بخشی از مقاله
چکیده
سندروم درد کشککی- رانی، یکی از شایعترین مشکلات زانوی افراد جوان و فعال، به ویژه زنان میباشد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی تأثیر تمرینات سهگانه در آب با و بدون استفاده از کینزیوتیپ - به صورت آنی و طولانی مدت - بر ناتوانی و تعادل ناپایدار زنان مبتلا به سندروم درد کشککی-رانی بود. پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی بوده و پس از ارزیابیهای اولیه، 45 نفر زن مبتلا، به عنوان نمونه آماری انتخاب و تصادفاً در سه گروه تمرین درمانی در آب بدون کینزیوتیپ، تمرین درمانی در آب با کینزیوتیپ موقتی و تمرین درمانی در آب باکینزیوتیپ طولانیمدت، قرار گرفتند. نتایج آنوای یک راهه نشان داد، بین اختلاف میانگینهای پیشآزمون-پسآزمون در فاکتورهای ناتوانی و تعادل ناپایدار تعادل سه گروه تفاوت معناداری وجود ندارد. ولی نتایج آزمون -tزوجی، بین پیشآزمون و پسآزمون هر دو فاکتور کاهش ناتوانی - P=0/0001 - و در خصوص متغیر تعادل ناپایدار، در سطح 8، تعادل در هر سه جهت کلی، قدامی-خلفی
و داخلی-خارجی - POA ، - PAP 0/0001 - و - - PML 0/0001 - بهبودی معناداری نشان داد، در سه گروه آب درمانی تفاوت
معناداری را نشان داد. اگر چه اختلاف میانگینهای پیشآزمون-پسآزمون، بین سه گروه تفاوت معناداری را نشان نداد، اما تفاوت موجود در میانگینهای پیشآزمون- پسآزمون گروهها، نشان داد که انجام تمرینات در آب با کینزیوتیپ، بر تعادل ناپایدار و عملکرد حرکتی افراد مبتلا، تأثیرکلینیکی بیشتری نسبت به انجام تمرینات در آب بدونکینزیوتیپ دارد. بنابراین، احتمالاً، انجام حرکت درمانی در آب با کینزیوتیپ، میتواند به عنوان روش مؤثرتری، در درمان مبتلایان به سندروم درد کشککی-رانی توصیه شود.
کلماتکلیدی: سندروم دردکشککی-رانی، آبدرمانی، کینزیوتیپ، تعادل
.1 مقدمه
سندروم درد کشککی-رانی، یکی از شایعترین مشکلات زانوی افراد 15 تا 30 سال، به ویژه زنان میباشد 38]،8،.[7 بر اساس منابع، این سندروم 25 درصد تمام آسیبهای ورزشی زانو را در بر میگیرد 21]،[2 و علت20 تا 40 درصد مراجعات، به کلینیکهای فیزیکال درمانی گزارش شده است38]،.[15 انجام فعالیتهای روزانه و فیزیکی، تأثیر قابل توجهی بر درد دارد؛ که بسیاری از عوامل درونی و بیرونی میتواند در بروز آن نقش داشته باشند. وجود درد اسکلتی-عضلانی، میتواند فعالیت حرکتی را تحت تأثیر قرار دهد .[5] شواهد علمی حاکی از آن است که، در افراد دارای سندروم درد کشکی-رانی، درد بر الگوهای حرکتی و عملکرد افراد اثر گذار است 30]،.[28 متخصصان سه دلیل اصلی برای بروز این بیماری بیان کردهاند: -1بد راستایی اندام تحتانی و کشکک -2عدم تعادل اکستنسورهای زانو-3فعالیت بیش از حد. از میان این سه عامل، عدم تعادل در قدرت عضلات باز کننده زانو، به ویژه عضله پهن داخلی یا زمان شروع به فعالیت و تأخیر این عضله، توجه کلینیکی خاصی را به خود اختصاص داده و هدف بسیاری از تحقیقات توانبخشی قرار گرفته است .[32] عوامل مؤثر دیگر در قرارگیری غیرطبیعی کشکک عبارتند از: ضعف عضلات ران و چهارسر، تأخیر یا کاهش فعال شدن عضله پهن خارجی، افزایش زاویهQ، تغییر مکانیکی اندام تحتانی و کاهش انعطافپذیری آن میباشد .[33]
یکی از فاکتورهایی که میتواند تحت تأثیر این سندروم، دچار اختلال شود، تعادل است. تعادل، توانایی حفظ راستای بدن در تحمل وزن در حالت سکون یا حرکت بوده و مستلزم این است که مرکز ثقل، درون سطح اتکا نگه داشته شود. حسعمقی مفصل زانو یکی از مهمترین سیستمهای حسی درکنترل تعادل میباشد، که در افراد مبتلا به سندروم درد کشککی-رانی غیرطبیعی گزارش شده، به طوریکه افراد مبتلا به این سندروم، در مقایسه با افراد سالم، از نظر کنترل پاسچر ضعیفترند1]،19،20،24،.[29 آن چه که در افراد مبتلا به سندروم درد کشککی-رانی باید مورد توجه قرار گیرد، ضعف عضلانی، عدم تعادل عضلانی، کاهش حسعمقی، میزان درد، سفتی ساختارهای جانبی میباشد، که از علل عمده ایجاد درد در این عارضه گزارش شده است .[3] از آن جایی که فعالیتهای فیزیکی روزمره و ورزشی، نیازمند ترکیبی از کنترل پاسچر و اجزای خاص حرکتی هستند، کنترل پاسچر و تعادل از شاخصهای استقلال در انجام فعالیتهای روزمره تلقی میشوند 37]،20،.[13
از منظر دیگر، استفاده از آب برای انجام تمرینات درمانی، به عنوان محیطی مناسب پیشنهاد شده است که علاوه بر افزایش اعتماد به نفس در بیماران، میتواند در ایجاد محیطی امن برای انجام تمرینات حائز اهمیت باشد 37]،.[5 خاصیت شناوری، فشار هیدرواستاتیک و ویسکوزیته آب، با داشتن ویژگیهای خاص خود، باعث کاهش تحمل وزن شده و در نتیجه، نیروهای فشاری وارد بر سطوح مفصلی را کاهش میدهند. فشار هیدرواستاتیک، با جلوگیری از تجمع خون در اندام تحتانی به کاهش تورم کمک میکند و مقاومتی برابر به تمام گروههای عضلانی فعال وارد میسازد. همچنین به وسیله افزایش فعالیت گیرندههای مکانیکی مفصل، موجب افزایش میزان تعادل میشود 37]،35،6،.[5
نتایج مطالعات دیگر حاکی از روش درمانی مؤثر دیگر، برای بهبود علائم سندروم درد کشککی-رانی، به نام تیپینگ است .[13] کینزیوتیپ، نواری کشسان و باریک با خاصیت ضدآبی بوده، که فاقد مواد لاتکسی است. تکنیک تیپینگ استخوان کشکک، با هدف جابهجاییکشکک به سمت داخل انجام میشود. نتایج به دست آمده از برخی پژوهشها نشان میدهد، تیپینگکشکک زانو، سبب کاهش درد شده [9] و فعالیت عضلات چهارسر رانی را افزایش میدهد 36]،.[28 تعدادی از محققین گزارش کردهاند که تمرین درمانی به همراه تیپینگ کشکک زانو، بر عملکرد و میزان درد اثرگذاری بهتری دارد 12]،.[11 فرضیه مطرح شده جهت کاربرد باند نواری کینزیولوژیک این است که، فشار بر عضلات را کاهش داده و با تأثیر بر گیرندههای مکانیکی جلدی - اثر نروفیزیولوژیک - ، نیروی وارد بر بافت نرم را حذف میسازد 25]،.[22 با توجه به مطالعات، محقق تحقیقی در این زمینه در محیط آب انجام نشده و یافت نگردید. همچنین لازم به ذکر است که مطالعات نزدیک به این پژوهش نتایج متناقضی را بیان کردهاند. در همین راستا نقش تمرین درمانی در آب و اصلاح وضعیت کشکک به وسیله کینزیوتیپ بر روی بازیابی قدرت عضلانی ناحیه ران و زانو و به مراتب به دست آوردن تعادل بهتر همراه با کاهش درد و در نتیجه بهبود و افزایش عملکرد حرکتی افراد مبتلا، از اهمیت زیادی برخوردار است؛ عدم برخورداری از هر کدام از این عوامل مورد نظر باعث ایجاد مشکلات زیادی در فعالیتهای روزمره و زندگی افراد مبتلا خواهد شد. بنابراین با توجه به کاربردهای نوین باند نواری کینزیوتیپ و تأثیرات آن، در بهبود و توانبخشی عارضههای مختلف، محقق را بر آن داشت تا در کنار ارائه برنامه تمرینات تقویتی ران و زانو، تأثیر باند نواری کینزیوتیپ در آب، برای اولین بار سنجیده شود.
.2 مواد و روشها
روش تحقیق حاضر از نوع تحقیقات نیمه تجربی، با طرح پیشآزمون-پسآزمون با سه گروه تجربی است، این مطالعه با دریافت شناسه اختصاصی مرکز ثبت کار آزماییهای بالینی ایران IRCT20171205037757N1 انجام گردید و تأثیر تمرینات سهگانه در آب با و بدون استفاده از کینزیوتیپ - به صورت آنی و طولانی مدت - بر ناتوانی و تعادل ناپایدار زنان مبتلا به سندروم درد کشککی-رانی را مورد ارزیابی قرار داد. معیارهای ورود به مطالعه آزمودنیها عبارتند از: سن بین 18 تا 45 سال، ارائه تأییدیه پزشک متخصص برای ابتلا به سندروم درد کشککی رانی به مدت حداقل6 ماه، وجود درد زانو حین بالا و پایین رفتن از پله و هنگام زانو زدن و نشستن با زانو خم به مدت طولانی، نداشتن سابقه جراحی، نداشتن سابقه ضربه و بیماری عصبی- عضلانی-اسکلتی در اندام تحتانی و مثبت بودن آزمونهای - ترس یا ادراک - پاتلا و کلارک. در صورت مثبت بودن هر دو آزمون، فرد در نمونه تحقیق قرار میگرفت.
بیمارانی که جلسات درمانی خود را کامل نکرده یا حین انجام مطالعه، از سایر روشهای درمانی استفاده میکردند، در طی مطالعه دچار تروما شده، عمل جراحی انجام داده یا انجام تمرینهای مطالعه باعث تشدید علائم درد و ناتوانی آنها میشد، از مطالعه خارج میشدند.
برای تعیین حداقل تعداد نمونهی این پژوهش، از نرم افزار آماری برآورد حجم نمونه، - G-Power - برای توان آزمونی0/95، اندازه اثر0/80و سطح معناداری 0/05، تعداد حداقل10 نفر برای هرگروه تعیین گردید .[17] به این ترتیب تعداد نمونه نهایی انتخاب شده توسط محقق از میزان حداقل نمونه آماری بیشتر بود. پس از ارزیابی و تعیین افراد مبتلا به سندروم درد کشککی-رانی، تعداد 45 نفر از زنان مبتلا به این سندروم انتخاب شدند. سپس فرم رضایت نامه آگاهانه را با تمایل خود پر کرده و به صورت تصادفی در سه گروه، تمرین درمانی در آب بدون کینزیوتیپ - 15 نفر - با میانگین سنی - 32/33-9/92 - سال، قد - 159- 6/47 - سانتیمتر و وزن - 67-12/12 - کیلوگرم، 15نفر در گروه تمرین درمانی در آب به با کینزیوتیپ موقت - آنی - ، با میانگین سنی - 34-5/95 - سال، قد - 161-6/42 - سانتیمتر و وزن - 67/74-8/51 - کیلوگرم و 15 نفر، در گروه تمرین درمانی در آب با کینزیوتیپ دائمی - طولانی مدت - با میانگین سنی - 31/4±80/87 - سال، قد - 5±158/29 - سانتیمتر و وزن - 61/1±71/20 - کیلوگرم قرار گرفتند. تمرینات به مدت 8 هفته، به صورت سه جلسه در هفته، با راهنمایی مربی مربوطه انجام شدند. این برنامه تمرینی شامل تمرینات قدرتی، کششی، ایزومتریک برای گروه عضلات - زانو، چهارسر رانی، همسترینگ، هیپ، دوقلو - ساق - ، نوار خاصرهای درشتنئی - بودند؛ که در بعضی تمرینات از کش الاستیک استفاده شد. تمرینات انتخابی برای همه افراد ثابت بود، زیرا محقق قصد داشت تا تأثیر تمرینات واحدی را در دو حیطه متفاوت بررسی کند. تمرینات کششی، برای جلوگیری از وارد شدن آسیبهای احتمالی و آمادهسازی عضلات و مفاصل برای انجام تمرینات قدرتی انجام میشد؛ که به صورت گرمکردن در آغاز، و سردکردن و بازگشت به حالت اولیه، در پایان هر جلسه تمرینی بود.
تعادل آزمودنیها در پیشآزمون و پسآزمون، با دستگاه تعادلسنج بایودکس - درجه اعتبار - ICC 0/95 ساخت کشور آمریکا - BiodexBalance System SD - ، اندازهگیری شد. به طوری که، از آزمودنی خواسته میشد تا بدون کفش و جوراب روی صفحه تعادل، به نوعی استقرار یابد که نقطه اثر نیروی ثقلاو با مرکز پایههای حمایتیمنطبق بوده و صفحه کاملاً در سطح افق قرار گیرد. با اعلام آمادگی و پس از زدن دکمه شروع، تعادل فرد تا مدت20 ثانیه اندازهگیری میشد. دستگاه تعادل سنج، نتیجه این انحرافات را در قالب میانگین و در سه شاخص، به ترتیب تحت عناوین انحراف کلی - - Overall، شاخص انحراف قدامی-خلفی - - AP و شاخص انحراف در جهت داخلی-خارجی - - ML ارائه میدهد. میزان انحراف صفحه از حالت افق، به منزله انحراف مرکز ثقل از مرکز سطح اتکا بوده و این انحرافات به طور لحظهای در حافظه دستگاه ثبت میشد .[31] به منظور ارزیابی تعادل ناپایدار، سطح - 8 - دستگاه انتخاب شد، که سه بار تست تکرار و بین هر تست ده ثانیه استراحت منظور میشد. معدل انحرافات در این تکرار به عنوان شاخص انحراف از مرکز ثقل در جهات مختلف برای آن تست منظور میگردید. وضعیت ایستادە آناتومیکی، به عنوان وضعیت مرجع در نظر گرفته شد. قبل از آزمون اصلی، مرحله یافتن بهترین استقرار برای حفظ تعادل در نظر گرفته میشد، که آزمودنیها حدود دو دقیقه آن را تجربه مینمودند. شایان ذکر است هر چه میزان دادههای تعادلی کمتر باشد، تعادل افراد در سطح بالاتری قرار دارد و بر عکس، و برای ارزیابی میزان ناتوانی، از پرسشنامه ونکورف و همکاران - - Vanukurf et al استفاده گردید که روایی این پرسشنامه مطلوب و پایایی آن طبق آلفایکرونباخ بالای 91 ذکر شده است.>34@ لازم به ذکر است که، ارائه تمامی تمرینات آب درمانی در استخر سرپوشیده دانشگاه بوعلی سینا همدان و تمامی اندازهگیریها در آزمایشگاه آسیبشناسی و توانبخشی ورزشی دانشگاه بوعلی سینا همدان در سال 1395، انجام شد. در پژوهش حاضر، از آمار توصیفی، به منظور توصیف و تشریح دادهها استفاده شد؛ برای سنجش نرمال بودن دادهها از آزمون آماری کلموگروف-اسمیرنوف و از آزمون آماری ANOVA جهت مقایسه اختلاف میانگینهای متغیرهای کمی بین سه گروه تمرینی و از آزمون tزوجی جهت مقایسه میانگینهای پیشآزمون و پسآزمون هر گروه با خودش استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل دادههای آماری از نرمافزار SPSS - نسخه - 16 در سطح معناداری 0/05 استفاده گردید.
.3 نتایج
نتایج آزمون کلموگروف- اسمیرنوف جهت بررسی توزیع نرمال دادهها نشان داد، تمام دادههای سه گروه، دارای توزیع نرمالی بودهاند P>0/05 - - ، نتایج آزمون آماری لوین نیز جهت بررسی همگنی واریانسها، نشان داد که دادههای مطالعه دارای تجانس واریانس بودهاند P>0/05 - - ، بنابراین برای بررسی فرضیهها، از آزمونهای پارامتریک استفاده گردید. جهت بررسی تغییرات بینگروهی و درونگروهی نیز به ترتیب از آزمونهای ANOVA و tزوجی استفاده شد.
جدول-1 اطلاعات توصیفی و فیزیولوژیکی آزمودنیها - M-SD -
