بخشی از مقاله
چکیده
این مطالعه با هدف تشخیص جهت بادهای همراه با گرد و خاک در شهر یزد انجام شد. بدین منظور از داده های ساعتی مربوط به پارامتر سرعت و جهت وزش باد مربوط به ایستگاه سینوپتیک یزد در بازه ی زمانی 22 ساله - 1371-92 - جهت ترسیم گلبادها و گل توفان ها استفاده شد به طوریکه 6 طبقه سرعت برای گلباد و 5 طبقه سرعت برای گل توفان ها تهیه گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که جهت وزش بادهای مولد گرد و خاکدر فصول پاییز و بهار و تابستان عمدتاً از سمت شمال غرب و در فصل زمستان از سمت شمال غرب و جنوب غرب می باشد.
-1 مقدمه
گرد و غبار اتمسفر که بر کیفیت هوا، اقلیم جهانی، و چرخه های هیدرولوژیکی و بیوشیمایی اثر می گذارد، از نتایج بارز پدیده فرسایش بادی در مناطق خشک جهان است
فرسایش خاک عبارت است از جدا شدن و انتقال بخشی از ذرات خاک و ترسیب دوباره این ذرات در مناطق دورتر که می تواند تحت تاثیر فعالیت آب و باد به وقوع بپیوند. بر اساس تحقیقات انجام شده در مقیاس جهانی، 550 میلیون هکتار از اراضی جهان تحت تاثیر فرسایش بادی و 1094 میلیون هکتار تحت تاثیر پدیده فرسایش آبی هستند
همه ساله مقادیر زیادی گرد و غبار تحت شرایط مختلف محیطی و هواشناختی در سطح استان یزد پراکنده می شود . از آنجایی که گرد و غبار می توانند ناقل بسیاری از ویروس ها و باکتری ها باشند، می توانند سلامت و بهداشت انسان ها را تحت تاثیر قرار دهند
اثرات زیانبار هجوم ذرات گرد و غبار در محیط های شهری به لحاظ حضور هزاران انسان چشمگیرتر بوده و به همین دلیل خسارات ناشی از آنها محسوس تر است
مطالعات مربوط به ریزگردها در محیط های شهری از ابعاد مختلفی قابل مطالعه است که یکی از ابعاد مطالعاتی می تواند شناسایی جهت وزش بادهای توأم با گرد و خاک باشد. بر هیمن اساس در تحقیق حاضر سعی شده است که جهت وزش بادهای غبارزا به شهر یزد با استفاده از گلبادها و گل توفان ها تعیین و مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
-2 مواد و روشها
منطقه مطالعاتی در این بررسی، شهر یزد می باشد که در مرکز ایران بین عرض های جغرافیایی 31 درجه و 44 دقیقه تا 32 درجه و 15 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 54 درجه تا 54 درجه و 45 دقیقه شرقی از نصف النهار مبدا قرار گرفته است. - شکل . - 1 میانگین سرعت باد غالب در یزد، 21 متر بر ثانیه و در وزش های شدید به 90 تا 120 کیلومتر بر ساعت می رسد. ارتفاع متوسط منطقه 1216 متر از سطح دریا می باشد. برای انجام تحقیق حاضر، ابتدا اطلاعات و داده های مورد نیاز جهت ترسیم گلبادهای فصلی و سالانه از سازمان هواشناسی استان یزد اخذ گردید. سپس بر مبنای سرعت آستانه فرسایش بادی - 6/5 متر بر ثانیه؛ اختصاصی و همکاران، - 1384 ، نمودارهای مربوط به گل توفان منطقه در مقیاس فصلی و سالانه برای ایستگاه سینوپتیک یزد ترسیم شد. اینکار با
استفاده از داده های بادسنجی و نرم افزارWRplot 7 در 8 جهت با فواصل 45 درجه و معرفی 6 طبقه سرعت برای گلباد و 5 طبقه سرعت برای گل توفان ها انجام شد.
شکل . - 1 - موقعیت ایستگاه سینوپتیک یزد در استان یزد و ایران
-3 نتایج و بحث
نتایج حاصل از بررسی گلبادهای فصلی ایستگاه سینوپتیک یزد - شکل - 2 ، غالب بودن بادهای قطاع غربی و جنوب شرقی در فصول پاییز، زمستان و تابستان و غالب بودن بادهای غربی و شمال غربی در فصل بهار را نشان می دهد. بررسی کلی گل توفان ها - شکل 3 - نیز نشاندهنده ی وزش بادهای غبارزا عمدتاً از سمت شمال غرب در فصول پاییز و بهار و تابستان و از سمت شمال غرب و جنوب غرب در فصل زمستان می باشد. لذا همسو بودن تقریبی جهات وزش سریع ترین بادها و بادهای مولد گرد و غبار در تمامی فصول به استثنای فصل زمستان به چشم می خورد.
شکل-2 گلباد های فصلی ایستگاه سینو پتیک یزد
