بخشی از مقاله
چکیده
استان گلستان از لحاظ سطح زیر کشت و تولید زیتون به ترتیب مقام سوم و هفتم کشور را داراست. برداشت مکانیزه و فرآوری میوهی زیتون نیازمند اطلاعاتی از خصوصیات فیزیکی آن است. این تحقیق با هدف تعیین برخی خواص فیزیکی سه رقم زیتون - ماری، والانولیا و زرد - شامل طول، عرض، ضخامت، قطر میانگین حسابی و هندسی، نسبت طول به قطر، ضریب کرویت، مساحت سطح، جرم و حجم زیتون در قالب طرح کاملاً تصادفی صورت گرفته است.
جرم میوه ی رقم زرد به طور معنیداری - P 0/01 - بیشتر از دو رقم ماری و والانولیا بود. بیشترین مساحت سطح مربوط به رقم زرد با مقدار 14/59 سانتیمتر مربع میباشد که به ترتیب 50 و 32 درصد بیشتر از رقم ماری و والانولیا بود. ضریب کرویت رقم زرد بیشترین و رقم ماری کمترین مقدار بود. چگالی مخصوص ظاهری رقم والانولیا 6/5 درصد از رقم زرد که کمترین چگالی مخصوص ظاهری را داشت، بیشتر بود.
مقدمه
زیتون با نام علمی Olea europaea L. درختی مهم و دارای ارزش اقتصادی فراوان است که به دلیل عمر طولانی و سازگاری با شرایط اقلیمی متفاوت در نقاط مختلف دنیا کشت میشود . روغن، مهمترین و سودمندترین فرآوردهی کشت زیتون بوده و تقریباً 93 درصد تولید جهانی به آن اختصاص دارد . مصرف سرانهی روغن زیتون در دنیا 500 گرم، در 15 کشور عضو اتحادیه اروپا 10 کیلوگرم و برای کشور ایران 150 گرم است
به دلیل دگرگشنی در لقاح زیتون، ارقام، کلنها و ژنوتیپهای متعددی از این گونه وجود دارند. با توجه به تفاوتهای معنیدار فنوتیپی و ژنتیکی در ارقام زیتون میتوان با بررسی تنوع موجود، ارقامی با عملکرد بالا و خصوصیات مطلوب را گزینش و برای توسعه کشت باغها و یا استفاده در برنامههای دو رگگیری مورد استفاده قرار داد
ارقام زیتون به دو دستهی داخلی و خارجی تقسیم میشوند. رقم داخلی مانند زرد، روغنی، ماری، شنگه، زرد گلوله ، فیشمی،دزفولی و ارقام خارجی بیشتر از کشورهای اسپانیا، یونان، فرانسه، ایتالیا و سوریه می باشند. که از میان آنها میتوان به ارقام کنسروالیا، والانولیا، سویلانا، اربیکن، لچینو، جلت، کرونایکی، بلیدی، امیگدا لولیلا اشاره نمود . صفاتی نظیر پربار بودن، مقاومت به آفات و شرایط نامساعد طبیعی، کمیت و کیفیت بالای روغن، اندازه و شکل مناسب و نسبت بالای گوشت به هسته در انتخاب ارقام مناسب اهمیت دارند
تغییر رنگ زیتون از سبز تیره به طرف زرد شدن و سپس به طرف سیاهی نشانهی رسیدن میباشد ، فرایند رسیدن میوهی زیتون طولانی و آهسته بوده و تا زمان مشخصی بر بازده روغن تاثیر دارد. بیشترین میزان روغن استحصالی در انتهای دوره سخت شدن هسته بوده و بیشترین تغییرات کیفی آن ناشی از بلوغ میوه و زمان برداشت است
در منطقهی گرگان اوایل آذرماه بهترین زمان برداشت ارقام زیتون میشن، بلیدی و روغنی و کرونایکی و میشن، گزارش شده است
برداشت زیتون پرهزینه و زمانبر بوده و برداشت نامناسب به این محصول خسارت جبرانناپذیر وارد کرده و موجب کمبار شدن درخت در سالهای آینده خواهد شد
در سال 1393 سطح بارور باغات زیتون در کل کشور44803 هکتار، معادل 2 درصد از کل سطح باغات بارور کشور بوده است و کل تولید میوه زیتون 95149 تن است که 0/6 درصد از کل تولید کشور را داراست. این در حالی است که سطح باغات زیتون - بارور 44803 - هکتار - و غیر بارور 37402 - هکتار - - کشور 82205 هکتار است. کل سطح باغات زیتون استان گلستان 8868 هکتار و تولید آن 2651 تن است
با توجه به سطح زیر کشت و تنوع ارقام کشت شده در باغات استان گلستان مطالعهی خواص فیزیکی و مکانیکی زیتون از اولویتهای تحقیقاتی سازمان جهاد کشاورزی این استان است، از این رو این پژوهش با هدف شناسایی خصوصیات فیزیکی میوه زیتون برای طراحی و ساخت ماشینهای برداشت جدید و بومیسازی و عملکرد آنها در شرایط مزرعه با توجه به ارقام کشت شده در منطقه صورت پذیرفته است.
مواد و روشها
میوههای مورد آزمایش از باغ 7 هکتاری برادران منصوری واقع در اراضی شیب دار شرق شهرستان رامیان استان گلستان با مختصات جغرافیایی: طول40 s 336231 ، عرض 4102293 و ارتفاع 164 متر از سطح دریا در پاییز 1394 انتخاب گردید. کلیهی عملیات زراعی کف باغ و مدیریت تغذیه در این قطعه زمین یکسان بوده و با توجه به متوسط بارندگی بالا در این شهرستان هیچ گونه آبیاری در این باغ انجام نشده است نمونهها از درختان با سن 18 سال و دارای فواصل مناسب - 7×7 - انتخاب گردید.
در آبان ماه - شروع برداشت زیتون روغنی - سال 1394 از هر رقم دو درخت به طور تصادفی انتخاب، و از هر درخت دو کیلوگرم میوه برداشت گردید و به آزمایشگاه دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انتقال داده شد و برای یکنواخت شدن رطوبت، نمونهها به مدت 24 ساعت در یخچال نگهداری شده و محتوی رطوبتی بر پایه تر آن با استفاده از روش استاندارد هوای گرم اون در سه تکرار 10 گرمی به مدت 24 ساعت در دمای 75 درجه اندازهگیری گردید. سپس میوههای خیلی درشت، خیلی ریز ، صدمهدیده و خراب در هنگام نمونهگیری حذف و جدا شدند . عدد زیتون به طور تصادفی انتخاب و عملیات اندازهگیری خصوصیات فیزیکی در رطوبتهای بدست آمده 64/4 و 63/5 و 65/3 به ترتیب برای ارقام ماری، والانولیا و زرد انجام شد.
انتخاب ارقام
در این آزمایش سه رقم زیتون تجاری که در استان گلستان کاشته شده و در حال توسعه است شامل ارقام ماری، والانولیا و زرد بوده که پارهای از خصوصیات این ارقام به شرح ذیل میباشد
جدول -1 خصوصیات ارقام زیتون مورد بررسی
اندازه گیری ابعاد
بوسیلهی کولیس با دقت اندازهگیری 0/01 میلیمتر ، طول L، عرض W و ضخامت t اندازهگیری شدند. جرم میوه با استفاده از ترازوی دیجیتال، با دقت اندازهگیری 0/01 گرم اندازهگیری شد
نسبت طول به قطر میوه
از روی ابعاد اندازهگیری شده، نسبت طول به قطر میوه محاسبه و ثبت شد.
:Da قطر میانگین حسابی بر حسب میلیمتر، : Dg قطر میانگین هندسی بر حسب میلیمتر و :S مساحت سطح بر حسب سانتیمتر مربع به ترتیب با استفاده از روابط - 1 - ، - 2 - ، - 3 - و - 4 - بدست آمد
