بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر در بخشی از اراضی صنوبرکاری ایستگاه تحقیقات زراعی فخرآباد لشت نشاء انجام شد. این تحقیق در قالب طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی با 5 تیمار و 3 تکرار، شامل سه تیمار فواصل مختلف کاشت صنوبر، 4×3 - متر - ، - 4×6 - ، - - 4×9 و دو تیمار دیگر به عنوان شاهد به ترتیب برای کشت خالص صنوبر و بادام زمینی در نظر گرفته شد. نمونه برداری از خاک از عمق 0-20 سانتی متر انجام شد و تغییرات کربن آلی و خصوصیات فیزیکی خاک در آن بررسی شد.
نتایج این تحقیق نشان داد که کربن آلی در بین تیمارهای خالص و آمیخته اختلاف معنی داری را نشان می دهد، اما هیچکدام از خصوصیات فیزیکی در بین تیمارها اختلاف معنی داری را نشان نداد. مقایسه میانگین ها به روش توکی نشان داد که بیشترین مقدار کربن در تیمار آمیخته با فاصله کاشت - 4×9 - به دست آمد و کمترین مقدار نیتروژن در تیمار آمیخته با فاصله کاشت - 4×3 - وجود داشت. نتایج این تحقیق نشان داد که کشت آمیخته بادام زمینی با صنوبر در کنار بهره گیری از ارزش های مادی، از نظر ترسیب کربن و ارزش های زیست محیطی بسیار قابل توجه می باشد.
مقدمه
بیشتر گونههای جنگل کاری در دنیا از جمله صنوبرها به صورت خالص می باشند که این موضوع کیفیت توده ها و پایداری رشد آنها را با مشکل مواجه میکند، به طوری که با برداشتهای مکرر از این جنگلکاریها در دورههای کوتاه مدت ممکن است مواد غذایی توده ها کاهش یابد - Khanna,1997 - و یا مقدار تولید گونه های جنگل کاری تغییر کند . - Binkley, 2000 - از طرف دیگر آمیختگی گونههایی که هرکدام نیاز غذایی و چرخهی غذایی متفاوتی دارند ممکن است نیاز کمتری را به مواد غذایی رویشگاه نسبت به توده خالص نشان دهد
کاهش حاصلخیزی خاک در بلند مدت به ویژه در گونههای زود رشد و کشت خالص باعث شده است که در بسیاری از نقاط دنیا گونههای تقویت کننده وضعیت حاصلخیزی خاک و از جمله گونههای تثبیت کنندهی ازت در جنگلکاریها و یا سیستم های کشت آمیخته مورد توجه قرار بگیرند. بنابراین، باید از یک سیستم جدید در جنگل کاری استفاده شود . - Khanna,1997 - سیستم های کشت آمیخته و سیستمهای اگروفارستری به طور فزآینده ای به عنوان یک شکل پایدار استفاده از زمین توصیه میشود، زیرا برای ارائه سطح مطلوبی از تولید مواد غذایی و حاصلخیزی خاک مطرح می باشد
کشت توأم درخت چوبده و محصولات زراعتی سازگاری زیادی با اکثر نواحی دنیا دارد و در مناطقی که به صورت طبیعی جنگل می باشد کاملا تطابق دارد. در این حالت فرسایش خاک حداقل و بازدهی استفاده از نور، آب و مواد غذایی خاک حداکثر است. طبق تحقیقات محققین دانشکده منابع طبیعی ولیز - 2002 - - Wales - استفاده از سیستم های کشت توام درختان و گیاهان زراعی یکی از راه حل های جلوگیری از تخریب و قطع بی رویه جنگل ها، کاهش شدید جوامع درختی وکاهش انتشار گازهای گلخانه ای می باشد. علاوه بر ارزش های مادی این دو گیاه، از ارزش های زیست محیطی هر گونه کشت و زرعی و از جمله کشت این دو گونه، تاثیری است که کشت انواع گیاهان می تواند بر میزان ترسیب کربن خاک داشته باشد.
مدیریت کربن خاک به طور غیر مستقیم از طریق مدیریت پوشش گیاهی انجام می گیرد و لذا مدیریت اکوسیتم در استراتژی های کربن جایگاه ویژه ای دارد. طبق مشاهدات میدانی و گزارش بسیاری ازکارشناسان، کشت تلفیقی صنوبر و بادام زمینی به خصوص در سال های اخیر در بخش هایی از استان گیلان مرسوم شده است. در این حالت مسلم است که با توجه به نیازهای متفاوت این دو گیاه، آنها می توانند تاثیرات مختلفی از محیط گرفته و هم چنین تاثیرات متفاوتی بر روی محیط اطراف خود و از جمله خاک بگذارند.
این تحقیق که در ایستگاه تحقیقات زراعی فخر آباد لشت نشاء انجام شده، در نظر دارد تا برخی خصوصیات فیزیکی و کربن آلی خاک را در دو کشت خالص و آمیختهی صنوبر و بادام زمینی مقایسه کند تا مشخص شود که کشت خالص و یا آمیخته دو گونه گیاهی ارزشمند در کنار منافع مالی که برای افراد دارد چه تأثیراتی بر روی خاک مناطق تحت پوشش دارد.
مواد و روش ها
منطقه مورد مطالعه در شرق استان گیلان در ایستگاه تحقیقات زراعی فخرآباد لشت نشاء می باشد. تحقیق حاضر در بخشی از اراضی صنوبر کاری ایستگاه تحقیقاتی مذکور اجرا شد. صنوبر در عرصه ای به مساحت 2 هکتار صنوبرکاری همراه با کشت بادام زمینی از حاشیه نیم متری درختان غرس شده در قالب یک طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی با پنج تیمار و سه تکرار، سه تیمار اول شامل فواصل مختلف کاشت صنوبر - 3×4، 6×4 و 9×4 متر - و دو تیمار دیگر به عنوان شاهد به ترتیب برای کشت خالص صنوبر - با فاصله کاشت 3×4 متر - و بادام زمینی در نظر گرفته شده است .
تعداد 36 اصله درخت در هر پلات وجود دارد. نمونه برداری از خاک 2 ماه پس از کاشت بادام زمینی و در اواخر تیر ماه صورت گرفت در تمام تیمارها نمونه خاک از عمق 0 -20 سانتیمتر برداشت خواهد شد. برای تهیه نمونه مرکب پس از حذف ردیفهای بافر، از چهار گوشه و مرکز هر تیمار نمونه خاک برداشت شده و با یکدیگر مخلوط خواهد شد و در نهایت یک نمونه مرکب به منظور آزمایش های فیزیکی و شیمیایی خاک بدست خواهد آمد. در آزمایشگاه کربن آلی و خصوصیات فیزیکی خاک اندازه گیری شد.
نتایج
نتایج این تحقیق نشان داد که هیچکدام از خصوصیات فیزیکی خاک بین تیمارها و تکرارها اختلاف معنی داری را نشان نداد، اما درصد کربن آلی بین تیمارها اختلاف معنی داری را نشان داد
جدول -1 نتایج آنالیز واریانس - مقادیر - F خصوصیات خاک
مقایسه میانگین ها به روش توکی در سطح 5 درصد نشان داد بیشترین مقدار رس و شن در تیمار صنوبرخالص و بیشترین مقدار سیلت در تیمار آمیخته - 4×6 - مشاهده شد، و همچنین بیشترین درصد رطوبت اشباع در تیمار آمیخته - 3×4 - و بیشترین مقدار جرم مخصوص ظاهری در تیمار صنوبر خالص و بیشترین مقدار جرم مخصوص حقیقی در تیمار آمیخته - 4×3 - مشاهده شد. بافت خاک در تمام تیمارها از نوع لومی می باشد
جدول -2 مقایسه میانگین خصوصیات فیزیکی خاک - اشتباه معیار - و سطح معنی داری در تیمارهای خالص
