بخشی از مقاله
چکیده
عملیات باغداری طولانی مدت می تواند بسیاری از خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک از قبیل شاخصهای شوری و قلیاییت را تحت تاثیر قرار دهد. به منظور بررسی این فرضیه تعداد 10 پروفیل از باغات سیب منطقهی اشنویه، که برای بیش از 4 دهه تحت عملیات باغداری هستند، حفر، تشریح و نمونهبرداری شدهاند و در منطقهی سولوم شاخصهای شوری و قلیاییت آنها ارزیابی و بررسی شد. خاکهای این منطقه از لحاظ طبقهبندی جزء ردهی اینسپتی سولها و زیر گروههای Typic Calcixerepts، Vertic Haploxerepts،Fluventic Haploxerepts،Typic Endoaquepts, بودند.
نتایج نشان داد که عملیات باغداری طولانی مدت همراه با آبیاری غرقابی نسبت به شاهد یا آستانه توانسته است مقدار pH خاک را در دامنهی 0.3-0.5 واحد، EC یا شوری در دامنهی 0.2-0.5 دسی زیمنس بر متر و نسبت جذبی سدیم - SAR - را در دامنهی 1-3 واحد کاهش دهد که این نتایج همگی فرآیندهای مثبت بر کیفیت خاک محسوب میشوند. مهمترین علت این رفتارها میتواند عملیات آبیاری غرقابی باشد که توانسته است املاح محلول را از منطقهی ریشهی درختان سیب خارج کند.
-1مقدمه:
خاک مهمترین منبع کنترل کنندهی سیکل آب، موجودات زنده و تغییر و تحولات کانیهای مختلف در کرهی زمین است. با این وجود بعد از انقلاب صنعتی تخریب خاک به علت فرسایش، کاهش مواد آلی و تخریب ساختمان، آلودگی، آتشسوزی ویا قطع جنگلها افزایش یافته است
. امروزه در بین عوامل تخریب کنندهی خاک، شوری و قلیاییت یکی از مهمترین مشکلاتی است که باعث کاهش توان تولیدی خاک میشود که نیاز به تحقیقات و توجهات بیشتری دارد
به طور کلی در ارتباط با شوری وقلیاییت میتوانیم خاکها را به چهار دسته تقسیم کنیم:
-1 خاکهای نرمال - pH<8.5، EC<4 dsm/m، SAR<13، - ESP<15
-2 خاکهای شور - pH<8.5، EC>4 dsm/m، SAR<13، - ESP<15 -3
-3 خاکهای سدیمی - P pH>8 .5،EC<4 dsm/m ، SAR>13، - ESP>15 -4
-4 خاکهای شور-سدیمی - pH<8.5، EC>4 dsm/m، SAR>13، . - ESP>15
گسترش خاکهای شور و سدیمی در جهان مخصوصا در اقلیمهای خشک و نیمه خشک بسیار زیاد بوده و در ایران نیز علیرغم گسترش قابل توجه شوری و قلیاییت خاک آمار دقیق و قابل اعتمادی از گسترش این خاکها وجود ندارد.
در بین عوامل ایجاد کنندههای شوری و سدیمی شدن خاک، عوامل ناشی از دخالت انسان مانند استفاده از آبهایی با کیفیت نامناسب، استفاده از کودهای شیمیایی ونهادههای کشاورزی نگرانی زیادی را برای تخریب اراضی کشاورزی ایجاد کرده است. رضاپور و همکاران با مقایسهی اراضی زراعی و غیر زراعی همجوار در استان آذربایجان غربی به این نتیجه رسیدهاند که کشاورزی طولانیمدت باعث افزایش قابل توجه شوری و قلیاییت خاکهای زراعی شده است. با این وجود بعضی تحقیقات نیز نتایج معکوسی را نشان دادهاند
تحقیق حاصل در باغات سیب اراضی اشنویه که برای بیش از 4 دهه است که تحت تاثیر عملیات باغداری و استفاده از نهادههای کشاورزی قرار دارند، انجام شده است تا تغییرات پارامترهای مرتبط با شوری و سدیمی شدن خاک بررسی شوند.
-2 مواد وروشها:
1-2 موقعیت جغرافیایی منطقه ی مورد مطالعه:
خاکهای موجود در این منطقه دارای عمق زیاد و بافت سنگین هستند رژیم های رطوبتی و حرارتی این منطقه به ترتیب زریک و مزیک میباشد ؟آبیاری آن نیز از طریق رودخانه های محلی و چاههای نیمه عمیق صورت میگیرد که خصوصیات شیمیایی آن در جدول 1 نشان داده شده است.همان طور که ملاحظه میشود آبهای این منطقه از لحاظ PH، EC و SAR در دامنهی کلاس بسیار مناسب قرار دارد.
جدول :1 خصوصیات شیمیایی آبهای آبیاری مورد استفاده در منطقه ی مورد مطالعه
..2 مطالعات آزمایشگاهی:
دراین مطالعه تعداد 10 پروفیل با تیپهای مختلف خاک از اراضی باغی با توجه به مطالعات خاکشناسی نیمه تفضیلی آذربایجان غربی شامل - ] پروفیل 5،پروفیل Vertic Haploxerepts[ - VH - - 4، - ] پروفیل 1،پروفیل 6، پروفیل 7، پروفیلTypic Calcixerepts [ - TC - - 9 ، - ]پروفیل8، پروفیل Typic Endoaquepts [ - TE - - 2 ، - ]پروفیل 3،پروفیلFluventic Haploxerepts [ - FH - - 10 تشریح و مورد نمونه برداری قرار گرفت.
نمونه های خاکی از عمق0-50 سانتی متر با سه تکرار از منطقهی نفوذ ریشهی درختان باغی برداشته شدند و پس از انتقال به آزمایشگاه،هوا خشک شده و از الک 2 میلی متر عبور داده شده اند و در نهایت pH در گل اشباع، EC در عصاره ی گل اشباع و همچنین کلسیم، سدیم، منیزیم و پتاسیم در عصاره ی اشباع به روش تیتراسیون - Knudesn,, 1982 - اندازهگیری و نسبت سدیم جذبی - - SAR به صورت زیر تخمین زده شد:
.2,3 مطالعات آماری:
در ژئوشیمی، روشهای مختلفی برای تعیین background عناصر و خصوصیات خاک وجود دارد. - . - Hawkes and Webb, 1962 در بین این روشهای محاسبهای، روش زیر برای تخمین آستانه یا کنترل بهترین روش دادههاست . - Reimann et al., 2005; Teng et al., 2010 - تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس نرم افزار آماری SPSS - ver . 20 - صورت میگیرد و از نرم افزار EXCELبرای رسم نمودارها استفاده خواهد شد
