصرجوی با فعالیتهای ویژه همچون کشاورزی، حمل ونقل معماری، دریانوردی و غیره را بررسی می کند.
میزان تاثیر و اهمیت مجموعه اطلاعات اقلیم شناختی به چگونگی ارائه آنها وابسته است. ارائه داده هابه صورت جدول،نموداریا نقشه میتواند برای ارائه کیفی بهتر و تشریح جزئیات مطالعات اقلیم شناسی مورد استفاده قرار گیرد.نمایش داده های جمع آوری شده باید بصورت روشن، منطقی و همگن باشد تا بتواند اطلاعات مورد نظر را به خواننده انتقال دهد.آب و هوای استان گیلان معتدل و مرطوب می باشد که ناشی از تاثیر آب وهوای کوهستانی البرز ودریای مازندران است.
این استان به دلیل همجواری با دریای مازندران، منطقه ای با رطوبت زیاد بوده و فصل خشکی در طول سال مدت زیادی دوام ندارد. در حدود یک ماه از نیمه خرداد تا نیمه تیر و در غالب اوقات باران می بارد. بارندگی در تمام نواحی استان به یک میزان صورت نمی گیرد و روزهای یخبندان کوتاه و پراکنده بوده و سرما بندرت از -1 تجاوز می کند.مطابق با تقسیمات اقلیمی صورت گرفته توسط کوپن شهر رشت و کلا استان گیلان در منطقه معتدل و مرطوب و در حاشیه دریای مازندران واقع گشته است و از آب و هوای مناسبی برخوردار است.
استان گیلان بامساحتی حدود14711 کیلومتر مربع در میان رشته کوههای البرز و تالش در شمال ایران جای گرفته و حدود % 0.9 از مساحت کل کشور را دربرگرفته است.این استان از شمال با دریای مازندران،از شرق با استان مازندران واز غرب و شمال غربی با استان اردبیل و از جنوب با عبور از رشتهکوههای البرز با استانهای زنجان وقزوین ارتباط دارد.
استان گیلان بین مدارهای 36 درجه و 36 دقیقه و 3 ثانیه تا 38 درجه و 27 دقیقه و 7 ثانیه عرض شمالی و 48 درجه و 34 دقیقه و 25 ثانیه تا 50 درجه و 26 دقیقه و 42 ثانیه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد و رود سفید تمشک که بین چابکسر و رامسر جاری است آن را از استان مازندران جدا می کند. استقرار استان گیلان بین ارتفاعات البرز و دریای مازندران و تاثیر متقابل این دو پدیده جغرافیایی بر یکدیگر و بازتاب آن بر شرایط اقلیمی استان ، موجب پیدایش یکی از شاخصترین شرایط آبو هوایی ایران در منطقه گیلان گردیده است که ویژگی بارز آن بارندگی زیاد ، دمای معتدل وپوشش گیاهی انبوه است.
در این استان سلسله جبال البرز یکی از شگرفترین مرزهای گسستگی اقلیم در جهان را به وجود آورده است. برای ترسیم نمودارهای اقلیمی استان ابتدا نمودارها با استفاده از نرم افزارSurfer رسم و در مرحله بعد تفسیر نمودارها انجام گردید.
راسموسوف و آکین - 1993 - با تحلیل تغییرات بارش در عرض های مختلف، از آثار تغییرات بارش در فرآیندهای طبیعی سخن می گویند.
- 1996 - Rind به تحلیل مفهوم تغییر پذیری و توانایی تغییر پذیری اشاره کرده است.او با استفاده از دمای سطحی و بارش با مدل های اقلیمی به تحلیل تغییرات دما وبارش پرداخته است.همچنین درتحلیل خود به ناهنجاری های اقلیمی وآثار آن اشاره کرده است.
MATONDO و همکاران - - 2004به ارزیابی تاثیر تغییر اقلیم برهیدرولوژی و منابع آب سوییس پرداختند.
اسپارکس و ترایجانوسکی - 2005 - پتانسیل تاثیر و نحوه شناسایی و ویژگی های تغییر اقلیم یک منطقه را مطالعه نمودند.
عزیزی و روشنی - - 1387 معتقدند که انحراف احتمالی برخی عناصر رطوبتی و دمایی در سواحل جنوبی دریای مازندران به حالت نرمال است.
مسعودیان - - 1382 با بررسی 27عنصر اقلیمی در مقیاس سالانه نشان داد که اقلیم ایران ساخته شش عامل و دارای 15 ناحیه اقلیمی است.
عطایی - 1383 - در پایان نامه دکترای خود نواحی بارشی ایران را پهنه بندی کرد. علیجانی - - 2002تغییرات مکانی و زمانی ارتفاع 500 هکتوپاسکال در منطقه ی مدیترانه و اثر آن بر اقلیم ایران را با بارش مولفه های مبنا مورد بررسی قرار داده است و چنین نتیجه گیری کرده که فرود مدیترانه با بارش ایران هم بستگی منفی و با دمای ایران هم بستگی مثبت دارد و اثرات این فرود با جابجایی آن جابجا می شود.
علیجانی - - 1383 بادهای غربی در دوره سرد سال سه ناوه بلند به ترتیب بر روی ایالات متحده آمریکا،شرق آسیا و دریای مدیترانه تشکیل می دهند.ناوه مدیترانه در طول فصل زمستان در محدوده دریای مدیترانه جا به جا می گردد و سبب می شود که بادهای غربی و سامانه های هوایی همراه، تمام یا قسمتی از ایران را فرا گیرند. علیجانی - 1373 - مسیر سیکلونی و عوامل ایجاد بارش را در ایران بررسی کرده است.
نجار سلیقه - - 1377بارش موسمی و عربی - - 1379درباره بارش های تابستانه کشور مطالعه نموده اند.مشکانی و رکن الساداتی - - 1378 از روش های زمین آمار برای پیش بینی مقدور ریزش باران استفاده کرده اند.
