بخشی از مقاله
چکیده:
سطح زیر کشت انگور در استان خراسان بزرگ در حدود ٤٩٢٦٦ هکتار و عملکرد تولیدی آن ٥٨٣٠٠٠ تن می باشد که دومین استان تولیدکننده انگور در ایران می باشد. تعیین زمان برداشت ارقام انگور رومیزی موجود در منطقه و بهترین شرایط نگهداری در سردخانه از نظر درجه حرارت به منظور حفظ کیفیت میوه و ارائه مناسب و به موقع آن به بازار در خارج از فصل تولید از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. در این تحقیق ٢ رقم انگور محلی موجود در منطقه - کلاهداری و کج انگور - مورد بررسی قرار گرفت. از انحا که پس از برداشت انگور، تغییری در میزان رسیدگی میوه ایجاد نمی شود، باید سعی نمود کیفیت میوه در زمان چیدن در حداکثر میزان خود باشد لذا در این طرح، برداشت انگورها بر اساس خصوصیات حسی - رنگ – مزه – بافت و ظاهر میوه - صورت گرفت .
پس از جداکردن حبه های خراب انگور از خوشه و تیماربندی آنها، انگورها به سردخانه انتقال یافتند و در ٢ اتاق بادرجه حرارت مختلف ٢- و ٢+ درجه سانتیگراد نگهداری شدند در پایان هر ماه نگهداری ،آزمایشاتی ازجمله درصد مواد جامد محلول ، اسیدیته و PH انجام شد. طرح به صورت آزمون فاکتوریل در قالب کاملا تصادفی در ٣ تکرار اجرا شد. زمان مناسب برداشت انگورها براساس اندیس روز درجه حرارت ٦ / ١٧٩٦ و براساس اندیس کسر رسیدگی برابر با ٢ / ١٠١ و ٩ / ١٣١ به ترتیب برای ارقام کلاهداری و کج انگور تعیین شد . رقم کلاهداری به عنوان رقم مناسب تر جهت نگهداری در سردخانه در دمای ٢ – درجه سانتیگراد شناخته شد که تا بهمن ماه با حفظ کیفیت قابل نگهداری بودند.
مقدمه:
خراسان دومین استان تولیدکننده انگور در ایران می باشد که سطح زیر کشت آن در حدود ٤٩٢٦٦ هکتار و عملکرد تولید آن ٥٨٣٠٠٠ تن می باشد. به همین دلیل توجه به انگور و بررسی مشکلات موجود در این مورد از اهمیت خاصی برخوردار می باشد . تعیین زمان برداشت ارقام انگور رومیزی موجود در منطقه و همچنین تعیین بهترین شرایط نگهداری در سردخانه از نظر درجه حرارت و رطوبت نسبی به منظور حفظ کیفیت میوه وارائه مناسب و به موقع آن به بازار در خارج از فصل تولید از اهمیت خاصی برخوردار می باشد .
ارقام مناسب انگور جهت نگهداری طولانی مدت در سردخانه ، انگورهایی هستند که پوست حبه هایشان ضخیم بوده و در برابر حمل و نقل، مقاومت زیاد داشته باشند در غیر این صورت فاقد ارزش نگهداری هستند . در حین رسیدن میوه ها میزان اسیدهای مختلف موجود در میوه کاهش یافته و بر مقدار قند آنها افزوده می گردد که این عمل تا زمان رسیدن و برداشت به موقع محصول ادامه دارد در میوه هایی نظیر سیب، گلابی، موز و هلو پس از جدا شدن از درخت، سیر تکاملی و رسیدن آنها ادامه می یابد. ولی انگور از جمله محصولاتی است که به محض جدا شدن از درخت تغییر نکرده درصورت نارس وترش بودن به همان صورت باقی خواهد ماند و به تدریج رسیده نخواهد شد.
بر این اساس سعی می شود در موقع چیدن خوشه های انگور از درخت دقت شود که رسیدگی انگورها کامل بوده و با تعیین ویژگی های حسی میوه توسط افراد مجرب و خبره و اندازه گیری درصد مواد جامد محلول و اسیدیته انگورها ، و محاسبه کسر رسیدگی اقدام به برداشت میوه نموده و بدین ترتیب تاریخ دقیق برداشت تعیین می شود. تعیین شرایط سردخانه از نظر درجه حرارت جهت نگهداری طولانی مدت انگور از اهمیت ویژه ای برخوردار است چون سعی می گردد که با ایجاد شرایط مطلوب در سردخانه بدون استفاده از مواد شیمیایی نگهدارنده ، عمر نگهداری انگورها را با حفظ خصوصیات ظاهری و بازار پسندی ، افزایش داد. با انجام این تمهیدات می توان از انگور در تمامی فصول سال استفاده کرد و امکان حمل انگور به بازار های دوردست - صادرات - با کمترین ضایعات وجود خواهد داشت .
مواد و روش ها :
برای اجرای طرح از ارقام رومیزی موجود در منطقه یعنی ارقام کلاهداری و کج انگور استفاده شد. جهت برداشت انگور ، خصوصیات حسی و ظاهری محصول مورد بررسی قرار گرفت خصوصیات حسی مورد بررسی ، رنگ حبه ها در خوشه و رنگ چوب خوشه ها ، مزه و ظاهر عمومی خوشه ها و حبه ها بودند . برداشت ارقام کلاهداری و کج انگور در منطقه بدرانلوی بجنورد در تاریخ ٢٣آبان ٨٦ صورت گرفت.
در زمان برداشت رقم کلاهداری، درصد مواد جامد محلول معادل ٢٥ / ٢١ و pH برابر۳۱/۴ و اسیدیته معادل ۱۲ / ۰ بود و در مورد رقم کج انگور، درصد مواد جامد محلول برابر ٧٥/٢٣ و pH برابر۲۴/۴ و اسیدیته معادل ۸۱ / ۰ بود . کسر رسیدگی معادل خارج قسمت بریکس به اسیدیته است که مقدار آن در زمان برداشت برای رقم کلاهداری برابر ٢ / ١٠١ و برای رقم کج انگور برابر ٩ / ١٣١ محاسبه گردید.
با توجه به تاریخ برداشت انگورها ، اقدام به اندازه گیری روز- درجه حرارت یا degree day گردید . طی محاسبات انجام شده فاکتور روز – درجه حرارت در زمان برداشت انگورها معادل٦ / ١٧٩٦ شد. می توان گفت در تاریخ ٢٣ آبان ٨٦ فاکتور روز درجه حرارت برای ارقام انگور معادل ٦ / ١٧٩٦ و کسر رسیدگی برای رقم کلاهداری ٢ / ١٠١ و برای رقم کج انگور معادل ٩ / ١٣١ بود. که اعداد به دست آمده به عنوان شاخص های زمان برداشت برای ارقام ذکر شده ، تعیین شدند .
پس از برداشت و سورت اولیه نمونه ها و جداکردن حبه های خراب و آلوده و خشکیده و غیر قابل مصرف ، به میزان یک کیلوگرم انگور را در سبدهای پلاستیکی به ابعاد ٤٠ * ٢٥ * ١٥ سانتیمتر قرار دادیم. و در تاریخ ٢٤/ ٧/ ٨٦ در سردخانه در ٢ درجه حرارت مختلف یعنی ٢ – و ٢ + درجه سانتیگراد قرار گرفتند. از نمونه های مورد نظر در سردخانه در ٣ زمان مختلف، نمونه برداری انجام شد و بریکس و اسیدیته وpH نمونه ها به صورت جداگانه اندازه گیری شدند . این طرح به صورت آزمون فاکتوریل در قالب کاملا تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. برنامه آماری مورد استفاده minitab13 بود که تجزیه و تحلیل داده ها در این محیط انجام ولی رسم نمودارها با نرم افزار excell صورت گرفت.
نتایج :
تیمارهای طرح عبارتند از :
١ - رقم انگور مورد بررسی که دارای ٢ سطح کلاهداری و کج انگور بود.
٢ – درجه حرارت نگهداری در سردخانه که دارای ٢ سطح ٢- و ٢ + درجه سانتیگراد بود.
٣ – زمان نمونه برداری از سردخانه که دارای ٣ سطح یعنی سه مرحله نمونه برداری جهت انجام آزمایش بود . صفات مورد بررسی نیز عبارت بودند از : pH ، بریکس و اسیدیته که در ٣ تکرار بر روی تیمارها بررسی شدند. تجزیه و تحلیل داده ها به صورت جداول آنالیز واریانس - ANOVA - به صورت جداگانه برای هریک از صفات صورت گرفت. اختلاف بین تیمارها برای صفات بریکس و اسیدیته در تمامی حالات بی معنی بودند.
