بخشی از مقاله
چکیده
این مطالعه با هدف تعیین رابطه استرس والدگری و خودکارآمدی در مادران شاغل معلم و خانه دار انجام شد. این مطالعه از نوع توصیفی-همبستگی بود. جامعه آماری کلیه زنان شاغل و خانه دار شهر تهران در سال 1395 بود که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای 80 نفر - 40 نفر مادر شاغل معلم و40 نفر مادر غیر شاغل - انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از دو پرسشنامه استرس والدگری آبیدین - 1990 - و پرسشنامه خودکارآمدی شرر استفاده شد. برای تحلیل داده ها از همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که بین نتایج نشان دادندکه بین استرس والدگری و خودکارآمدی در مادران شاغل و خانه دار ارتباط منفی و معنی داری وجوددارد - . - P<0/05 همچنین استرس والدگری نقش پیش بینی کننده ای بر روی خودکارآمدی مادران ایفا میکند - . - P<0/05
.1 مقدمه
در زندگی افراد رویداد های متفاوتی اتفاق می افتد که تاثیرات فراوانی بر فرد و ابعاد زندگی او می گذارد. اینکه افراد چگونه با این تغییرات زندگی خود برخورد کرده و با آنها سازگار می شوند از اهمیت مهمی برخور دار است. یکی از رویداد های مهم زندگی فرد پذیرش نقش والدگری است که تغییر بزرگی در زندگی فرد ایجاد کرده و تنیدگی فراوانی بر او می گذارد. این تنیدگی والدگری که در مقابل مسئولیت ها و انتظارات این نقش ایجاد می شود، از دیگر تنیدگی های زندگی فرد متفاوت و خاص است - دیتر -دیکارد ،. - 2008 در رابطه با این تنیدگی والدگری، والدین می توانند طیفی از استراتژی های شناختی، عاطفی و رفتاری را برای کاهش واکنش های تنیدگی خود استفاده کنند.
فراوانی و تنوع طیف مکانیسم های سازگاری به اندازه ی فراوانی و طیف رفتارهای مشکل ساز کودکان است. والدین در موقعیت یکسان به روش های متفاوتی مکانیسم سازگاری نشان می دهند و برخی از دیگری بهتر عمل می کنند - کلمن و کاراکر، 2000؛ سومر و همکاران، . - 1993 استرس والدگری در میان بزرگسالانی که اعتماد به نفس قوی به توانایی هایشان در والد بودن حامی دارند بسیار کم است - فری،گرین برگ و فی ول، . - 1989 خودکارآمدی و عوامل مؤثر بر آن سال ها است که در کانون توجه روان شناسان پرورشی و دیگر کارشناسان آموزش و پرورش جای دارد. خودکارآمدی یک سازه مهم از نظریه شناختی اجتماعی بندورا است. در این دیدگاه رفتار آدمی نه تنها در کنترل عوامل بیرونی و محیطی نیست بلکه »فرایندهای شناختی«، نقش تعیین کننده در رفتار دارند. در نظام بندورا، خودکارآمدی به درک توانایی تولید یک عمل مطلوب اشاره میکند.
خودکارآمدی چیزی بیشتر از گفتن جمله ما میتوانیم موفق شویم است؛ آن یک باور قوی درباره صلاحیت هایی است که بر اساس ارزیابی ما از منابع گوناگون اطلاعات درباره تواناییهایمان بدست آمده است - بندورا ، 1986؛ به نقل از موریس، . - 2002 خودکارآمدی به قضاوتهای فرد درباره تواناییهای خود در یک زمینه مشخص اشاره میکند. افرادی که خودکارآمدی بالایی دارند، شکست-هایشان را به تلاش کم نسبت میدهند تا به توانایی پایین، در حالیکه افراد با خودکارآمدی پایین، شکستهایشان را به توانایی پایین نسبت میدهند تا به تلاش کم - آکین، . - 2009 خودکارآمدی به قضاوت فرد راجع به تواناییاش برای سازمان افکار، احساسات و اعمال برای به دست آوردن نتایج مطلوب در هر موقعیتی گفته می شود .
- بندورا، 1986؛ به نقل از آکین، . - 2009 تفاوت در نوع نگرش افراد از عامل استرس زا است که برخی از والدین با مسئولیت های والدگری به خوبی کنار آمده در حالی که دیگر والدین این گونه نیستند. به نظر می رسد که استرس والدگری در میان بزرگسالانی که اعتماد به نفس قوی تری به توانایی هایشان در والد حامی بودن و خودکارآمدی بالاتری دارند کمتر باشد، بنابراین سوال پژوهش این است که چه رابطه ای بین استرس والدگری و خودکارآمدی در مادران شاغل و خانهدار وجود دارد؟
.2 روش
روش پژوهش از نوع توصیفی-همبستگی بود. جامعه آماری کلیه زنان شاغل معلم و خانه دار شهر تهران در سال 1395 بود که به روش نمونه گیری در خوشه ای چندمرحله ای 80 نفر 40 - نفر مادر شاغل و40 نفر مادر غیر شاغل - انتخاب شدند. برای جمعآوری دادهها از دو پرسشنامه استرس والدگری آبیدین - 1990 - و پرسشنامه خودکارآمدی شرر استفاده شد.
-1-2 ابزارهای پژوهش
-1-1-2 پرسشنامه باورهای خودکارآمدی
این پرسشنامه توسط شرر و همکاران 1982 - ؛ به نقل از حیاتی، عگبهی، آهنگری و ابرقویی - - 1391 ساخته شده است و دارای 23 ماده است. این پرسشنامه بر پایه مقیاس 5 درجهای لیکرت تنظیم شده است، بدین صورت که به پاسخ کاملا مخالف نمره 1، و به پاسخ کاملا موافق نمره 5 تعلق میگیرد. در نمرهگذاری این پرسشنامه، سوالهای 3، 8، 9، 13، 15در جهت موافق و مابقی سوالها به صورت وارونه نمرهگذاری میشوند. پایایی این آزمون به روش آلفای کرانباخ در پژوهش نریمانی، رفیق ایرانی و ابوالقاسمی 0/88 - 1388 - به دست آمد. در تحقیق حاضر برای بررسی همسانی درونی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که ضریب 0/87 به دست آمد که نشان دهنده همسانی درونی پرسشنامه بود.
-2-1-2پرسشنامه استرس والدگری
برای سنجش استرس والدگری مادران شاغل و غیر شاغل از شاخص تنیدگی والدینی - - PSIکه یک پرسشنامه خود گزارش دهی است که توسط آبیدین ساخته شده است و پرسشنامه ای است که بر اساس آن می توان اهمیت تنیدگی در نظام والدین - کودک را ارزشیابی کرد،استفاده شد.این پرسشنامه بر این اصل مبتنی است که تنیدگی والدین می تواند از پاره ای ویژگی های کودک ،برخی خصیصه های والدین و یا موقعیت های متنوعی که با ایفای نقش والدینی به طور مستقیم مرتبط هستند ناشی شود. شکل شاخص تنیدگی والدین این پژوهش ،به عنوان شکل بازنگری شده شکل های پیشین است که تصحیح آن آسانتر و مقدار مواد آن کمتر است .
این بازنگری ،مواد شاخص تنیدگی والدینی را از 150 ماده به 101 ماده کاهش داد و 19 ماده اختیاری نیز به عنوان »مقیاس تنیدگی زندگی « 27به آن افزود .زیر مقیاس های مربوط به هر حوزه و همچنین تعداد موارد آن ها عبارت از حوزه کودک 47 - ماده - ،سازش پذیری 11 - ماده - ،پذیرندگی 7 - ماده - ،فزون طلبی 9 - ماده - ،خلق 5 - ماده - ،بی توجهی /فزون کنشی 9 - ماده - ،تقویت گری 6 - ماده - ،حوزه والدین 54 - ماده - ،افسردگی 9 - ماده - ،دلبستگی 7 - ماده - ، محدودیت های نقش 7 - ماده - ،حس صلاحیت 13 - ماده - ،انزوای اجتماعی 6 - ماده - ،روابط با همسر 7 - ماده - ،سلامت والد 5 - ماده - و تنیدگی زندگی - مقیاس اختیاری 19 - - ماده - است.
نتایج آلفای کرونباخ در تحقیق خرم آبادی و همکاران - 1388 - برای پدران و مادران کودکان مبتلا به اختلال اتیسم برای نمره ی کلی در حوزه والدینی به ترتیب از 0/83تا 0/86 و برای نمره ی کلی در حوزه کودکی از 0/8 تا 0/84 گزارش شده است .پایایی آزمون Bباز آزمون استرس والدگری در فاصله زمانی 3 ماه در نمونه بالینی متشکل از 30 مادر 0/91برای نمره کلی حوزه والدینی و 0/63 برای نمره کلی حوزه کودکی بود.در پژوهشی که دادستان ،ازغندی و حسن آبادی - 1385 - انجام دادند نیز مقدار ضریب قابلیت اعتماد همسانی درونی این ابزار برای کل مقیاس 0/88 و ضریب اعتماد باز آزمایی آن با فاصله 10 روز 0/94 گزارش شده است .
-2-2 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
از آماره های توصیفی شامل میانگین، انحراف معیار و از آمار استنباطی با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره و برای این منظور از نرم افزار SPSS نسخه 22 استفاده شد.
.3یافته ها
جدول -2 نتایج آزمون کلموگروف اسمیرنوف را نشان می دهد که از طریق این آزمون می توان توزیع نرمال، یکنواخت و طبیعی نمرات را تعیین کرد. نتایج نشان داد که سطوح معنی داری متغیرهای پژوهش در آزمون فوق الذکر از 0/05 بزرگ تر است. فرضیه صفر در آزمون کولموگروف-اسمیرنف، پیروی دادهها از توزیع مورد نظر میباشد. فرضیه مقابل آن عبارت است از عدم پیروی داده ها از توزیع مورد نظر، با توجه به مقدار معنی داری و عدم رد فرضیه صفر، توزیع داده ها منطبق بر توزیع نرمال و طبیعی نمرات قلمداد میگردد.
فرضیه اول: بین استرس والدگری خودکارآمدی زنان شاغل معلم و خانه دار رابطه وجود دارد.
