بخشی از مقاله

چکیده

در دهه گذشته، عدم توجه به مطالعات زیرسطحی مناسب قبل از احداث سازهها باعث شده است تا بسیاری از ساختمانهای احداث شده با مشکل مواجه شوند. این مشکل بهویژه در شهر کرمان که رشته قناتهای متروک متعددی دارد مشهود است. ترکهای مشاهده شده در برخی از ساختمانهای پردیزه افضلیپور دانشگاه شهید باهنر کرمان، تهیه نقشه زیرسطحی قناتهای زیرسطحی در این محدوده را ایجاب کرد

بدین منظور، ابتدا با استفاده از عکسهای هوایی و تصاویر ماهوارهای منطقه و با انجام مطالعات دورسنجی، مسیر قناتهای موجود مشخص شد. سپس بهمنظور تخمین عمق قناتها و تهیه نقشه دقیق زیرسطحی قناتها در نزدیکی ساختمانهای موجود، روش رادار نفوذی به زمین - GPR - مورد استفاده قرار گرفت. برداشتهای GPR با استفاده از آنتن 50 مگاهرتز ساخت شرکت MALA GeoScience و در طول 20 پروفیل - مجموع طول 1925 متر - انجام شد. نتایج روش GPR، عمق میله قناتها را بین 8 تا 15 متر تخمین زد.

.1 مقدمه

قنات یکی از روشهای زمین دوست است که برای استخراج آبهای زیر زمینی در گذشته و حال استفاده میگردد و کمترین آسیب بر محیط زیست را داراست. با توسعه شهرها و انجام ساخت و ساز این رشته قناتها در زیر ساختمانها پنهان شدند، به گونهای که اثری از آنها در سطح زمین دیده نمیشود. در محدوده پردیزه زنده یاد افضلی پور، رشته قنات-هایی وجود دارند که به علت ساخت و ساز مدفون شدهاند. در قسمتی که چاههای پنهان وجود دارد، شکستگی در برخی ساختمانها دیده میشود.

در بخشی از این تحقیق مسیر رشته قناتهای موجود در پردیزه افضلیپور و ساختمانهای احداث شده بر روی آنها با استفاده از عکسهای هوایی و تصاویر ماهوارهای تعیین شد و در قسمت دیگر در بخشی از منطقه که ساخت و ساز صورت گرفته است با استفاده از روش GPR به تعیین موقعیت دقیقتر رشته قناتها و تخمین عمق میلههای موجود در این بخش از منطقه پرداخته شد.

.2 مطالعات دورسنجی

سنجش از دور تکنولوژی و علم تفسیر فرایندهای سطح زمین بدون داشتن ارتباط فیزیکی سنجنده با جسم با استفاده از تصاویر ماهوارهای و عکسهای هوایی در طول موجهای بین 0/3 میکرومتر تا یک متر میباشد - لیلیساند و همکاران، 2003؛ گوپتا، . - 2003 سنجش از دور امروزه کاربرد وسیعی در تمام علوم و دانشهای امروزی که به نحوی با زمین و جو مرتبط است، دارد. با توجه به اینکه توسعه شهرها و ساخت و ساز از جمله پدیدههای پویا میباشند، با استفاده از فناوری سنجش از دور میتوان این تغییرات را به نقشه کشید 

در این تحقیق برای شناسایی قناتها از عکسهای هوایی و تصویر ماهوارهای با قدرت تفکیک مکانی بالا استفاده شده است. به منظور دستیابی به اهداف این تحقیق از عکسهای هوایی مربوط به منطقه مورد مطالعه در بازههای زمانی 1335، 1344 و 1370 به ترتیب با مقیاسهای 1:50000، 1:20000 و 1:40000 استفاده شده است.

برای تعیین موقعیت کنونی قناتها از تصاویر ماهوارهای Quickbird با قدرت تفکیک مکانی 0/6 متر استفاده شده است. تجزیه و تحلیل دادههای دورسنجی با استفاده از نرم افزارهای Arc map 9.3 و ENVI4.7 انجام گرفت. ابتدا در نرم افزار Arc map 9.3 با استفاده از تصویر ماهوارهای Quickbird عملیات زمین مرجع1 بر روی عکسها انجام شد. برای ارزیابی صحت عملیات زمین مرجع از تعدادی نقاط کنترل زمینی استفاده شد. مختصات نقاط کنترلی - برخی میلههای قناتها - با استفاده از دستگاه GPS برداشت گردید. موقعیت نقاط کنترلی بر روی تصویر Google Earth در شکل 1 نشان داده شده است.

شکل .1 موقعیت نقاط کنترل زمینی بر روی تصویر ماهوارهای منطقه مورد مطالعه. چند ضلعی زرد رنگ محدوده دانشگاه شهید باهنر کرمان را نشان میدهد.

برای بارزسازی مسیر قناتها، فیلترهای بالاگذر جهتدار مورد استفاده قرار گرفت. فیلترهای بالاگذر جهتدار با استفاده از کرنلهایی تولید میگردند که دارای وزنهای نابرابر در سلولهای کرنل میباشند که باعث ایجاد سایه در یک طرف و نورافشانی از طرف دیگر میگردد - شوونگرٍث، . - 2006 کرنلهای مورد استفاده برای فیلتراسیون بالاگذر جهتدار در شکل 2 و چگونگی بارزسازی توسط فیلتر جهتدار 90 درجه در شکل 3 نشان داده شده است. این عکس در سال 1343 گرفته شده است.

شکل .2 کرنلهای مورد استفاده برای فیلتراسیون در راستاهای 45، 90 و 315 درجه.

شکل .3 عکس هوایی فیلترشده در راستای 90 درجه. میله قناتها با دایرههای برجسته در بخشی از تصویر که بزرگ شده است، دیده میشوند.

در مرحله بعد میله قناتها با استفاده از روش نقطهای و رشته قناتها با استفاده از روش خطی با روش پیشنهادی حسین-زاده و بیدخوری - 1392 - رقومی شدند.

پس از رقومی سازی میلهها و مسیر قناتها، عملیات همپوشانی این لایهها بر روی تصویر ماهوارهای QuickBird مربوط به منطقه مورد مطالعه صورت گرفت

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید