بخشی از مقاله
چکیده
خواص فیزیکی کشمش سلطانی1با توجه به محتوي رطوبتی اندازه گیري شدند. اقطار کوچک، متوسط و بزرگ در رطوبت%11 - تر پایه - 2 اندازه گیري و قطر متوسط هندسی3و کرویت4 محاسبه شدند بر پایه قطر متوسط هندسی، کشمش ها به سه گروه ریز، متوسط و درشت تقسیم بندي شدند. چگالی ظاهري5، چگالی دانه اي6 و ضریب اصطکاك7 محصول روي سطح چوب در سه سطح رطوبتی ، %15 و % 20 - تر پایه - اندازه گیري و روابط ریاضی بین این خواص با محتوي رطوبتی تعیین شد.
از نظر اندازه، گروه متوسط بیشترین درصد محصول را به خود اختصاص داد - . - %43 با افزایش محتواي رطوبتی، چگالی ظاهري و ضریب اصطکاك ایستایی روي سطح چوب افزایش و چگالی دانه اي کاهش یافت. روابط ریاضی بین خواص فیزیکی اندازهگیري شده با محتوي رطوبتی به صورت چند جملهايهاي درجه 2 بدست آمدند.
مقدمه
کشمش، از خشک کردن ارقام خاصی از انگور بی دانه بدست می آید و یکی از محصولات تجاري مهم در دنیاست. ایران پس از کشورهاي ترکیه و ایالات متحده سومین تولید کنندة کشمش در جهان می باشد.
شهرستان ملایر واقع در جنوب استان همدان، یکی از تولیدکنندگان اصلی کشمش در کشور است. در این شهرستان رقم خاصی از انگور بی دانه که به نام لانگور کشمشیل مشهور است به منظور تولید کشمش خشک می شود. بسته به شیوة خشک کردن، کشمش با رنگ هاي متفاوتی - طلایی، سبز و قهوه اي - تولید می شود. روش غالب خشک کردن شامل انجام پیش تیماري1 روي انگور وقرار دادن آن در معرض نور خورشید است. کشمش بدست آمده از این روش به کشمش سلطانی مشهور است.
خواص فیزیکی محصول براي اجراي صحیح و بهینه مراحل فرآوري، مورد نیاز است. ابعاد، چگالی، ضریب اصطکاك و ... از مهمترین خواص فیزیکی کشمش می باشند. دو خاصیت ابعاد و چگالی در بستهبندي و زاویه اصطکاك جهت بررسی انتقال محصول بین مراحل فرآوري استفاده می شوند.
هدف از انجام این تحقیق بدست آوردن خواص فیزیکی کشمش ملایر از قبیل ابعاد ، چگالی ظاهري، چگالی دانه اي و ضریب اصطکاك در سه سطح رطوبتی 11%، %15 و% 20 - تر پایه - جهت استفاده در کارخانه جات فرآوري این محصول می باشد. این سه سطح رطوبتی بدین علت انتخاب شدند که: رطوبت اولیه محصول رسیده به آزمایشگاه %11 - تر پایه - در حالی که رطوبت مجاز براي انبارداري کشمش %15 - تر پایه - است 3]و.[9 همچنین اگر محصول به منظور حذف مواد شیمیایی باقی مانده از محلول پیشتیماري شستشو شود، رطوبت آن پس از شستشو حدود %20 - تر پایه - خواهد بود.
مواد وروشها
براي انجام آزمایش ها کشمش سلطانی از بازار محلی در شهر ملایر بطور تصادفی تهیه گردید و بصورت بسته بندي شده در نایلون به آزمایشگاه آورده شد. مطابق آنچه در محل مرسوم است، پیشتیماري انجام شده به منظور تهیه این کشمش با غرق کردن انگورها در محلول %1 روغن اتیل اولعات و %5 هیدرواکسید پتاسیم انجام شده بود. محتواي رطوبتی محصول رسیده به آزمایشگاه %11 - تر پایه - بود که با قرار دادن نمونه محصول به مدت 6 ساعت در اون خلایی و در دماي 70 درجه سانتی گراد بدست آمد.
سپس محصول در نایلون هاي زیپی بسته بندي شده و به صورت لایه نازك به مدت 24 ساعت به منظور از بین رفتن اثر تراکم که موجب تغییر در در ابعاد می شود، در داخل یخچال ودر دماي 6 درجه سانتی گراد قرار گرفت. نایلون حاوي محصول بعد خارجسازي از یخچال به مدت 2 ساعت در دماي آزمایشگاه - ه - 230قرار گرفت و سپس اندازه گیريها با استفاده از کولیس دیجیتال جصتتل ,سعنشAسنض با دقت 0/1 میلیمتر ، بر روي 100 حبه که بطور تصادفی انتخاب شده بودند، انجام شد. سه بعد طول ، عرض و ضخامت براي هر 100 حبه اندازه گیري و سپس قطر متوسط هندسی و کروی مطابق فرمولهاي زیر محاسبه شدند
بر پایه قطر متوسط هندسی، محصول به سه گروه درشت، متوسط و ریز تقسیم بندي شد.
با توزین و اضافه کردن آب مورد نیاز، دو نمونه محصول با محتوي رطوبتی %15 و %20 - تر پایه - تهیه شد. این دو نمونه در داخل پلاستیکهاي زیپی بسته بندي شده وبه منظور یکنواخت شدن توزیع رطوبت به مدت 48 ساعت در یخچال در دماي 6 درجه سانتیگراد قرار گرفتند.
براي اندازه گیري چگالی ظاهري، محصول توسط یک قیف از ارتفاع 15 سانتیمتري به داخل یک ظرف استوانه اي با قطر مقطع 10سانتیمتر و حجم500سانتیمتر مکعب ریخته شد تا جایی که از دهانه ظرف خارج شود سپس با یک خط کش فلزي محصول مماس با دهانه ظرف صاف شده و مقدار اضافی حذف شد. بعد از توزین و با توجه به معلوم بودن حجم ظرف چگالی ظاهري محصول بدست آمد. براي هر سطح رطوبتی آزمایش 5 بار تکرار شد.
براي محاسبه چگالی دانهاي، از هر سطح رطوبتی محصول 5 نمونه با وزن مشخص در داخل الکل ریخته شده در استوانه مدرج غرق و حجم حبهها با توجه به جابجایی الکل در استوانه مدرج تعیین شد. با استفاده از مقادیر اندازهگیري شده براي وزن و حجم نمونهها، چگالی دانهاي محصول بدست آمد.
اندازهگیري زاویه اصطکاك محصول روي سطح چوب با استفاده از دستگاه نشان داده شده در شکل 1 انجام شد. تودة محصول در داخل جعبهي چوبی مکعبی بی ته به ابعاد 8*10*10 سانتیمتر که روي سطح چوبی افقی قرار داشت ریخته شد. سپس به منظور جلوگیري از تماس با سطح، جعبه کمی بالا آورده شد - تا جایی که محصول از زیر آن خارج نشود - . زاویه سطح با افق توسط یک موتور الکتریکی افزایش پیدا کرد تا زمانی که محصول شروع به لغزش کند. به محض لغزش، زاویه سطح با افق اندازه گیري شده و ضریب اصطکاك با تانژانت گیري از این زاویه محاسبه شد. از هر سه سطح رطوبتی 5 نمونه انتخاب و زاویه اصطکاك اندازهگیري شد.
