بخشی از مقاله
چکیده
این مطالعه با هدف تعیین مقایسه استرس والدگری در مادران شاغل معلم و مادران غیر شاغل انجام شد. این مطالعه از نوع علی مقایسه ای بود. جامعه آماری کلیه زنان شاغل معلم و خانه دار شهر تهران در سال 1395 بود که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای 80 نفر - 40 نفر مادر شاغل و40 نفر مادر غیر شاغل - انتخاب شدند. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه استرس والدگری آبیدین - 1990 - استفاده شد. برای تحلیل داده ها از آماره های توصیفی شامل میانگین، انحراف معیار و از آمار استنباطی شامل تحلیل واریانس چندمتغیره و برای این منظور از نرم افزار SPSS نسخه 22 استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که فقط بین استرس والدگری در مادران شاغل و مادران غیر شاغل در مولفههای بیش فعالی، خلق، حسن صلاحیت، دلبستگی، محدودیت نقش، افسردگی، رابطه باهمسر، انزوای اجتماعی، سلامت والد، قلمرو والد، تنیدگی والدگری تفاوت معنی داری وجود داشت.
.1مقدمه
خانواده نخستین کانون تربیت کودک و معمار اولیه شخصیت اوست و در این مدرسه تربیتی فرزندان به تدریج از رفتارهای پدر و مادر، الگوبرداری می کنند - محمدی، حاجی امینی، عبادی، فتحی آشتیانی و علی عسگری، . - 1393 مادر با ارزش ترین منشا آسایش و مهر و عالیترین منبع سعادت خانوادگی است. حقیقت پنهان آن است که وجود مادر به منزله ستون فقرات شخصیت کودک است. خانواده اولین محیط اجتماعی است که در آن شخصیت هر فرد پایه گذاری می شود و عدم توجه والدین به سالم سازی محیط روانی و عاطفی کودکان و نوجوانان و فقدان روابط مناسب در بیشتر در موارد آنان را با کمبودهای عاطفی و مشکلات روانی گوناگون رو به رو می سازد و احتمال اینکه این کودکان در آینده به اختلالات روانی دچار شوند زیاد خواهد بود - پارک و پارک، . - 2001
مادران نقش مهمی در ارتقای سلامت جامعه و خانواده دارد. یکی از مسائلی که امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته است، استرس ناشی از والد شدن است. وظیفه مراقبت از فرزند همواره با استرس همراه است. استرس والدگری به عنوان یکی از انواع تنیدگی مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته است - سالویتا و همکاران، . - 2003 استرس والدگری در نتیجه ناهمخوانی ادراک شده بین تقاضاهای والدینی و منابع فردی حاصل میشود و چنین استرسی میتواند در چندین حیطه زندگی که مربوط به والدگری است، تجربه شود - اسکس و همکاران، . - 2002 آبیدین - 1995 - استرس والدگری را، حاصل اثر تعاملی کنشوری خصوصیات اصلی و آشکار والدین - مانند افسردگی، احساس صلاحیت، سلامت، روابط توأم با دلبستگی با کودک، روابط با همسر، محدودیت ناشی از نقش پذیری، یا مادری کردن، شاغل بودن با نبودن و نوع شغل - با خصوصیات کودک - مانند سازشپذیری، پذیرندگی، فزون طلبی، خلق، فزونکنشی و تقویتگری - میداند.
او همچنین معتقد است که ویژگی های والد و کودک، همراه با متغیرهای موقعیتی بیرونی و عوامل تنیدگی زای زندگی مانند طلاق و مشکلات شغلی دلیل افزایش احتمالی نارساکنش وری و استرس والدگری است. استرس والدگری میتواند منجر به کاهش سلامت روانی و بهزیستی والدین شود - هستینگ و همکاران، . - 2005 همچنین اثرات بلندمدت بر سلامت کودکان دارد - سهپا و همکاران، . - 2002 مهمترین نظریه استرس والدگری که توسط محققان مورد امتحان قرار گرفته است، سه قسمت جداگانه را در ایجاد این استرس فرض می گیرد: P حیطه و حوزه والدینی، آن جنبه هایی از استرس والدگری که از خود والدین بر می خیزد، :C حیطه یا حوزه کودک، آن جنبه از استرس والدگری که از رفتارکودک برمی خیزد، :R حیطه و حوزه روابط والد- کودک، آن جنبه هایی از استرس والدگری که از روابط کودک- والدین برمی خیزد.
استرس حوزه ی والدینی ارتباط قوی با مسائل و مشکلات حوزه ی عملکردی خود والدین دارد - مثل افسردگی، نگرانی وموارد دیگر - استرس حوزه ی کودک ارتباط قوی و مهم با نگرش در مورد کودک دارد - از قبیل مشکلات رفتاری و موارد دیگر - و بدکاری حوزه ی روابط والدینی- کودک ارتباط قوی با میزان درجه ی مسئولیت در روابط کودک- والدینی دارد - آبیدین ،1995،. - 1992 افزایش استرس مادر بر رشد هیجانی و رفتاری کودکان تأثیر مهمی دارد و بدین دلیل پرداختن به آن اهمیت و ضرورت بسیاری دارد. یکی از مسائلی که به نظر می رسد بر استرس والدگری تاثیر داشته باشد شاغل یودن مادران است. بنابراین سوال این پژوهش این است که استرس والدگری در مادران شاغل و مادران غیر شاغل چه تفاوتی دارد.
.2 روش
روش پژوهش از نوع علی مقایسه ای بود. جامعه آماری کلیه زنان شاغل معلم و خانه دار شهر تهران در سال 1395 بود که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای 80 نفر - 40 نفر مادر شاغل و40 نفر مادر غیر شاغل - انتخاب شدند. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه استرس والدگری آبیدین - 1990 - استفاده شد.
-1-2 ابزارهای پژوهش
-1-1-2پرسشنامه استرس والدگری
برای سنجش استرس والدگری مادران شاغل و غیر شاغل از شاخص تنیدگی والدینی - - PSIکه یک پرسشنامه خود گزارش دهی است که توسط آبیدین ساخته شده است و پرسشنامه ای است که بر اساس آن می توان اهمیت تنیدگی در نظام والدین - کودک را ارزشیابی کرد،استفاده شد.این پرسشنامه بر این اصل مبتنی است که تنیدگی والدین می تواند از پاره ای ویژگی های کودک ،برخی خصیصه های والدین و یا موقعیت های متنوعی که با ایفای نقش والدینی به طور مستقیم مرتبط هستند ناشی شود. شکل شاخص تنیدگی والدین این پژوهش ،به عنوان شکل بازنگری شده شکل های پیشین است که تصحیح آن آسانتر و مقدار مواد آن کمتر است .
این بازنگری ،مواد شاخص تنیدگی والدینی را از 150 ماده به 101 ماده کاهش داد و 19 ماده اختیاری نیز به عنوان »مقیاس تنیدگی زندگی « 27به آن افزود .زیر مقیاس های مربوط به هر حوزه و همچنین تعداد موارد آن ها عبارت از حوزه کودک 47 - ماده - ،سازش پذیری 11 - ماده - ،پذیرندگی 7 - ماده - ،فزون طلبی 9 - ماده - ،خلق 5 - ماده - ،بی توجهی /فزون کنشی 9 - ماده - ،تقویت گری 6 - ماده - ،حوزه والدین 54 - ماده - ،افسردگی 9 - ماده - ،دلبستگی 7 - ماده - ، محدودیت های نقش 7 - ماده - ،حس صلاحیت 13 - ماده - ،انزوای اجتماعی 6 - ماده - ،روابط با همسر 7 - ماده - ،سلامت والد 5 - ماده - و تنیدگی زندگی - مقیاس اختیاری 19 - - ماده - است.
نتایج آلفای کرونباخ در تحقیق خرم آبادی و همکاران - 1388 - برای پدران و مادران کودکان مبتلا به اختلال اتیسم برای نمره ی کلی در حوزه والدینی به ترتیب از 0/83تا 0/86 و برای نمره ی کلی در حوزه کودکی از 0/8 تا 0/84 گزارش شده است .پایایی آزمون Bباز آزمون استرس والدگری در فاصله زمانی 3 ماه در نمونه بالینی متشکل از 30 مادر 0/91برای نمره کلی حوزه والدینی و 0/63 برای نمره کلی حوزه کودکی بود.در پژوهشی که دادستان ،ازغندی و حسن آبادی - 1385 - انجام دادند نیز مقدار ضریب قابلیت اعتماد همسانی درونی این ابزار برای کل مقیاس 0/88 و ضریب اعتماد باز آزمایی آن با فاصله 10 روز 0/94 گزارش شده است .
-2-2 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
از آماره های توصیفی شامل میانگین، انحراف معیار و از آمار استنباطی شامل تحلیل واریانس چندمتغیره و برای این منظور از نرم افزار SPSS نسخه 22 استفاده شد.
