بخشی از مقاله
چکیده
امروزه به دلیل اثرات مضر مواد شیمیاي بر سلامت انسان و محیط زیست، استفاده از این مواد در تکنولوژي نگهداري محصولات کشاورزي با محدودیت هایی روبرو است، ازینرو بکارگیري گزینههاي جایگزین مناسب و سازگار با محیط زیست و کم ضرر یک نیاز ضروري به نظر میرسد که یکی از این موارد استفاده از فیلم هاي ارگانیک ضد میکروبی است. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر چیتوسان بر ویژگیهاي انباري و کیفیت پس از برداشت انگور رقم سلطانین بود. براي این منظور خوشههاي برداشت شده با چیتوسان در غلظتهاي 0 به عنوان شاهد، 0/5 و 1 درصد تیمار شدند. نمونهها به مدت 60 روز در انبار در شرایط دماي 0-1 درجه سانتیگراد و رطوبت 90 تا 95 درصد نگهداري شدند. با گذشت زمان میزان pH هم در میوه هاي شاهد و هم در میوه هاي تیمار شده با چیتوسان به طور معنی داري افزایش یافت. نتایج نشان داد که استفاده از پوشش کیتوزان با غلظت 1 درصد، میزان از دست دادن آب میوه را نسبت به بقیه پوششها کمتر کرده همچنین با داشتن pH بالاتر از آلودگی قارچی نیز پیشگیري نموده است. در کل کیفیت میوه را با گذشت زمان انباري حفظ کرده است. این افزایش در میوه هاي تیمار شده با %1 چیتوسان بیشتر از سایر تیمارها می باشد.
کلمات کلیدي: انگور، چیتوسان، مواد جامد محلول کل، pH
مقدمه
محصولات باغی به دلیل داشتن رطوبت بالا، به طور ذاتی آمادگی تخریب را دارا میباشند و به لحاظ بیولوژیکی نیز بسیار فعال هستند. تنفس، تبخیر، تعرق، رسیدن و سایر فعالیتهاي بیوشیمیایی منجر به از بین رفتن کیفیت آنها میشود . - Thumula, 2006 - از اینرو استفاده از راهکارها و روشهاي مناسب جهت حفظ کیفیت محصولات باغی ضرورت دارد - Droby & licter, 2004 - که یکی از این موارد استفاده از فیلم هاي ضد میکروبی است. چیتوسان یک پوشش جدید خوراکی است که نام آن از کیتین داستیل گرفته شده و یک ترکیب طبیعی زیست تخریب پذیر میباشد که در طبیعت از پوسته سخت پوستانی مانند خرچنگ و میگو مشتق شده است . - Bautista-Banus et al., 2006 - انگور یک میوه بسیار مهم در ایران به شمار می رود و نگه داري آن به دلیل داشتن طبیعت بسیار فسادپذیر، یکی از چالشهاي اصلی تولید کنندگان می باشد. در گذشته براي افزایش زمان ماندگاري این محصول به طور عمده از دي اکسید سولفور، استفاده می شد، اما بقایاي ترکیب مذکور براي سلامتی انسان خطرناك بوده و باعث ایجاد صدمه به میوه ها میشود و باعث بروز علایم سمیت می گردد، بنابراین باید به دنبال روش هاي جایگزین در عین حال موثر در جهت افزایش زمان ماندگاري این محصول بود.
مواد و روشها
خوشههاي انگور بر اساس اندازه، رنگ ووزن آنها انتخاب شد و حبههاي آلوده و زخم دیده از بین آنها حذف گردید. پس از اعمال تیمار، میوهها داخل بستهها قرار داده و به سردخانه منتقل شدند. انگورها در روزهاي 10، 20، 30، 40، 50، 60 از سردخانه خارج شدند و سپس در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفتند. تیمار هاي بکار رفته شامل شاهد، چیتوسان در دو سطح 0/5 - ،1 درصد - ، براي هر تیمار 3 تکرار و در هر جعبه یک خوشه انگور در نظر گرفته شد. تهیه و آماده سازي محلول چیتوسان به روش - Romanazzi et al., 2002., Du et al.,1997 - صورت پذیرفت. در پایان 60 روز انبارداري فاکتورهایی نظیر درصد مواد جامد محلول کل، و اسیدیته قابل تیتراسیون، pH و درصد کاهش وزن اندازهگیري شد. آزمایش بصورت طرح کامل تصادفی اجرا گردید و دادهها با استفاده از نرمافزار SAS مورد تجزیه و تحلیل آماري قرار گرفتند و میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه اي دانکن مقایسه شدند.
نتایج و بحث
اسیدیته کل - TA -
مطابق نمودار1 بیشترین میزان TA مربوط به مراحل اول و دوم نمونهبرداري میباشد که این تغییرات روند نزولی داشته و در آخرین مرحله نمونهبرداري به کمترین میزان خود رسیده است .
معمولا اسیدهاي آلی به هنگام رسیدن در اثر تنفس و یا تبدیل به قندها کاهش مییابند و کاهش آنها رابطه مستقیم با فعالیتهاي متابولیسمی دارد. در واقع اسیدها بعنوان یک اندوخته انرژي میوه میباشند که در هنگام رسیدن با افزایش سوخت وساز مصرف میشوند. در این بررسی میزان pH به طور معنی داري در میوه هاي تیمار شده با %1 چیتوسان بالاتر است. با گذشت زمان میزان pH هم در میوه هاي شاهد و هم در میوه هاي تیمار شده با چیتوسان به طور معنی داري افزایش یافته است. این افزایش در میوه هاي تیمار شده با %1 جیتوسان بیشتر از سایر تیمارها می باشد. بالا بودن pH در انگورهایی با پوشش چیتوسان نسبت به نمونه شاهد، به علت خاصیت ضد قارچی جیتوسانمیباشد.
مواد جامد محلول کل - - TSS
تغییرات مواد جامد محلول به عوامل متعددي مانند میزان قند میوه، اسیدیته و ترکیبات پکتینی و فنولها در میوه بستگی دارد. با توجه به نمودار زیر میزان مواد جامد محلول کل در نمونههاي 0/5 و % 1 چیتوسان با گذشت زمان کاهش یافت این در حالیست که در نمونههاي شاهد نتیجه عکس را داشت. چیتوسان به واسطه ایجاد یک مانع در مقابل عبور گازها باعث کاهش تنفس، تلفات آب میوه، تبادلات گازي و تولید اتیلن شده و تثبیت مواد جامد محلول را به همراه دارد. در حالیکه در میوههاي شاهد به دلیل پیشرفت پدیده پیري پلیساکاریدهاي دیواره سلولی هضم شده و مواد جامد محلول افزایش مییابند. درصد کاهش وزن: پوشش چیتوسان در روي میوههاي برداشت شده به صورت یک غشا در سطح آنها داراي مکانیسم محدود کنندگی است. بطوریکه میوهها را در برابر آلودگی پاتوژنی حفاظت نموده و در طول مدت انباداري موجب کاهش پوسیدگی شده و جلوي از دست رفت رطوبت را از طریق حفظ ساختار سلولها و بافت میوه میگیرد - . - Chien et al., 2007
