بخشی از مقاله
چکیده :
درخت انگور با نام علمی Vitis viniferaاز خانواده انگورسانان Vitaceae است. در این خانواده حدود 11 جنس و بیش از 600 گونه وجود دارد. مهمترین جنس این خانواده جنس انگور است .این گیاه حالت بوتهاي و رونده دارد و داراي پیچک در مقابل بعضی از برگها میباشد.میوه انگور به نوع دانه دار و بی دانه تقسیم میشود. هر یک از این دو نوع در رنگهاي سرخ و سیاه و زرد و تقریباً سبز دیده میشوند. این میوه در مناطقی که حداکثر دماي ان بیش از 40 درجه سانتیگراد و حداقل ان کمتر از 15 درجه زیر صفر نباشد بهتر رشد میکند . طریقه کاشت و برداشت انگور به این طریق است که براي کاشت بوته مو ابتدا قلمه هائی از آن را در فصل بهار، قبل از جوانه زدن در جائی بهعنوان مخزن میکارند و در بهار آینده که داراي ریشه شد از مخزن با احتیاط در میآورند و آن را در گودالهاي آماده شده به ردیف میکارند.
پس از کاشت آن را آب میدهند.بوته جدید با گرم شدن هوا باید هر 5 روز یا هر هفته آب داده شود. این بوته بعد از چهار سال بار میآورد و در ده سالگی بار آن کامل خواهد شد. یک بوته کامل میتواند بیش از دویست کیلو انگور بدهد. بوته مو را بعد از چهار ساله شدن هرس میکنند، یعنی شاخههاي فرعی و دراز یا شاخههاي ضعیف آن را میبرند تا هم فرصت رشد به شاخههاي قوي تر داده باشند و هم مقدار بار آن را تحت کنترل درآورند وکیفیت بار آن را بالا ببرند. بوته مو را میتوان روي زمین یا در حال تکیه بر چیزي بالا تر از خاك و زمین قرار داد. محل کشت موهایی که روي زمین قرار گرفتهاست را با بیل شخم میزنند تا علفهاي موجود که در فصل بهار میروید از بین برده شود.
زیرا این علفها میتوانند به بوته مو و بار آن آسیب وارد کنند. بعلاوه باشخم کردن زیر مو نفوذ آب براي رسیدن به ریشه راحت تر انجام میپذیرد نوع بی دانه وکشمشی انگور از نظر شیرینی بهترین نوع است. البته انواع دانه دار بخاطر درشتی آنها از شکل بسیار زیبایی برخوردار هستند.انواع انگور : بنابر کتاب رستمالتواریخ، نام انواع انگور در ایران در زمان کریمخان زند عبارت اند از [1]:شاهانی، یاقوتی، خلیلی، عسکري،ریشبابا، انگور کشمش، فخري، انگور شصت عروسان سیاه، الغی سیاه، مثقالی، رازقی، شیرازي، نباتی، مادربچه.شرایط نگهداري و انبار داري این میوه بسیار مهم است که سعی شده در این مقاله به ان اشاره شود .
واژگان کلیدي : انگور ، نگهداري انگور ، سردخانه
مقدمه :
انگور یکی از میوههایی است که بشر آن را از دیرباز شناخته و در طول قرون به روشهاي مختلف از آن بهرهگیري نموده است . درخت انگور که در ایران آن را تاك , رز یا مو نیز مینامند از نظر گیاهشناسی داراي 60 گونه است که مهمترین آنها گونه Vitis vinifera از جنس Vitis و از خانواده Vitaceaeمیباشد . ارقام تاك قابلیت تطابق با اکثر اقلیمهاي آب و هوایی را داشته و به همین لحاظ کاشت آن در مناطق مختلف جهان متداول گشته است . در ایران حدود 400 رقم تاك وجود دارد که تقریبأ 50 رقم آن در سطح تجاري در مساحتی برابر 160 هزار هکتار اعم از آبی و دیمی مورد کشتوبهرهبرداري است .استفاده از " مو " محدود به میوه رسیده آن یعنی انگور نبوده بلکه برگ و میوه نارس آن هم - غوره , آب غوره و غوره خشک - مصرف غذایی دارد . خود انگور نیز فقط به شکل تازه آن به مصرف نمیرسد , بلکه عصاره آن به صورت آب انگور یا شیره و خشک شده آن به صورت کشمش و محصولات تخمیري آن به صورت خمر , الکل و سرکه مصارف طبی و غذایی دارند.
بعضی از ارقام انگور داراي خصوصیات ژنتیکی از قبیل ضخامت پوست حبه و استحکام پیوند دم به خوشه در اکثر موارد درشتی حبه و غیره هستند که موجب میشود در مقایسه با سایر ارقام در شرایط مساوي مدت بیشتري تازه بمانند. این ارقام در مناطقی که داراي تابستان ملایم و طولانی هستند , قابلت نگهداري بهتري دارند و اگر در زیرزمین خانه که داراي رطوبت بیشتري و حرارت و نور کمتري است نگاهداري شوند , ممکن است دو یا سه ماه با تبعیت متوسط تازه بمانند .معمولا در روش سنتی خوشهها را از سقف زیرزمین میآویزند تا هوا به تمام حبهها برسد و فعالیت قارچها , - کپکها و مخمرها - را که باعث سیاه شدن , گندیدن و تخمیر حبهها میشوند کاهش دهد . در بعضی از کشورها خوشههاي انگور را در داخل ظروف متخلخل چوبی , مقوایی یا پلاستیکی گذاشته , و بین حبهها و خوشهها را با چوب پنبه خرد شده یا خاك اره حاوي متابی سولفیت پتاسیم که مولد گاز So2 است پر میکنند و ظروف را در زیرزمین یا سردخانه قرار میدهند .
با شناخت هرچه بیشتر ویژگیهاي ارقام انگور قابل نگاهداري تولید شده در کشور و با استفاده از تکنولوژي جدید به منظور کنترل درجه حرارت و رطوبت نسبی و جلوگیري از نشو و نماي میکرو ارگانیسمها میتوان عمر تازه ماندن ارقام مناسب انگور را تا حدود شش ماه حتی بیشتر نیز افزایش داده و در خارج از فصل آن را به بازار مصرف عرضه نمود . از آنجا که طی ده سال گذشته به دلیل استقبال مصرف کنندگان انگور تازه در خارج از فصل مقدار نگاهداري این میوه مفید و مقوي در سردخانههاي ایران به دهها برابر افزایش یافته است و درصورتی که این روند کماکان ادامه یابد توسعه صدور آن به کشورهاي مجاور نیز محتمل خواهد بود . ضرورت آشنا کردن علاقمندان و دستاندرکاران ذیربط به تکنیک نگهداري انگور در سردخانه با استفاده از تجربیات حاصله در ایران و سایر کشورها احساس و به تدوین این آیین کار اقدام شد .
1 هدف: هدف از تدوین این آیین کار ارائه اصول نگاهداشتن انگور در سردخانه است که رعایت آنها درمرحله برداشت1 و در طول مدت نگهداري و هنگام خروج انگور از سردخانه موجب حفظ هر چه بیشتر تازگی و ویژگیهاي خاص رقم انگور مورد عمل خواهد شد .
2 دامنه کاربرد : این آیین کار در مورد ارقامی از انگور که در داخل کشور تولید شده و داراي قابلیتنگهداري خوب یا متوسط هستند قابل اجرا است .
2 1 ارقامی که داراي قابلیت نگهداري خوب هستند و میتوان آنها را تا شش ماه تازه نگهداشت.
2 2 ارقامی که داراي قابلیت نگهداري متوسط هستند و میتوان آنها را تا سه ماه تازه .
3 اصول روش نگهداري انگور
نگهداري انگور در سردخانه 2 به صورت تازه بر اصول زیر متکی است:
3 1 نگهداري در حرارت 3 کم به منظور:
3 1 1 به کند کردن تغییرات فیزیولوژیک حبهها
3 1 2 جلوگیري از تبخیر شدید و خشک شدن خوشه و حبهها
3 2 نگهداري در رطوبت نسبی4 بالا به منظور جلوگیري از تبخیر شدید و حفظ طراوت خوشه و حبهها .
3 3 استفاده از مواد شیمیایی - نظیر - So2 به منظور جلوگیري از فعالیت قارچهایی که به نحوي موجب فساد میشوند .
4 وسایل و مواد لازم
4 1 قیچی باغبانی تمیز براي چیدن خوشهها و احیانأ تنک کردن آنها .
4 2 ظروف5 مناسب براي قرار دادن خوشههاي چیده و احیانأ " تنگ شده " در آنها به منظور نگاهداري در سردخانه .یادآوري ظروف مندرج در بند فوق ممکن است چوبی , پلاستیکی محکم , پلاستیکی نرم و یا مقوایی باشند که بر حسب روش فومیگاسیون6 مورد نظر انواع متخلخل یا غیر آن مورد استفاده قرار میگیرد و ممکن است بستههاي مقوایی یا پلاستیکی نرم را درون جعبههاي چوبی یا پلاستیکی سخت قرار داد .
4 3 وسیله حمل و نقل مناسب براي حمل ظروف حاوي انگور به سردخانه که بر حسب حجم کار و طول راه میتوان از کامیون , وانت , تریلر , گاري , فرقان و نظایر آن استفاده کرد. 7
4 4 گوگرد یا کپسولهاي حاوي دود گوگرد و یا مواد شیمیایی که مولد دود گوگرد هستند نظیر متابی سولفیت پتاسیم و یا بستههاي پلاستیکی حاوي محلول ماده اخیر بر حسب چگونگی فومیگاسیون مورد نظر .
5 برداشت درجهبندي و بستهبندي
تمام عواملی که در کیفیت خوراکی و ظاهري انگورموثرهستند از قبیل عطر،طعم ،رنگ ، رسیدگی و بافت میوه انگور بستگی به زمان برداشت دارند. در اصل انگوري که در مرحله رسیدگی مناسب برداشت شود از بهترین قابلیت خوراکی و ظاهري برخوردار خواهد بود . تغییراتی که پس از رسیدگی کامل در انگور بوجود می آید حتی
